ايم ڪيو ايم تاملن جي نقش قدم تي

20 آڪٽوبر 1995ع
ايم ڪيو ايم تاملن جي نقش قدم تي

”شاخ تي گل جو رت وهي رهيو آهي پر گلستان جي رنگ جي شوخي اها ئي آهي! کنوڻ سئو ڀيرا ڪري خاڪ ٿي وئي پر آشياني جي خاڪ جا رونق اها ئي آهي.“ جڏهن وطن ئي مقتل ٿي وڃي تڏهن فيض ۽ اياز جهڙا شاعر درد ايئن نه ونڊيندا ته ٻيو ڇا ڪندا؟ پر، هوڏانهن هو اهن جيڪي فيصلو ڪري چڪا آهن ته گل جو رت پڇاڙيءَ تائين وهائيندا رهندا ۽ آشيانن تي کنوڻ هميشه ڪيرائيندا رهندا.
باقي بچيل پاڪستان جي ورهاڱي جو ”عزم“ ڪرڻ کان هڪ ڏينهن پوءِ 18 آڪٽوبر تي سنڌ ۾ وري هڪ وڏي خوني راند رچائي وئي. ڪراچيءَ ۾ فائرنگ سان هڪ عورت سميت 5 ماڻهو مري ويا ۽ ڪافي زخمي ٿيا، هڙتال کان هڪ ڏينهن اڳ دهشت پکيڙڻ لاءِ موتن جو تعداد ان کان جدا آهن. ”هڙتال“ جي ڏينهن تي پوليس موبائل تي فائرنگ ڪئي وئي، هڪ بس تي فائرنگ ڪئي وئي، گهرن ۾ گهڙي مالڪن کي گوليون هنيون ويون، واٽهڙو ماريا ويا، گاڏيون ساڙيون ويون، حيدرآباد ۾ ٻه ماڻهو ماريا ويا، پوليس ۽ رينجرز جي چوڪين تي فائرنگ ڪئي وئي، ڌماڪا ڪيا ويا. انهن ”ڪارنامن“ کي الطاف حسين ”پر امن تاريخي احتجاج“ سڏي عوام کي خراج تحسين ڏنو ۽ دعوا ڪئي ته ان تحسين جوڳي ڪم ۾ ”مهاجرن“ سان پنجابين، سنڌين، بلوچن، پٺاڻن ۽ سرائيڪي عوام ڀرپور اتحاد ڪيو!
سڄي سنڌ مان پهتل خبرون شاهد آهن ته الطاف حسين جي هڪ به دعوا درست نه آهي. ڪو به غير ايم ڪيو ايم ايمي هن خونريزيءَ ۾ شريڪ ڪو نه هو ۽ نه ئي سڀ ”مهاجر“ هن ظلم ۾ ايم ڪيو ايم سان گڏ هئا. سنڌ جا ماڻهو الطاف حسين جي هن ڪوڙي الزام ۽ بهتان کان انڪار ڪن ٿا. توقع ڪجي ٿي ته ڪراچي سميت سنڌ جي باقي سڀني شهرن ۾ رهندڙ پنجابي، پٺاڻ ۽ بلوچ ۽ سرائيڪي کليءَ طرح اعلان ڪندا ته هو انساني رت جي راند ۾ الطاف هسين سان شريڪ نه آهن. ڪو به شهري پنهنجي سر تي اهڙي خون جو الزام ڇو کڻي جيڪو هن ڪيو ئي نه آهي.
اها ڳالهه جيڪا هندستان جي ورهاڱي کان شروع ڪئي وئي، هاڻي پاڪستان جي ورهاڱي تي اچي پهتي آهي. هندستان مان لڏي آيل ”مهاجرن“ جي ذهن ۾ الائي ته ڇو اها ڳالهه گهر ڪري ويهي رهي آهي ته هر مسئلي جو حل ورهاڱو آهي! پهرين هندستان ورهايو ويو پر عوامي مسئلا جيئرا ئي رهيا، پوءِ بنگلا ديش ٺهيو پر بنگالين جا مسئلا حل نه ٿيا ۽ هاڻي سنڌ سان گڏ پاڪستان جي ٽوڙڻ جا نعرا هنيا ويا آهن. فرض ڪريو ته ”مهاجرستان“ ٺهي ويو، ڇا ”مهاجرن“ جا مسئلا حل ٿي ويندا؟ جتي ماڻهو هوندا اتي مسئلا به هوندا پر مسئلي جو حل چئن ڄڻن جي گڏجي سوچڻ ۾ هوندو آهي، ورهاڱي ۾ نه.
17 آڪٽوبر تي نيويارڪ ۾ ايم ڪيو ايم 800 ڪارڪنن جي ميڙ کي جڏهن الطاف حسين فون تي خطاب فرمائي رهيو هو، تڏهن ايم ڪيو ايم جي حامين پهريون ڀيرو نعرا هنيا، ”بٽ ڪي رهيگا پاڪستان، بن ڪي رهيگا مهاجرستان!“ الطاف حسين فون تي اهي نعرا ٻڌا پر ايئن ڪنهن کي به نه چيائين ته اهي نعرا نه هڻو! هو تقرير ڪندو رهيو، جذبا اڀاريندو رهيو ۽ ماڻهو نعرا هڻندا رهيا. ها تقرير ڏيڍ ڪلاڪ جاري رهي. جنهن ۾ الطاف حسين پاڪستان پاڪستان جي خاتون وزيراعظم لاءِ بي حد گٿا لفظ استعمال ڪري پنهنجي ئي اخلاق جي حد جو مظاهرو ڪيو.
اها ڳالهه جيڪا اپکنڊ جي ورهاڱي کان شروع ٿي، سنڌ جي ورهاڱي جي مطالبي کان ٿيندي، هاڻي پاڪستان جي ورهاڱي تائين پهتي آهي. پاڪستان جي ورهاڱي جو مطالبو به اهي ئي ڪري رهيا آهن جن ڪالهه تائين هندستان جي ورهاڱي جي ٺيڪيداريءَ جي دعوا پئي ڪئي. ڀلي ته کڻي ايم يو ايم ”مهاجرن، کي ان غلط فهميءَ ۾ مبتلا ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي وئي هجي ته ”مهاجرن“ کي حق نه مليا آهن پر اها حقيقت رڪارڊ ۾ موجود ۽ اکين سان پئي ڏسجي ته پاڪستان ۾ ترقيءَ جا سڀ کان وڌيڪ موقعا ۽ سهوليتون انهن کي ئي مليون آهن، پر اها حقيقت رڪارڊ ۾ موجود آهي ۽ اکين سان پئي ڏسجي ته پاڪستان ۾ ترقيءَ جا سڀ کان وڌيڪ موقعا ۽ سهوليتون انهن کي ئي مليون آهن جيڪي پاڻ کي ”مهاجر“ سمجهن ٿا. تعليم جي سڀان وڌيڪ شرح انهن ئي وٽ آهي، جيڪي پاڻ کي ”محروم“ چوڻ کان نٿا ٿڪجن!
هٿ ٺوڪئي احساس محروميءَ سان گلستان جي گلن جو رت ورهائي، ايم ڪيو ايم پاڪستان جي هر هڪ قوم کي سڏڪن ۾ وجهي ڇڏيو آهي.
