اسماعيل اداسي

صحافت جي آزاديءَ واري تحريڪ ۾ وڃي ڪراچيءَ جي ريگل چوڪ تان گرفتاري ڏني. ٽن ڏينهن تائين کيس ڪنهن ٽارچر سيل ۾ اکيون بند ڪري رکيو ويو. تشدد ڪيائونس، ابتو ٽنگيائونس، سچ پتر هنيائونس ... تشدد سبب وات مان رت آيس ته ابراهيم منشيءَ چيو:
”ادا انقلاب نه آهي، ڪا ماکي اَڪُ جي،
ڳاڙهو رت آ، ڳاڙهو، جهڙو گل گلاب!

پوءِ هن قيديءَ کي پريڊي ٿاڻي تي آندائون. مارشل لا ڪورٽ ڇهه مهينا سزا ڏئي پهرين ڪراچي سينٽل جيل ۽ پوءِ حيدرآباد منتقل ڪيائونس. انهيءَ جيل ياترا هن کي پڪو سياسي ڪارڪن ڪيو. هن ڪاراٽين، ڪارا چڪر ۽ ڦاهي گهاٽ واريون کوليون ڏٺيون ۽ ڪميونسٽ پارٽيءَ وارا دوست ٺاهيائين. ان ئي تحريڪ دوران اتي شميم واسطي، جي اين مغل، موسيٰ ديپڪ (ڊان اخبارو وارو) ۽ ٻيا صحافي به بند هئا.
اداسي، ان قيد دوران پارٽيءَ جي حڪم تي شميم واسطيءَ سان گڏ مرڻ گهڙيءَ تائين بک هڙتال تي ويٺو. جيل انتظاميا ٽن ڄڻن کي ٽي ڏينهن بند وارڊ ڪيو ۽ ٻيون سختيون به ڪيون. ڌمڪيون ڏنائون، ٺڳيءَ سان بک هڙتال ٽوڙائڻ جي ڪوشش ڪيائون، هيءَ بک هڙتال 18-17 ڏينهن هلي. جيڪا نيٺ فاضل راهو ختم ڪرائي! ”فاضل سچو ماڻهو هو، ڪارڪنن کي تڪليف ۾ ڏسي اکين ۾ پاڻي اچي ويندو هئس!“ اسماعيل اداسيءَ مون کي ٻڌايو. اسماعيل صحافين جي تحريڪ دوران ڏيڍ مهينو جيل ڪاٽيو پر اهو تمام سخت قيد هو، هن ”ظلم ضياءُ جو زور وٺي ويو!“ انهن ئي ڏينهن ۾ لکيو هو.
1979ع ۾ اسماعيل کور واهه جي سنڌي ادبي سنگت شاخ ۾ وڃڻ شروع ڪيو. شاعريءَ ۾ ڪو به باقاعدي استاد نه ورتائين، هلندي هلندي شاعري ٿي وئي ته ٺيڪ، نه ته باقي عوامي تحريڪ جو ڪُل وقتي ڪارڪن!
اداسيءَ ٻيو جيل 12 مهينا ڪاٽيو، اهو ايم آر ڊيءَ جو وقت هو. هن 16ـ آگسٽ تي کور واهه شهر ۾ جلوس ڪڍي گرفتاري ڏني. پوليس وارن مظاهرو ڪندڙ ماڻهن سان سڄي بس ڀري، پر پوءِ ٻين کي ڇڏي اداسيءَ سميت 5 ڄڻا مارشل لا ڪورٽ ۾ پيش ڪيائون. کين گولاڙچي وٺي ويا، پوءِ بدين، پوءِ حيدرآباد سينٽرل جيل ۽ پوءِ ڪراچي ۾ ڪجهه مهينا رکي واپس حيدرآباد جيل ۾ رکيائونس.
اداسي هاڻي پارٽيءَ کان ڪجهه پري پري پيو ڏسجي. شايد آدرش ٽٽڻ سبب سياست کان ڪنارو ڪيو اٿس، پر عوام سان درد جو رشتو قائم اٿس، ان ڪري شاعري جو سلسلو رکندو اچي ٿو.
26 اپريل 2009