احتساب ڪانڊيري جو آهي

اربع 22 ڊسمبر 1999ع

ڪانڊيرو لکي ٿو روزاني سنڌ حيدرآباد

احتساب ڪانڊيري جو آهي

مون کي لڳي ٿو تہ جنرل پرويز مشرف وارو انقلاب ۽ آپريشن فقط ۽ فقط منھنجي وجود جي خلاف آهي. مون کي پنھنجي ذات اوچتو ئي اوچتو ”ڏاڍي اهم“ محسوس ٿيڻ لڳي آهي. ڀلا اهو ماڻهو بيڪار، غير اهم ۽ رواجي ڪيئن ٿو ٿي سگهي، جنھن جي خلاف سڄي رياستي مشينري متحرڪ ٿي وڃي؟

مون کي خبر ڪو نہ هئي تہ ڪو آئون ايترو اهم آهيان! ايترو اهم، جو سڄي سرڪاري مشينري چنجور کڻي مون کي پاڙؤن ڪڍڻ نڪتي آهي.

هوائي جهاز تہ الائي ڪنھن هاءِ جيڪ ڪيو، ڪيو بہ هو الائي نہ، نہ وري پاڻ کي ايترو اوچو اڏامڻ جي سگھہ آهي جو هوائي جهاز هاءِ جيڪ ڪري سگهون! اسان جي اوسي پاسي جا ماڻهو رڍون ٻڪريون برابر ”هاءِ جيڪ“ ڪندا آهن. ڪا مينھن ڪاهي ويا يا وري ڪراچيءَ جي جهنگ مان ڪا موٽرسائيڪل ڪن کان جهلي هليا ويندا. اهي غريب هاءِ جيڪنگ جهڙن واقعن کي ڏاڍي حسرت ۽ حيرت سان ڏسندا آهن.

جيڪو جتي خوش ٿئي! ڪنھن رڍ چورائي، ڪنھن ماڻهو کنيو، ڪنھن جهاز هاءِ جيڪ ڪيو تہ ڪنھن وري سڄو ملڪ! ڄام ساقي ڪيس، هلندي جڏهن هڪ هوائي جهاز ڪراچيءَ مان اغوا ٿي ڪابل پھتو هو. تڏهن هائجيڪرن پاڪستان مان 60-50 سياسي قيدين کي آزاد ڪرڻ جو مطالبو ڪيو هو. ان وقت ڄام ساقي فوجي سرڪار کي لکت ۾ چيو هو تہ پنجاھہ سٺ قيدين کي ٻڌي ٻاهر موڪلڻ بدران ايترائي ننڍا وڏا جنرل ٻاهر موڪلي ڇڏڻ سان نہ رڳو جهاز پر سڄو ملڪ آزاد ٿي ويندو. هيءَ سال 1981ع دوران جنرل ضياءُ الحق جي حڪومت ۽ فوجي قيادت تي تنقيد هئي. جيڪا ضروري ناهي تہ 1999ع ۾ لاڳو ڪجي!

ايئن تہ 1981ع ۾ ڪانڊيرا اهم بڻجي ويا هئا ۽ سرڪار چنجور کڻي کين ڳولڻ نڪتي هئي. ان ڪري جيڪڏهن اڄ وري ڪانڊيرا اهم ٿي ويا آهن تہ ڪا نئين ڳالھہ ناهي.

جناب چيف ايگزيڪيوٽو ڪالھہ واپارين جي ميڙ ۾ ڏاڍي افسوس سان چيو: ”واپارين جو احتساب ڪو نہ پيو ٿئي. جيڪڏهن احتساب جي بہاني ڪنھن واپاريءَ کي اهنج رسيو آهي تہ آئون معافي ٿو گهران!“

جيئي جرنل صاحب! مون تہ اڳ ئي چيو ٿي تہ جنرل صاحب جو 12 آڪٽوبر وارو انقلاب فقط ڪانڊيري جو احتساب ڪرڻ لاءِ هو.

جناب! واپارين جو احتساب ڪو نہ ٿيندو تہ باقي ڪنھن جو ٿيندو؟ شايد واپارين ۾ ڪا بہ مافيا ڪو نہ آهي، سڀ پھرين درجي جا اشراف آهن.

سڄي بي ايماني ڪانڊيري ۾ آهي. ڪانڊيرو، جيڪو رمضان شريف جي مبارڪ ڏينھن ۾ ٻني ٻارو ڇڏي، گودڙي کڻي ڪراچيءَ جي ٽريفڪ سنگلن تي ڪاٽڻ جو سوچي رهيو آهي. احتساب جو صحيح حقدار آهي.

حد جو تپيدار، آبدار، مختيارڪار ۽ ايس ڊي ايم ڏاڍي سرگرميءَ سان ڪانڊيري جي ڳولا ۾ آهن، ڇاڪاڻ تہ ڪانڊيري اڃا تائين ٽيڪس ادا نہ ڪيا آهن. اڃا تائين ”بي باقي“ سرٽيفڪيٽ ڪو نہ ورتو اٿائين.

