انسٽيٽيوٽ..... پر ڪنهن جي لاءِ؟

پهرين آڪٽوبر 1995ع
انسٽيٽيوٽ..... پر ڪنهن جي لاءِ؟

سنڌ اسيمبليءَ شهيد ذوالفقار علي ڀٽو انسٽيٽيوٽ آف سائنس ۽ ٽيڪنالاجي قائم ڪرڻ وارو بل ته منظور ڪيو آهي ۽ ان سلسلي ۾ عوامي داد وٺڻ جو سلسلو به شروع ڪيو آهي پر سوال وري به اهو آهي ته ڪنهن جي لاءِ ؟ سنڌ جي ماڻهن جو پراڻو تجربو آهي ته اسان شهر ۽ ادارا ٺاهيندا آهيون پر سڀاڻي ڪي ٻيا اچي انهن تي قبضو ڪري وٺندا آهن. ڪراچيءَ جو شهر ڏسو، حيدرآباد، نوابشاهه، ميرپورخاص ۽ خيرپور ڏسو! ڊي جي سائنس ڪاليج، سنڌ مدرسو، اين ڊي ڊي يونيورسٽي، دائود انجنيئرنگ ڪاليج، ڊائو ميڊيڪل ڪاليج، سنڌ ميڊيڪل ڪاليج... ڪهڙا نالاکڻي ڪهڙا کڻجن؟
ٿي سگهي ٿو ته سنڌ جي اصل ماڻهن ۾ ئي ڪا ڪوتاهي هجي! پر سڄو الزام عوام تي مڙهڻ مناسب نه آهي، ٻهراڙين جي شاگردن کي داخلائون ملنديون ۽ هاسٽل جي سهولت ملندي ته اهي ڇو نه انهن مان لاڀ وٺندا؟ ڪراچيءَ جي صحت ۽ تعليم وارن شعبن تي ويٺل ذميوار عملدار جيڪي ذهني طور سنڌ دشمن لابيءَ سان ٻڌل آهن، هڪ هڪ ڪري ذري گهٽ سڀ هاسٽلز خالي ڪرائي ڇڏيون آهن. هاسٽلز، شهري شاگردن لاءِ نه، پر انهن علائقن جي شاگردن لاءِ هونديون آهن. ڪراچيءَ جي خونريز سياسي ماحول ۾ سنڌي شاگردن جو مستقبل ختم ڪيو ويو آهي. جيڪي شاگرد ان هوندي به هتي تعليم جي مقصد سان رهيل آهن، انهن کي وڏي شابس آهي. حڪومت چڱيءَ طرح ڄاڻي ٿي ته هر نئين ڏينهن کين ڪراچيءَ جا تعليمي ادارا ڇڏڻ جي ڌمڪي ملندي رهندي آهي.
جيستائين سنڌ جون سائنسي علمن بابت ضرورتون پوريون ڪرڻ لاءِ انسٽيٽيوٽ قائم ڪرڻ جي ڳالهه آهي سنڌ اسيمبليءَ بل پاس ڪري واقعي هڪ اهم ڪم ڪيو آهي پر سوال اهو آهي ته ڪنهن جي لاءِ؟ جيستائين پتو پيو آهي ته اهو ادارو ڪراچيءَ جي صنعتي سرگرمي سان سلهاڙيل هوندو ۽ ان ۾ سکيا ڏيندڙ پرڏيهي ماهر ڪراچيءَ ۾ صنعتي مقصدن لاءِ لڳل جديد مشينن تي تربيت ڏيڻ جو ارادو رکن ٿا. ان جي معنيٰ اها ٿي ته اهو ادارو به اڳي پوءِ ڪراچي جي قبضه گروپ جي ور چڙهي سگهي ٿو ۽ اها خواهش سنڌ جا نوجوان به جديد ٽيڪنالاجيءَ جي درياهه مان علم ۽ اڀياس جي اڃ لاهين، اڌوري رهجي سگهي ٿي.
سنڌ جي ماڻهن جي اها وڏي خوبي آهي ته اهي ضرورت کان وڌيڪ خوش فهم ۽ اميد پرست هوندا آهن. ڀلي کڻي ايئن چئجي ته حڪومت اهو ادارو گهاري لڳ قائم ڪندي جتي قبضا گروپ اڃا نه پهتو آهي پر حقيقت اها آهي ته اداري لاءِ تجويز ڪيل ماڳ تان مقامي ماڻهو اڳ ئي بيدخل ٿي چڪا آهن. واسطيدار عملدارن کي گذارش آهي ته ماضيءَ کان سکن. ادارو ٺاهيو ته پهرين ته اها به پڪ ڪيو ته سڀاڻي اهو گهربل نتيجو به ڏيندو ۽ قبضه گروپ سنڌ جي نوجوانن کي ايئن بيدخل ڪرن جي ڪوشش نه ڪندو جيئن ڪراچيءَ جي ٻين تعليمي ادارن ۾ ٿيو آهي. ادارو ڪنهن اهڙي جاءِ تي قائم ڪيو وڃي جتي خوف جو پاڇو ايندڙ ڏهاڪي تائين نه پوي. ادارو جيڪڏهن سڌريلن کي سڌارڻ لاءِ ڪراچي پئڪيج جو حصو آهي ته پوءِ سنڌ جي ٻهراڙين کي ان مان هونئن ئي ڪا اميد نه رکڻ گهرجي پر جيڪڏهن اصل مقصد سنڌ جي پوئتي پيل خلق کي اڳتي آڻڻ آهي ته پوءِ انهن سازشن کي نه وساريو جن جا پڙاڏا چوطرف پيا اڀرن.