2020-06-18
داخلا نمبر 72
عنوان اٽڪ پُل
شاخ سنڌوءَ جو سفر
پڙهيو ويو 2097
داخلا جو حوالو:
1839.03.23-A.D
23-مارچ 1839ع تي ليفٽيننٽ وليم بار پنهنجي پارٽيءَ سان جڏهن اٽڪ وٽ پهتو ته اتي هڪ وڏو طوفان اچي چڪو هو، جنهن وڏي تباهي مچائي هئي. طوفاني ڳڙي، ٻئي نقصان سميت سنڌوءَ تي ٺهيل ٻيڙين واري پل جو نالو نشان به ڊاهي ڇڏيو هو. ساڳي پل جو اطلاع 1831ع ۾ وليم مور ڪرافٽ (William Moorcroft) جي رپورٽ مان به ملي ٿو جنهن رنجيت سنگهه جي اجازت سان قلعي جو معائنو ڪيو هو. ان کانپوءِ مختلف انگريزن 1860ع ۽ 1878ع ڌاري اٽڪ وٽ جيڪي اسڪيچ ۽ منظر ڪينواس تي چٽيا آهن، انهن ۾ به ٻيڙين جي پُل صاف ظاهر آهي. 26-آڪٽوبر 1878ع تي ڇپيل
1856.00.00-A.D
1856ع ڌاري هندستان سرڪار اٽڪ وٽ سنڌوءَ هيٺان هڪ سرنگهه کوٽڻ جو ڪم به شروع ڪيو هو پر اهو ڪم نه ٿي نه ٿيو، نيٺ پنجاب اسٽيٽ ريلوي فيصلو ڪيو ته نديءَ مٿان پُل ٺاهي وڃي. 1883ع جي هڪ لکت موجب اها سرنگهه سچ پچ ته 1862ع ۾ مڪمل به ٿي هئي پر اها پاڻيءَ سان ڀرجي وڃڻ سبب بيڪار ٿي وئي ڇو ته ان مان پاڻي ڪڍڻ مشڪل هو.
1882.12.00-A.D
اٽڪ واري پل جو ڪم 1880ع کان هٿ ۾ کنيو ويو پر اصل ڪم ڊسمبر 1882ع ۾ شروع ٿيو. پُل مئي 1883ع ۾ جڙي تيار ٿي ۽ ٽريفڪ لاءِ کولي وئي. اٽڪ تي پُل وجهڻ جو هيءَ چئلنج لنڊن جي هڪ ڪمپني ويسٽ وڊ بئلي اينڊ ڪمپني قبول ڪيو هو. چئلنج ان ڪري ٿو چئجي ته اها درياهه جي وڌ ۾ وڌ سطح کان به مٿي ٻڌڻي هئي، يعني نوي فٽن کان مٿي! ڪهڙي خبر ته هن پورالي نديءَ جي من ۾ ڪڏهن ڪهڙي ڳالهه ٿي اچي ۽ ڀرجي ڀرجي ٻوڙان ٻوڙ ڪري!
1883.05.00-A.D
اٽڪ واري پل جو ڪم 1880ع کان هٿ ۾ کنيو ويو پر اصل ڪم ڊسمبر 1882ع ۾ شروع ٿيو. پُل مئي 1883ع ۾ جڙي تيار ٿي ۽ ٽريفڪ لاءِ کولي وئي. اٽڪ تي پُل وجهڻ جو هيءَ چئلنج لنڊن جي هڪ ڪمپني ويسٽ وڊ بئلي اينڊ ڪمپني قبول ڪيو هو. چئلنج ان ڪري ٿو چئجي ته اها درياهه جي وڌ ۾ وڌ سطح کان به مٿي ٻڌڻي هئي، يعني نوي فٽن کان مٿي! ڪهڙي خبر ته هن پورالي نديءَ جي من ۾ ڪڏهن ڪهڙي ڳالهه ٿي اچي ۽ ڀرجي ڀرجي ٻوڙان ٻوڙ ڪري!
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
اٽڪ پُل
اٽڪ واري قديم پُل پنهنجي وقت جو هڪ عجوبو آهي.هيءَ ٻه ماڙ لوهي پل آهي جنهن جي مٿئين حصي تان ريل گاڏهي وڏي بي نيازي ۽ شان سان لس ترندي هلندي وڃي ٿي. هيٺئين حصي مان ڪنهن وقت ۾ گاڏيون موٽرون هلنديون هيون. هاڻي موٽر گاڏين لاءِ نئين پل ٺهي وئي آهي. پراڻي پل کي ست ٿنڀا آهن، چار کاٻي ڪپ تي ۽ ٽي ساڄي ڪپ تي. پل جي ٻنهي ڇيڙن تي قلعي جي مورچن جهڙا لنگهه آهن شايد اٽڪ قلعي جي مناسبت سان اها ڊزائين ٺاهي اٿن. ٽريفڪ لاءِ ٺاهيل نئين پل شڪل صورت ۾ سادي آهي. ٻيڙيءَ ۾ سوار ماڻهوءَ کي اها پل پري کان انگريزي لفظ “T” وانگر لڳي ٿي ڇو ته ان جو هڪ ٿنڀو درياهه جي پيٽ ۾ وچ تي کتل آهي. 23-مارچ 1839ع تي ليفٽيننٽ وليم بار پنهنجي پارٽيءَ سان جڏهن اٽڪ وٽ پهتو ته اتي هڪ وڏو طوفان اچي چڪو هو، جنهن وڏي تباهي مچائي هئي. طوفاني ڳڙي، ٻئي نقصان سميت سنڌوءَ تي ٺهيل ٻيڙين واري پل جو نالو نشان به ڊاهي ڇڏيو هو. ساڳي پل جو اطلاع 1831ع ۾ وليم مور ڪرافٽ (William Moorcroft) جي رپورٽ مان به ملي ٿو جنهن رنجيت سنگهه جي اجازت سان قلعي جو معائنو ڪيو هو. ان کانپوءِ مختلف انگريزن 1860ع ۽ 1878ع ڌاري اٽڪ وٽ جيڪي اسڪيچ ۽ منظر ڪينواس تي چٽيا آهن، انهن ۾ به ٻيڙين جي پُل صاف ظاهر آهي. 26-آڪٽوبر 1878ع تي ڇپيل هڪ رپورٽ ۾ ان پل جي ڊيگهه 537 فٽ ڄاڻايل آهي جنهن ۾ عام طور تي 20 کان 30 ٻيڙيون استعمال پئي ٿيون. رپورٽ موجب انهاري ۾ درياهه جي چاڙهه وقت خطري سبب ٻيڙيون ڪڍيون ٿي ويون ۽ ٻيڙين واري پل ذريعي اچ وڃ متاثر پئي ٿي. 1883ع ڌاري تراکڙن ترن واريون بار ڍوئيندڙ 24 وڏيون ٻيڙيون موجود هيون، جن کي هڪٻئي سان برابر برابر ٻڌي پل جوڙي وئي هئي. ان هنڌ تي سنڌوءَ جو پيٽ 970 فٽ ماپيو ويو هو. مٿين رپورