ابڙو اڪيڊمي Abro Academy
2020-11-05
داخلا نمبر 1019
عنوان اخباري ڪاغذ جو بحران
شاخ ڪشالو ڪيچ ڏي: ايڊيٽوريل-1روزاني برسات ڪراچي
پڙهيو ويو 1285
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
اخباري ڪاغذ جو بحران
جڏهن وزيراعظم اخباري ڪاغذ تان اهو چئي ڊيوٽي ختم نه ڪرڻ جو اعلان ڪيو ته ”ڀلي ته 365 ڏينهن تائين ڪا به اخبار نه ڇپجي، ڊيوٽي واپس نه ڪبي!“ تڏهن اخباري حلقن کي حيرت سان گڏ اهو به احساس ٿيو ته وزيراعظم اخباري صنعت جي بحران جي سببن کي شايد محسوس ڪري نه سگهي آهي. هن جڏهن واضح طور تي اهو چيو ته، ”حڪومت نيوز پرنٽ تي سيلز ٽيڪس جي سلسلي ۾ اخباري صنعت کي آجو ڪري نٿي سگهي ۽ جنهن صورت ۾ مزدور ٽيڪس ڏين ٿا ته پوءِ اخباري مالڪ ٽيڪس ڇو نه ڏين؟“ ته ان مان صاف ظاهر آهي ته وزيراعظم ڪاغذ تي ٽيڪس جي اثر کي فقط اخباري مالڪن تائين محدود سمجهي ٿي، جڏهن ته ايئن نه آهي.
ساڳي ڏينهن تي وفاقي وزير اطلاعات خالد کرل جو بيان ڇپيو ته ”آئون نيوز پرنٽ تان ڊيوٽي واپس وٺڻ جي وعدي تي قائم آهيان.“ وفاقي وزير اخباري صنعت جي مجبورين کي سمجهڻ جي باوجود ڪيتري حد تائين وڪالت ڪري سگهندو؟ اهو ته ايندڙ وقت ئي ٻڌائي سگهندو، پر وزيراعظم صاحبه جو اهو چوڻ ته اخباري ڪاغذ تان ڊيوٽي ان ڪري نه هٽائي ويندي جو انهن جي ماللڪن کي به مزدورن وانگر ٽيڪس ڏيڻ گهرجي، پر وزيراعظم صاحبه جو اهو چوڻ ته اخباري ڪاغذ تان ڊيوٽي ان ڪري نه هٽائي ويندي جو انهن جي مالڪن کي به مزدورن وانگر ٽيڪس ڏيڻ گهرجي، ان حقيقت کي وسارڻ جي برابر آهي ته اخباري صنعت مجموعي طور تي سڄي دنيا ۾ بحران جو شڪار آهي ۽ ان کي سهارو گهرجي. اخباري ڪاغذ جي قيمت ۾ واڌ جو اثر اخبار جي قيمت تي پوندو ۽ قيمت جو بار اخبار جي خريدار تي پوندو، اها هڪ سڌي سادي ڳالهه آهي، پر جڏهن اخبار جي قيمت وڌي ٿي ته ان سان اخبار جو وڪرو گهٽجي ٿو. وڪري ۾ لاٿ سان لاڳت وڌي ٿي ۽ اهو چڪر تيز کان تيز ٿيندو وڃي ٿو. اڄ به اخبارن جون قيمتون عوام جي قوت خريد کان مٿي آهن، ڪنهن به اخبار لاءِ اهو ممڪن نه آهي ته اها گهٽ اشتهارن ۽ هڪ مخصوص حد تائين وڪري کان هيٺ ٿيل گراف کانپوءِ پنهنجو توازن برقرار رکي سگهي. ڪي اخبارون ان توازن کي برقرار رکڻ لاءِ زرد صحافت جو سهارو وٺن ٿيون، جيڪو زهر کان به خطرناڪ عمل آهي.
جيڪڏهن 111 سال پراڻي آمريڪي اخبار هوسٽن پوسٽ ۽ برطانوي اخبار يارڪ شائر سنڊي اخباري صنعت جي بحران سبب ماضيءَ جي يادگارن ۾ شامل ٿي وڃن ته پوءِ پاڪستاني اخبارن جو حشر ڪهڙو ٿي سگهي ٿو. جن جي مارڪيٽ هونئن ئي محدود آهي. اڙدو اخبارن جي مجموعي ريڊر شپ 3 سيڪڙو ۽ سنڌي اخبارن جي گڏيل ريڊر شپ مشڪل سان 0.3 سيڪڙو آهي. ڇا ان محدود مارڪيٽ ۾ اخباري صنعت کي سهاري جي ضرورت نه آهي؟ اخباري ڪاغذ جي قيمتن ۾ واڌ اڳتي هلي اڃا به سنگين صورت اختيار ڪندي. اها صورتحال اخبارن کي اجتماعي موت ڏانهن وٺي وڃي رهي آهي. ڇا حڪومت چاهيندي ته اخبارون مري وڃن، خاص ڪري اهي اخبارون جيڪي زرد صحافت جو شڪار نه ٿيون آهن؟