ايم ڪيو ايم پاران گهرو لڙائيءَ جي ڌمڪي

28 سيپٽمبر 1995ع
ايم ڪيو ايم پاران گهرو لڙائيءَ جي ڌمڪي

جسٽس ڪيانيءَ درست لکيو هو ته ”پاڪستان ۾ جڏهن به مصيبت ايندي آهي، بٽالين جي صورت ۾ ايندي آهي.“ ٻٽي معنيٰ وارو هي جملو سمجهو ماڻهن کي اشاري طور ڪافي آهي. غيبات اهڙي ئي صورتحال تي ڪڏندي آهي، جهڙي اڄ ايم ڪيو ايم پيدا ڪري ڇڏي آهي. ايم ڪيو ايم حڪومت سان ڳالهيون بند ڪري ڇڏيون آهن ۽ ”ڊيڊ لاڪ“ پيدا ڪري ملڪ ۾ وڏي خونريزي ٿيڻ ڏانهن اشارو ڏنو آهي. ايئن ٿو لڳي ته وزيراعظم پاڪستان جنهن ”ننڍڙي بغاوت“ جو حوالو ڏنو هو، هاڻي اها ”وڏي“ ٿي رهي آهي. ايم ڪيو ايم جي قيادت سياسي صورتحال کي جنهن ”سول وار“ طرف ڌڪڻ جي ڪوشش ڪري رهي آهي ان ۾ کيس کائڻ لاءِ هڏيون به ڪو نه ملنديون ڇاڪاڻ ته غيبات ”آپريشن فيئر پلي“ کانپوءِ ”قومي اتحاد“ کي به ڪجهه ڪو نه ڏنو هو.
پر اها ڳالهه ايم ڪيو ايم ۽ گرينڊ الائنس لاءِ ڊوڙ ڊڪ ڪندڙ ڇو سمجهندا؟ ڇا قومي اتحاد وارن کي اها ڳالهه سمجهه ۾ آئي هئي؟ وقت ڊوڙي رهيو آهي. نصيرالله بابر جو آپريشن شايد اهي نتيجا ڏئي نه سگهيو آهي، جن جي توقع ڪئي. شايد ”ڪينسر“ سڄي جسم ۾ پکڙجي رهيو آهي، هاڻي شايد نصيرالله بابر کان به ڪو وڏو جراح ڳولڻو پوي! پر اهڙي جراحيءَ جي ڪوشش ڪئي هئي پر اها به ڪامياب نه ٿي ۽ غيبات واءُ مينهن ڪندي پاڪستان تي ”بٽالين جي صورت“ ۾ لٿي ۽ يارهن سالن تائين راڄ ڪندي رهي تان جو آسمان راضي ٿيو ۽ خلق 17 آگسٽ 1988ع تي سڀ ڏک هڪ لحضي ۾ لاٿائين. ان تلخ تجربي کي نظر ۾ رکي ڪا به حڪومت نصير الله بابر کان مختلف قسم جو جراح ڪهڙي طرح آپريشن ٿئيٽر ۾ موڪليندي؟
الطاف حسين جڏهن ايئن چوي ٿو ته، ”حڪومت سنڌ ۾ گهرو لڙائي شروع ڪرائڻ لاءِ هٿيار ورهائي رهي آهي ۽ ايم ڪيو ايم جي سياسي قوت ٽوڙڻ لاءِ مهاجرن جي نسل ڪشيءَ جو خدشو آهي.“ تڏهن هو ڪا ٻي ڳالهه نٿو ڪري، اها ئي ڳالهه 4 جولاءِ 1977ع تي جنرل ضياءَ پنهنجن ساٿي جنرلن کي اکر به اکر چئي هئي. جنرل چشتيءَ جون لکتون ان جي تصديق لاءِ ڪافي آهن. فرق فقط اهو آهي ته اڳي اهي لفظ جنرل ضياءَ پنهنجن ساٿين کي سڙٻاٽن ۾ چئي مارشل لا هڻي ڇڏي هئي ۽ هاڻي اهي لفظ الطاف حسين جي وات ۾ وجهي ڪنهن نئين امڪاني صورتحال کي ڪنهن قسم جو جواز ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي.