عيد پوري ٿئي ۽ چار پئسا جمع ٿين تہ ڪانڊيرو ڳوٺ پھچي ”بي باقي“ ڪرائي ۽ احتساب بئنچن مان جند ڇڏائي.

احتساب جي چڪر مان ڪانڊيري کي پاڻ بچائڻو آهي ۽ پاڻ بچائڻ جو طريقو فقط اهو آهي تہ سرڪار جو حساب ڪتاب، جيڪو ڀلي تہ ڪنھن بہ حساب ڪتاب ۾ نہ ايندو هجي. چڪتو ڪري، باقي رهيا واپاري! انھن جو حساب ڪتاب ڪو نہ ٿيندو. بلڪ چيف ايگزيڪيوٽو صاحب جن هنن کان پاڻ معافي وٺڻ فرمائي آهي. پاڪستان جي تاريخ ۾ هي پھريون ڀيرو آهي (ممڪن آهي تہ دنيا جي تاريخ ۾ بہ پھريون ڀيرو هجي) جو ملڪ جي چيف ايگزيڪيوٽو واپارين کان معافي ورتي آهي.

سو، هي سڄو انقلاب ۽ آپريشن فقط ڪانڊيري يعني منھنجي خلاف آهي.

سرڪاري مشينري چوي ٿي: ڪانڊيرو جاگيردار آهي( اها ٻي ڳالھہ آهي تہ جاگيرداريون ڪڏهن ڪو ٽٽي چڪيون!)

سرڪاري مشينري چوي ٿي، ڪانڊيرو ڊيفالٽر آهي ۽ ٽيڪس ڪو نہ ٿو ڏئي! (توڻي جو ڪانڊيري جو گهر ۽ سڄو الھہ تلھہ ٽيڪس ۽ بل ڀرڻ ۾ هليو ويو آهي)

سرڪاري مشينري چوي ٿي، ڪانڊيرو ڪرپٽ آهي ۽ پنھنجي ڪمائيءَ کان وڌيڪ حيثيت واري زندگي گذاري ٿو. پر اهو تہ فقط ڪانڊيرو ئي ڄاڻي ٿو تہ هو ڪھڙو جمعو، جمعرات ۽ سومر ڪھڙي مسجهد ۽ ڪھڙي درگاھہ تي بيھندو آهي.

مسيت يا درگاھہ جي در تي بيھڻ ۾ ڪھڙو عار!؟ جڏهن خود حڪومت پاڪستان آءِ ايم ايف ۽ ورلڊ بئنڪ وارين درگاهن جي در تي بيھي ٿي!

ڪانڊيرو تہ وري بہ ”وياج فري“ امداد ٿو وٺي، حڪومت وانگر پٺاڻ وٽ ڪجھہ گروي ڪو نہ ٿو رکي! لڳي ٿو تہ ڪانڊيري کان وري غلطي ٿي وئي آهي. ڇاڪاڻ تہ هيءَ حڪومت هر وقت اهو سوچي رهي آهي تہ آمدنيءَ جو نئون ذريعو ڪھڙو ٿي سگهي ٿو؟

۽ هيڏانھن ڪانڊيري کين رستو ٻڌايو آهي تہ پنڻ تي ٽئڪس هڻي قومي دولت وڌائڻ جو بندوبست ڪري سگهجي ٿو ۽ جيئن تہ پنڻ ذريعن ڪمائڻ جو ڪو بہ حساب ڪتاب ڪو نہ آهي. ان ڪري فقيرن کي گهرجي تہ هو پاڻ کي ان ڪري ٽيڪس کاتي ۾ رجسٽر ڪرائي ”حساب ڪتاب“ پيش ڪن، نہ تہ کين حساب ڪتاب لاءِ ”احتساب“ آڏو پيش ڪيو ويندو!

سرڪار چوي ٿي تہ، ڪانڊيرو ماستر آهي ۽ وڏو ڏوهاري آهي.

سرڪار چوي ٿي تہ، ڪانڊيرو هاري آهي ۽ وڏو (ڪم) چور آهي.

سرڪار چوي ٿي تہ، ڪانڊيرو مانڊڻي وارو آهي ۽ سيلز ٽيڪس نٿو ڏئي، جنھنڪري ملڪ جي معيشت ويھجي وئي آهي.

واھہ! ڪانڊيرا تنھنجي لئه، تون ڪيڏو نہ اهم آهين! ان ڳالھہ جو توکي ڪڏهن بہ احساس ڪو نہ ٿيو، هاڻي سرڪار ان جو احساس ڏياري رهي آهي. تون جتي بہ آهين وڏن ڏوهارين جي قطار ۾ بيٺل آهين!