بنگلاديش، سنڌو ديش ۽ پشتونستان جا نعرا هڻندڙ ماڻهن لاءِ غداريءَ جو لقب پسند ڪندڙ هاڻي جڏهن ”مهاجرستان“ جو نعرو هڻڻ لڳا آهن ته هنن سان ڪهڙو ورتاءُ ڪرڻ گهرجي؟ سنڌ جو وڏو وزير ته ”دشمنن جهڙو ورتاءُ“ ڪرڻ جي ڳالهه ڪري ٿو پر ميان نواز شريف ڇا ٿو فرمائي جيڪو اڄڪلهه الطاف حسين جي ڪلهن تي سواري ڪري وزيراعظم هائوس تائين پهچڻ گهري ٿو؟ مولانا غفور احمد ڇا ٿو چوي ۽ مولانا نوراني ڪٿي بيٺو آهيئ مسٽر گوهر ايوب ڇا ٿو سوچي؟ اسان جن ”مهاجر“ ترقي پسند صاحبن معراج محمد خان ۽ فتحياب علي خان جي ترقي پسندي ڇا ٿي چوي؟
افسوس! هندستان مان لڏي آيل ”مهاجرن“ جي سوچ نه بدلي. شايد اها بدلجندي به ڪو نه، ڇاڪاڻ ته دنيا ۾ هر هنڌ جتي به هڪ ملڪ مان ٻئي ملڪ ۾ لڏ پلاڻ ٿي آهي، اتي مهاجرن جي ذهنيت ساڳي رهي آهي. جافنا، سريلنڪا، بوسنيا، قبرص، سنڌ، سرائيل، نيپال ۾ تبتي، ڏکڻ آفريڪا، سرحد صوبي ۾ افغان ۽ ٻيا بيشمار مثال پيش ڪري سگهجن ٿا. هو جتي به ويا آهن ورهاڱي جو نظريو پاڻ سان گڏ کڻي ويا آهن. نتيجو اهو ئي نڪتو آهي، جيڪو تاريخ جي ڪتابن ۽ اخبارن ۾ لکيو پيو آهي. قبرص تي ترڪي ۽ يونان وڙهيا، تاملن تان هندستان ۽ سريلنڪا پيا وڙهن، اسرائيل جي مسئلي تي فلسطيني بي دخل ٿي ويا ۽ پاڙيسري ملڪ جنگن ۾ وڪوڙجي ويا. ڪنهن به ملڪ جا اصلي ماڻهو مهاجرن کي اها اجازت نٿا ڏئي سگهن ته هو، جيڪي ڪالهه پناهه وٺڻ آيا هئا، اڄ ملڪ جو ٽڪرو جدا ڪري وڃن. اهو ٽڪراءُ ايترو ئي شايد ٿئي ٿو، جيترو سريلنڪا ۽ بوسنيا ۾ آهي. ايم ڪيو ايم سنڌ کي اهڙي ئي صورتحال ۾ اڙائي رهي آهي، بلڪ اڙائي چڪي آهي ۽ مٿان ايئن چئي رهي آهي ته حڪومت ملڪ کي گهرو لڙائيءَ ڏانهن وٺي پئي وڃي!
سنڌ هن کان اڳ ته ڪڏهن به گهرو لڙائيءَ ۾ مبتلا ڪو نه ٿي، اوچتو ئي اوچتو ڪهڙو عنصر داخل ٿي ويو آهي؟ ظاهر آهي ته الطاف حسين جو نظريو ئي اهو فتنو آهي، جنهن سنڌ جي شهري علائقن کي ”جافنا“ بڻائي ڇڏيو آهي. جافنا جي تامل ٽائيگرن ۽ ايم ڪيو ايم جي تربيت يافته دهشتگردن جي مطالبن ۽ عمل ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ جيڪڏهن ڪو فرق آهي ته فقط ايترو ته سريلنڪا جا ”مهاجر“ 25-30 سالن کان وڙهي رهيا آهن ۽ ايم ڪيو ايم جا دهشگرد هڪ ڏهاڪي کان. ٻنهي جون پاڙون هندستان ۾ آهن ۽ ٻنهي کي دهلي سرڪار جي سرپرستي حاصل آهي. ٻنهي ڌرين ۾ هڪ ٻيو فرق به آهي، يعني تامل ٽائيگر دنيا ۾ پاڻ کي ”مظلوم“ قرار ڏيارڻ ۾ ڪامياب نه ٿيا آهن، جڏهن ته ايم ڪيو ايم جي مشنريءَ اهو ڪم هيل تائين ڏاڍي ڪاميابيءَ سان ڪيو آهي. ان حد تائين جو ايمنسٽي انٽرنيشنل وارن کي به چڪرائي ۽ قائل ڪري ڇڏيو اٿائون.
دنيا کي گهڻو وقت دوکي ۾ نٿو رکي سگهجي. شروع ۾