اڃا ٻه چار ڏينهن اڳ جي ڳالهه آهي جو الطاف حسين گڏيل قومن جي سيڪريٽري جنرل بطروس غاليءَ کي پاڪستان ۾ مداخلت ڪرڻ جي اپيل ڪئي آهي. بهانو اهو ئي ڏنو ويو ته ”پاڪستان ۾ مهاجرن جي نسل ڪشي ڪئي پئي وڃي.“ جڏهن ته انگن اکرن جي صورتحال اها آهي ته جنوري 1985ع کان 18 آگسٽ 95ع جي وچ ۾ الطاف گروپ جا فقط 75 دهشتگرد مئا آهن جڏهن ته 1314 معصوم شهري دهشتگردي جو کاڄ ٿيا آهن. هاڻ الطاف حسين ۽ سندس مذاڪراتي ٽيم وارا ڳالهين جي ميز تان ان ڪري اٿيا آهن جو سندن باقي بچيل دهشتگرد مارجي رهيا آهن. جڏهن دهشتگرد خدا جي خلق کي ماري رهيا هجن تڏهن انهن سان ٺاهه ڪيئن ٿي سگهي ٿو؟ ايم ڪيو ايم ڳالهين جي ٽيبل تان فقط ان ڪري اٿي آهي جو يا ته مذاڪراتي ٽيم وٽان دليل کٽي ويا آهن يا وري ڳالهين دوران هو ايترو وقت حاصل ڪري چڪا آهن جيترو کين کپندو هو. هاڻي ”گهرو لڙائيءَ“ جي ڌمڪي ڏئي، جيڪا سچي به ٿي سگهي ٿي، هو اهو دليل پيش ڪندا ته هو پاڻ ايترا ته چڱا مڙس آهن جو ڳالهيون به ڪيائون توڻي جو سندن نسل ڪشي ٿي رهي هئي پر ويچارا هاڻي ڳالهين مان به نا اميد ٿي ويا آهن.
الطاف حسين هاڻي جڏهن دليل ۾ کٽو آهي ته اقوام متحده کي پاڪستان جي اندروني معاملن ۾ ڦاسائڻ لاءِ بطروس غاليءَ جي ٽنگ ڇڪڻ جي ڪوشش ڪئي اٿس. اها ڪيتري پاڪستانيت آهي؟ ان جو جواب الطاف وٽ به ڪو نه هوندو. اجمل دهلوي چوي ٿو ته ”لاڳيتن ظلمن جي خلاف ڊگهي هڙتال ۽ عوامي تحريڪ به منظم ڪري سگهجي ٿي.“ ايم ڪيو ايم ظاهري طور تي في الحال حالتن جو جائزو وٺي رهي آهي ۽ پنهنجن حلقن مان يونٽ سيڪٽر ۽ زون جي سطح تي رايا وٺي رهي آهي پر هرڪو ڄاڻي ٿو ته ايم ڪيو ايم هميشه اهو ئي ڪيو آهي جهڙي لائين الطاف حسين کي ”خفيه هٿن“ ڏني آهي. ايم ڪيو ايم کي اڳ ئي صلاح ملي چڪي آهي ته ”معاملو تکو ڪريو“ ان ارادي کي اجمل دهلوي هنن اکرن ۾ پڌرو ڪيو آهي ته ”حڪومت جي ظلمن خلاف عوام جو لاڳيتو دٻاءُ آهي ته جدوجهد کي وڌيڪ متحرڪ ڪجي.“ جڏهن ته ڪراچيءَ جو هر شهري ڄاڻي ٿو ته امن جو قيام شهرين جي اولين خواهش آهي. ايم ڪيو ايم گهرو ويڙهه شروع ڪرڻ جو فيصلو اوچتو نه ڪري رهي آهي. اها ڪافي وقت کان ان لائين تي ڪم ڪري رهي آهي پر هاڻي جڏهن ان فيصلي تي عمل ڪندي ته اهو واقعو اوچتو محسوس ٿيندو. اوچتو ان ڪري ته عوام جون اکيون زمين سرگرمين کي ڏسي نه سگهنديون آهن.
