ايندو نھ وري ھي وڻجارو

� کي ڇيڪ ڇڏڻ به مناسب ناهي جو ان سان هوءَ لينگها لنگهي ويندي ۽ پڻ فحاشي ڦهلجندي ان ڪري مٿس ڪي بندشون ضروري آهن. شرعي مسئلن ۾ آيو آهي ته کين سزا طور پنهنجن بسترن کان الڳ رکو! بس اها آهي سزا جنهن کي سڌارڪ سزا (reformative) چئي سگهجي ٿو. باقي جهنگلپڻي ۽ جهنگلي عمل کي اسلامي عمل ۽ غيرت جو نالو ڏئي هٿ وٺي پاڻ کي جهنگلي ۽ ڪافر نه بڻايو.
شري رامچند جهڙي اعليٰ انسان به اهائي سڌارڪ سزا قبول ڪئي جا پنڌرهن سو سال ۽ پوءِ حضور صلعم جن مقرر ڪئي يا وحي رستي کين پهچائي وئي ته اهڙين زالن کي پنهنجن بسترن کان الڳ ڪيو. سيتا ماتا ته ازخود اها سزا اختيار ڪئي جو وڃي هڪ آشرم ۾ بسيرو ڪيائين جيتوڻيڪ شري رامچندر کيس ائين ڪرڻ کان منع ڪيو پر هن ستيءَ راجا پرجا جي ٻنڌڻ کي سمجهندي سماجڪ اخلاق ۽ ڪردار خاطر پنهنجو فرض نڀايو. وڏي ڳالهه ته شري رامچندر راڄ محل ۾ رهندي، پرجا جي ضمير کي جنجهوڙڻ خاطر پٽ تي سالن جا سال ڪکن تي ستو. هي تمام وڏيون ڳالهيون آهن جي تمام وڏا ماڻهو ۽ عظيم انسان، انسان ذات جي ڀلائي خاطر پاڻ مرادو ڪن ٿا.
هي ڳالهه دلچسپي کان خالي نه ٿيندي جيڪڏهن مان ٻڌائيندو هلان ته حضور صلي الله عليه وآلھِ وسلم جن به سڄي عمر کاٻر جي بستري تي ستا. پهاڙين جي چوٽين وارو مقولو هتي دهرائڻو پوي ٿو ته ”پهاڙين جون چوٽيون هڪ ٻئي کي ڏسنديون آهن.“ بس شري رامچندر واضح فيصلو ڏيڻ ۾ وقت ورتو ڇاڪاڻ ته ان وقت جو سماجڪ ذهن اڃا پختو نه ٿيو هو. هن ڳالهه کي هلڪو سمجهي ٽارڻ يا مسترد ڪرڻ نه کپي ڇاڪاڻ ته اڄ جڏهن اسلام پنڌرهين صديءَ ۾ پيو هلي ته به اهڙا گڏهه دماغ مسلمان پيا آهن جو اڄ تائين عورت جي هڪ غلطيءَ کي معاف نٿا ڪن ۽ ان سان گڏ گهارڻ بيعزتي پيا سمجهن.
مان هن معاملي ۾ تمام اونهو هليو ويو آهيان. گهڻن ئي ڪتابن جا پنا اٿلايا اٿم. قرآن الحڪيم، حديث شريف. فقه اڳوڻويون فتوائون ۽ تاريخي حقيقتون جاچيون اٿم ۽ غير جانبدارانه طور تي ڇنڊڇاڻ ڪئي اٿم جڏهن ماڻهو ايمانداريءَ سان ڪنهن مسئلي ۾ ايترو گم (involve) ٿي وڃي ٿو ته ڪيتريون نيون نيون حقيقتون جند ۾ القا ٿيون ٿين. هڪ سچو ۽ ايماندار تاريخ نويس اهڙي حالت مان ضرور گذرندو ۽ پوءِ هو خاموش نه رهي سگهندو. سائين پير حسام الدين شاهه راشدي اهڙو ئي يگانو تاريخدان هو ۽ سچ چئي ڏيندو هو، ڀلي پيا ٻيا ساڻس اختلاف ڪن. مون کي به هڪ ڳالهه سجهي آئي آهي ۽ ور ور ڪري پئي منهنجي ذهن تي مترڪا هڻي.
