اسلام جي صداقت

واٽ تي ڦرجي وڃن يا پاڻي نه ملڻ ڪري مري وڃن. سچ هي آهي ته نه رڳو واٽن ۾ فرق آهي پر بلڪل ضروري ۽ مکيه اعتقادن ۾ به فرق آهي. مثلن اسلام سيکاري ٿو ته خدا هڪ آهي جو نه ڪنهن مان ڄائو آهي ۽ نه ڪنهن کي ڄڻيو اٿس. مگر عيسائن جو مکيه اعتقاد آهي ته حضرت عيسيٰ ؑ خدا جو پٽ آهي، ۽ خدا آهي، نه انسان. پوءِ ڪيئن چئي سگهجي ته هاڻوڪي حالت ۾ سڀني مذهبن جي تعليم ساڳي آهي. ٻيو مثال وٺو. اسلام ۾ شراب ورتائڻ جي سخت منع آهي. مگر بائبل ۾ منع بلڪل لکيل ڪانهي اٽلندو ڪن پيغمبرن جي بيان ۾ ائين آيل آهي ته هن شراب پيتو. هن مان به سمجهبو ته هاڻوڪن سڀني مذهبن جي تعليم ساڳي نه آهي. گهڻا ماڻهو اهو مٿيون خيال هن نيت سان ظاهر ڪندا آهن ته مختلف مذهبن جي ماڻهن جي وچ ۾ تعصب ۽ نفاق آهي سو هليو وڃي. اها نيت نهايت چڱي آهي، پر هڪڙي غلط خيال جي مدد سان اها مراد پوري ٿي ڪين سگهندي، نه رڳو اها مراد پوري نه ٿيندي پر اٽلندو اهو نقصان ٿيندو جو ماڻهو دين جو اڀياس کليل دماغ سان نه ڪندا، بلڪه دين کي صفا ڇڏي ڏيندا. دنيا ۾ مذهبي خواه ٻين خيالن جو اختلاف هميشه رهيو آهي ۽ شايد هميشه رهندو. رڳو ٻه ڀائر به اهڙا ڪين لڀندا جي هم خيال هجن. مخالف خيالن هئڻ ڪري هروڀرو دشمني پيدا ٿيڻ گهرجي ڇا؟ اسلام ته چٽيءَ طرح سان سيکاري ٿو ته غير مسلمانن سان گڏ کائي پي سگهجي ٿو، ۽ حڪم ٿو ڪري ته غير مسلمانن سان شفقت ۽ عزت سان هلو، جيتري قدر ٿي سگهي اوتري قدر انهن سان ڀلائي ڪريو، مظلومن جي مدد ڪريو ۽ ذات انسان سان محبت رکو. جيڪا دشمني قومن جي وچ ۾ آهي سا جاهليت ۽ گمراهي جي ڪري آهي. جنهن شخص کي دنيا ۽ آخرت جي سعادت حاصل ڪرڻي آهي تنهن کي گهرجي ته دين جي مسئلن کي سڀ ڳالهه کان وڌيڪ ضروري سمجهي، پنهنجي ۽ پرائي مذهب جو پورو اڀياس ڪري حق کي اختيار ڪري. جنهن کي اسلام جون تعليمات معلوم ڪرڻيون هجن تنهن کي گهرجي ته سيد امير علي جا انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتاب، خواجه ڪمال الدين جو رسالو اسلامڪ ريويو، مرزا غلام احمد قادياني جي اسلام تي هڪ تقرير ڪنهن ديني ڪانفرنس ۾ ڏنل، جنهنجو انگريزي ترجمو ٿيل آهي ۽ نالو ٽيچنگز آف اسلام رکيل اٿس سا، خواجه ڪمال الدين جو ننڍڙو ڪتاب سيئنگس آف محمد جنهنجو مون ترجمو احاديث نبوي جي نالي سان ڇپايو آهي سو ۽ مولوي محمد علي صاحب جو انگريزيءَ ۾ هولي قرآن جنهن ۾ قرآن شريف جو ترجمو ۽ تفسير ڏنل آهي سو پڙهي ڏسي.