مهم جي پڄاڻي

مهم جي پڄاڻي



رٻڙ جون ٻيڙيون هوائن ۽ منجهند جو ٻي لڳي اسٽيل مل جي جيٽيءَ جي سامهون اٽڪل ٽن ڪلوميٽرن جي پنڌ تي پائلٽ لانچ جي ڀر ۾ بيٺيون. پائلٽ تي بيٺل همراهن، ٻيڙياتن کي ڇڪي مٿي چاڙهيو. پائلٽ جو نالو ”لاهوت“ آهي. مٿس سن 1987ع لکيل آهي.ٻيڙياتن کي ٻڌايو ويو ته،مهم جي پڄاڻيءَ تي سنڌ جو گورنر يا ڪو ٻيو ”معتبر“ ماڻهو، ثقافت کاتي جي سيڪريٽري ميڊم مهتاب اڪبر راشدي،پورٽ قاسم ۽ اسٽيل مل جا چڱا مڙس،صحافين سميت جيٽيءَ تي آجيان ڪندا، انڪري پائلٽ ۾ هٿ منهن ڌوئي ماڻهو ٿي وٺو!”

جيستائين آجيان ڪندڙ وڏا ماڻهو جيٽيءَ تي ڪٺا ٿين، اسان کي پائلٽ تي رهڻو هو. هيءُ مناسب وقت هو ته اسان هڪ ٻئي کان پڇون ته ”سنڌو مهم“ ڪيتري ڪامياب رهي؟

”مون هن مهم مان تمام گهڻو پرايو آهي، مهڙ ۾ ڪجهه ڪنفيوزن هئي ... اسان سڀ هڪ ٻئي لاءِ نوان هئاسون ... سڀني جون طبيعتون جدا آهن ... مون ڏٺو ته، ماڻهن جي نفسيات ڪڏهن ۽ ڪيئن بدلجي ٿي.پهرين اسان محتاط هئاسون ... پوءِ هر ڳالهه ٺيڪ ٿيندي وئي ... منهنجي خيال ۾ هيڏي وڏي سفر ۾ ٽيم ميمبرن جي رويي ۽ جذبي ۾ ڪو خاص فرق نه پيو آهي. مون کي ڪا به کوٽ محسوس نه ٿي ... ڏاڍي اتساهيندڙ مهم هئي ...“ انتخاب حسين شاهه پنهنجي راءِ ڏني.

”مهم سٺي رهي ... پر ان ۾ ٿوريون گهڻيون خاميون به هيون. پلاننگ ۾ سڌاري جي گنجائش هئي ... ڏسو نه اسان کي جتي به پهچڻو هو ... ان بابت پروگرام جي اسان کي خبر نه پئي پوي، ڪٿي لهون پيا ته هر ڪو پنهنجي منهن سان ... ائين نه پيو لڳي ته ڪا هڪ ٽيم آهي.“ اشفاق علي لنڊ پنهنجي راءِ ڏني.

”جڏهن مون ديرا اسماعيل خان وٽ ٽيم کي ڇڏيو ته اها ٺيڪ ٺاڪ اسپرٽ ۾ هئي ...“ ميجر اعظم جعفر راءِ ڏيڻ شروع ڪئي، ”... پر هاڻي مان جڏهن واپس آيو آهيان تڏهن به سٺي اسپرٽ ۾ پيو ڏسان ... ڪجهه نه ڪجهه ٿڪاوٽ ۽ چڙ برابر ڏسان ٿو پر اها منهنجي توقع کان تمام گهٽ آهي. مون کي ٻن ماڻهن جو وڌيڪ خطرو هو خالد (جيپ ڊرائيور) ۽ ارشد (پڪ اپ ڊرائيور) پر فقط خالد بيڪ فائر ڪري ويو آهي. باقي منهنجي خيال ۾ ٽيم ۾ ميمبرن جو تعداد گهڻو هو ... ايترا ميمبر نه هئڻ کپندا هئا ... فقط اهي ماڻهو ٽيم ۾ شامل هئڻ کپندا هئا جن کي ذميواريون ورهائي ڏنيون ويون هيون ... وڏي ٽيم سان مسئلا وڌي ويندا آهن ... توهان پاڻ ڏسو اسان ۾ ڪيترا ميمبر آهن، جن کان سواءِ به مهم جاري رهي سگهي ها!“

ٺيڪ چئين لڳي وائرليس ذريعي هدايت ڪئي وئي ته ”سنڌو مهم“ وارا پنهنجي سفر جا آخري ٻه چار ڪلو ميٽر ڪري پورٽ قاسم جي جيٽيءَ تي پهچن.

نوري ۽ مورڙئي هڪ ڀيرو ٻيهر سفر شروع ڪيو. ٻئي ٻيڙيون هاڻي ٿڪجي چُور ٿي چڪيون هيون. پر هي سندن آخري وکون هيون. ٻيڙيون جيئن ئي جيٽي سان لڳل ديو جيڏن جهازن جي ڀر مان لنگهيون، جهازن پنهنجا سائرن ۽ بگل وڄائي مورڙئي ۽ نوريءَ جي آجيان ڪئي. انهن جهازن آڏو هنن پتڪڙين ٻيڙين جي حيثيت ائين هئي جيئن ڪو درياهي جيت ترندو هجي! جهازن اصل ۾ شابس ته انهن جيتن کي پئي ڏني، جن تي اسان سوار هئاسون البت جهازن جي عرشي ۽ ڪٽهڙن تان حيرت ۽ شوق مان جهڪي ڏسندڙ سامونڊين هٿ لوڏي اسان کي پئي کيڪاريو.

جيٽيءَ تي سٺو آڌرڀاءُ ٿيو. ڄاتل سڃاتل دوستن پهرين نظر ۾ نه سڃاتو‏. هڙني جا رنگ بدلجي ڪارا ۽ ٽامي جهڙا ٿي پيا هئا. آجياڻي تقريب کي ميڊم راشدي، ڪليم لاشاري ۽ پورٽ قاسم جي چيئرمين خطاب ڪيو ۽ ”سنڌو مهم“ سرڪاري طرح پوري ٿي.

سمنڊ مان ٻيڙيون ڪڍي، مشينون ۽ سامان لاٿو ويو، ٻيڙيون ويڙهي پڪ اپ ۾ چاڙهيون ويون. نوري ۽ مورڙئي جو پنڌ پورو ٿيو پر اسان جو پنڌ اڃا اڳتي آهي، پورٽ قاسم کان ڪراچيءَ تائين ٽيهه پنجٽيهه ڪلو ميٽر اولهه ۾.

واٽ تي چوکنڊي قبرستان آهي، ملير جي وادي آهي، لياري ۽ کڏو آهن، نئين زماني جا نوان بحران ۽ وڳوڙ آهن. لساني ۽ طبقاتي گروهه بنديون آهن، ڦڏا فساد، روشنيون، اونداهيون آهن ۽ سڀ کان وڏي ڳالهه ته اها مصروفيت آهي جنهن مان فقط موت جند ڇڏائي سگهي ٿو.