هڪڙي اتفاقي واقعي کي وٽ وڪڙ ڏئي، هڪ وڏي جليل القدر صحابيءَ لاءِ چيو ويو آهي ته ام المومنين بيبي حضرت عائشه صديقه لاءِ رمارڪ ڏنائين ته ’ان هي الا تسمسه نعلک‘ يعني هيءَ ته توهانجي جتيءَ جي ڪهي آهي. انهيءَ کي ڇڏي ڏيو ۽ طلاق ڏيو الڳ ڪيو. توبه، نعوذ بالله! هيڏي جليل القدر صحابيءَ تي هيڏو وڏو الزام هڻندي لکندڙ کي ڏرڙي ئي ڪانه آئي. آهي اختلافي مسئلو جو نه ڇيڙڻ کپي جو سواءِ گارين ۽ لعنتن جي ٻيو ڪجهه هڙ پلئه ڪونه پوندو. پر ايڏو ڪوڙ ڪيئن هضم ڪيان ۽ ڇو ڪيان؟ صحابي سڳورا، حضور صلعم جو ايڏو ادب ۽ احترام ڪندا هئا جو سندن آڏو ڪڇي نه سگهندا هئا، سو اهو ناممڪن پيو لڳي ته هڪ صحابي سڳورو ايڏي اٻهرائي ڪري، رسول صله کي مشورو ڏئي ته ام المومنين کي طلاق ڏئي ڇڏي جو ان جي حيثيت جتيءَ جي ڪهيءَ کان مٿي ڪانه هئي. ڪنهن ۾ به اهڙي جرئت ڪانه هئي جو رسول خدا صلعم جن کي اهڙي نجي معاملي ۾ چيو وڃي ته پنهنجي زال کي طلاق ڏئي ڇڏ.
ڪتابن مان اهو به صاف ظاهر آهي ته رسول پاڪ صلعم جن ان مشوري تي نه ڪو ڌيان ڏنو نه جواب ڏنو، جنهن جي معنيٰ اها ٿي ته ان مشوري کي ڪا اهميت ڪانه ڏنائون بلڪه ائين به چئي سگهجي ٿو ته ناپسند فرمايائون . ههڙو جليل القدر صحابي سڳورو اهڙي اٻهرائي ڪري اهڙو مشورو ڪيئن ڏيندو جو حضور سرور ڪائنات صلعم کي ناپسند هجي. ناپسند ته پري جي ڳالهه ٿي پر قرآن الحڪيم، الله تبارڪ تعاليٰ جبرئيل عليه السلام ۽ نبي سڳوري صلعم جن ، نه رڳو ناپسند بلڪه ان کي ننديو (condemn ڪيو). سورة النور ۾ واضح فرمايو ويو ته جڏهن ٻڌو هو توهان (اهو افواهه) ته ڇو نه گمان ڪيو مومنن چڱو ۽ چون ها ته هي ته ڪوڙ آهي پڌرو پوءِ جڏهن نه آندائون چار گواهه ته اهي (الله وٽ) ڪوڙا آهن. هي آهي بهتان وڏو، سيکت ڏئي ٿو اوهان کي الله، متان وري ڪم ڪريو اهڙو، جيڪڏهن آهيو اوهين ايمان وارا انهن لاءِ آهي عذاب دردناڪ دنيا ۾ ۽ آخرت ۾.
هاڻي پاڻ انصاف ڪيو ته ههڙي ۽ هيڏي وڏي ڇينڀ الله تبارڪ تعاليٰ طرفان اهڙي وڏي جليل القدر صحابيءَ لاءِ اچي سگهي ٿي ته هي ڪوڙ آهي پڌرو، اوهان ئي ڪوڙا آهيو. متان وري ڪم ڪريو اهڙو جيڪڏهن آهيو ايمان وارا، انهن لاءِ آهي عذاب دردناڪ دنيا ۾ ۽ آخرت ۾.