اجمل دهلويءَ جي حوالي سان اهو بيان وري وري پڙهڻ ۽ سمجهڻ جي ضرورت آهي، جنهن ۾ هو چوي ٿو ته ”جيڪڏهن حڪومت سان امن جون ڳالهيون ناڪام ٿيون ته ڪراچي ۾ گهرو لڙائي شروع ٿي سگهي ٿي.“.... ”جيڪڏهن ماڻهن محسوس ڪيو ته ڳالهين مان ڪو نتيجو نه نڪتو ته گهرو لڙائيءَ جو شديد خطرو آهي.“.... ڳالهين ۾ حقيقي ناڪاميءَ سان شدت پسند نوجوانن تي مشتمل آزاد ۽ هٿياربند گروپ ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ ڪجهه هفتن اندر اڀري سگهن ٿا.... انهن تي ايم ڪيو ايم سميت ڪو به ڪنٽرول ڪري نه سگهندو.“ ....”اسان حڪومت کي پهرين ڏينهن کان چئي رهيا آهيون ته آپريشن بند ڪري...... جيڪڏهن هو طاقت جو استعمال بند ڪن ته اسان به طاقت جو استعمال نه ڪنداسين.“ اجمل دهلوي پاڻ قبول ڪري ٿو ته ايم ڪيو ايم طاقت استعمال ڪري رهي آهي. هو انهن ڄاتل سڃاتل دهشتگردن کي به ايم ڪيو ايم جا ڪارڪن سڏي رهيو آهي جن جي خلاف دهشتگرديءَ جا 47 کان 17 جا ڪيس داخل آهن يا گرفتاريءَ مهل سندن قبضي مان هٿيار ملن ٿا.
گهرو لڙائيءَ جي خطري جي گهنٽي وڄائي الطاف حسين هڪدم صدر پاڪستان ۽ سياستدانن سان گڏ ”محب وطن جنرلن“ ڏانهن پلٽو کائي اپيل ڪئي آهي ته اهي ”مهاجرن جي قتل عام جي سازش کي ناڪام ڪرڻ لاءِ قدم کڻن.“ سوال هي آهي ته اهي ڪهڙا قدم کڻي سگهن ٿا؟ الطاف حسين جي خواهش آهي ته صدر صاحب حڪومت کي معطل ڪري ڇڏي، سياستدان بينظير حڪومت جي خلاف اٿي کڙا ٿين ۽ الطاف حسين جي دهشتگرد تنظيم جو ساٿ ڏين. باقي رهيا فوجي جنرل! ته اهي ڇا ٿا ڪري سگهن سواءِ ان جي ته مارشل لا هڻن!؟ ٿورو ئي سوچجي ته خبر پوندي ته الطاف حسين هڪ چونڊيل حڪومت جي خلاف فوجي بغاوت لاءِ سڏ ڪري رهيو آهي. ڪا به چونڊيل حڪومت سٺي يا خراب ٿي سگهي، ان کي هٽائڻ لاءِ هڪ کان وڌيڪ آئيني طريقا به موجود آهن پر الطاف حسين ڄاڻي ٿو ته آئين ۽ دليل سان سندس دهشتگرديءَ کي هٿي نه ٿي ملي ان ڪري هن فوج کي بغاوت لاءِ اڀاريو آهي. پاڪستان جو عوام آئين جي حفاظت ڪندڙ ادارن کان پڇڻ چاهي ٿو ته ڇا فوج کي آئيني حڪومت خلاف بغاوت لاءِ اڀارڻ جي ڪا سزا آهي؟