2020-11-06
داخلا نمبر 1256
عنوان اينٽيڪس جي ملڪيت جو سوال
شاخ پنهونءَ ڪارڻ پَٻ ۾: ايڊيٽوريل-2 روزاني برسات ڪراچي
پڙهيو ويو 8470
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
اينٽيڪس جي ملڪيت جو سوال
سنڌ جي قديم دڙن مان مختلف دورن ۾ ٿيل کوٽائيءَ دوران جيڪي قديم شيون مليون ۽ جن کي بنياد بنائي اسان چئون ٿا ته ”هي آهن سنڌ جون شاندار پاڙون!“، اهي جيڪڏهن سنڌ ۾ نه رهيون ته پوءِ باقي ڇا رهيو؟ وفاقي آرڪيالاجي کاتي جي ان اصرار ته موهن جو دڙو ۽ آمري جيئن ته پاڪستان جي ثقافت جو حصو آهن، تنهنڪري اتان لڌل شيون سنڌ کان ٻاهر ڪنهن ٻئي صوبي جي عجائب گهر ۾ رکڻ ڪو ڏوهه نه آهي، هڪ کٽڪندڙ دليل آهي خاص ڪري ان مهل جڏهن اسان ڄاڻون ٿا ته سنڌ جون لڳ ڀڳ سڀ اهم اينٽيڪس پاڪستان کان ٻاهر نڪري چڪيون اهن ۽ شايد اهي ڪڏهن به واپس نه اينديون.
ان پس منظر ۾ سنڌ جي وڏي وزير سنڌ جي قديم آثارن ۽ تاريخ دوستن جي اها دانهن ٻڌڻ کانپوءِ ته وفاقي آرڪيالاجي کاتي جا ڪامورا سنڌ جون قديم شيون پنجاب منتقل ڪري رهيا اهن هڪ هدايت نامو جاري ڪري ڪمشنرن ۽ ڊپٽي ڪمشنر کي خبردار ڪيو آهي ته اهي اينٽيڪس سنڌ کان ٻاهر نه نڪرڻ گهرجن جيڪي وفاقي آرڪيالاجي کاتي وٽ آهن. اهو هڪ چڱو ڪم ٿيو پر جڏهن ان هدايت تي واقعي عمل ٿئي! سوال اهو آهي ته اهو پتو ڪيئن پوي ته وفاقي کاتو سنڌ جون نادر شيون پنهنجي ڪهڙي اسٽور مان، ڪڏهن ۽ ڪهڙي پارسل ۾ روانيون ڪري رهيو آهي؟ ڪهڙي خبر ته ان ريت ڪيتريون اينٽيڪس هن مهل تائين پنجاب روانيون به ٿي چڪيون هجن! ڇا ڪمشنر ۽ ڊپٽي ڪمشنرن وٽ ڪو اهڙو طريقه ڪار آهي جنهن موجب اينٽيڪس جي Possession گڏيل طور وفاق ۽ سنڌ وٽ هجي ۽ وفاقي کاتو پنهنجي مرضي هلائڻ ۾ ڇڙواڳ نه هجي!
ساڳئي وقت سنڌ جي ورثي سان پيار ڪندڙ تاريخ دوستن تي به ذميواري پوي ٿي ته اهي اها ڳالهه سمجهن ته سندن نشاندهي ۽ سرگرميءَ کانسواءِ قومي ورثي کي سنڌ مان ٻاهر نڪرڻ کان جهلي نٿو سگهجي. ان ڪري کين ٺيڪ ٺاڪ نشاندهي ڪرڻي پوندي ته وفاقي کاتو ڪهڙي اسٽور ۾ رکيل اينٽيڪس منتقل ڪرڻ ۾ مصروف آهي. جيڪڏهن وفاقي کاتو واقعي ايئن ڪرڻ ۾ رڌل اهي ته پوءِ مقامي انتظاميا کي وقت سر خبردار ڪرڻ ضروري ٿي پوندو.
وڏي وزير سنڌ جي اينٽيڪس بابت جيڪا هدايت جاري ڪئي آهي ان ۾ وضاحت آهي ته آرڪيالاجي صرف وفاق جو اسم نه آهي، هي صوبن ۽ وفاق جو ڪانڪرنٽ لسٽ وارو اسم آهي ۽ سنڌ وٽ پنهنجو آرڪيالاجي کاتو به موجود آهي. ان صورت ۾ سنڌ قديم آثارن ۽ اينٽيڪس تي پنهنجي مالڪيءَ دعوا ڪرڻ ۾ بالڪل حق تي آهي. سنڌ جي عوام جي خواهش هوندي ته سنڌ حڪومت تاريخ دوستن جو اهو تمام پراڻو مطالبو حقيقي معنيٰ ۾ پورو ڪري ته سنڌ جو پنهنجو آرڪيالاجي کاتو هجي! اهو درست آهي ته سنڌ اسيمبليءَ جي هڪ بل جي صورت ۾ آرڪيالاجي کاتو ٺهي چڪو آهي پر ”ميدان“ ۾“ ڪجهه به نظر نٿو اچي. انڪري صوبائي آرڪيالاجي کاتي کي فوري طور تي فعال ڪرڻ جي ضرورت آهي، ان کانسواءِ ڪنهن به اينٽيڪ جي مالڪي ٿي نه سگهندي.