ظاهر آهي ته اهو جليل القدر صحابي سڳورو نڪي ڪوڙ چوندو، نه پڌرو ڪوڙ ورجائيندو، نڪي مومنن مان خارج هوندو، نه مٿس الله طرفان دردناڪ عذاب نازل ٿيندو دنيا ۽ آخرت ۾ ! نه ئي کيس اسي ڦٽڪا هنيا ويا پڌرو ڪوڙ ڳالهائڻ تي. جيتوڻيڪ نبي سڳوري صلعم هڪ موقعي تي فرمايو هو ته جيڪڏهن سندس پنهنجي ڌي بي بي خاتون جنت علي سلمها، به چوري ڪري ها ته هو ضرور سندس هٿ ڪپائين ها.(عدل، اسلام جو بنيادي رڪن آهي).
صاف ظاهر پيو آهي ته ان جليل القدر صحابي سڳوري، اُم المومنين لاءِ اهڙا لفظ قطعي ڪم نه آندا هوندا. سندس نادان پوئلڳ بغض ۽ عناد خاطر مٿن (صحابي سڳوري تي) بهتان مڙهي، ڪوڙا ۽ بي بنياد جواز گهڙي، صحابي سڳوري کي عام ۽ معمولي ماڻهو جي سطح تي آڻي سندس توهين ڪئي آهي. انگريزي ۾ چوڻي آهي ته ”خدايا مونکي پنهنجي دوستن کان بچاءِ!“
باقي هي ڪهڙا ڪار منهان قبيلائي سردار ساماڻا آهن ۽ هي ڪهڙا ڪوڙا، ڪميڻا، ڪافر، ڪتا هٿرادو پاڻ ننهن چوٽي ڪارا ڪوڙا، غيرتي ساماڻا آهن جي الله، قرآن ۽ نبي ڪريم صلعم جي صاف حڪمن خلاف ڪافر بڻجي بيڏوهي نياڻين، ڀينرن ۽ ونين کي ڪهاڙين مان ڪڍن ٿا. بنا شاهدي جي بنا ڏسڻ جي ۽ رڳو ٻڌ سڌ تي سو به دشمنيون نباهڻ يا ڳپل مال هٿ ڪرڻ خاطر. اهي غيرتي ڪين آهن. ڪافر آهن. ڪميڻا آهن، ڪتا آهن ۽ وڏا بي غيرت، بيشرم ۽ بيحيا آهن جي پنهنجن مائرن، ڀينرن ۽ ونين تي اهڙا بيهودا الزام مڙهين ٿا. جي غيرتي آهن ته پُٽن کي ڇو نه ٿا ڪهن جي پاڻ به ڪارا ٿا ٿين ۽ پرائي نياڻيءَ کي به ڪاري ٿا ڪن. اتي اهڙن بيغيرت ڪتن جي غيرت ڇو نٿي جاڳي؟ معنيٰ ته رڳو ٺڙڪ ٺڳيءَ جو ٺاهه ٺاهي، ڪمزور تي هٿ هلائي پاڻ کي پاڻ غيرتيءَ جي ڪوڙي پڳ ٿا پارائن. حقيقت ۾ وڏا بيغرت، بي شرم ڀاڙيا ۽ بزدل آهن. سندن مڇ جو وٽ ڪوڙو، ڪڌو، ڪميڻپ ۽ ڀاڙيائپ وارو آهي. ڪڏهن ڪنهن پنهنجي پٽ کي ڪارو ڪري ماريوَ؟ پاڻ جيڪي سو هٿ ناٽ ڪري، جرڳو سڏائي، سوين گهنتريون هڻي پٽ کي اڇڙو پڇڙو ڪرائي ڇڏائي ويندا. نياڻي لاءِ ڇو نه ٿا ائين ڪن.
مون ڇاڪاڻ ته هن معاملي تي چڱي چوکي ڇنڊڇاڻ ۽ محنت ڪئي آهي، تنهن ڪري ڀانيان ٿو ته اڳو پوءِ مثال به ڏيندو هلان. جيئن اڄڪلهه قانون ۾ پي ايل ڊي ۾ درج ٿيل هاءِ ڪورٽ ۽ سپريم �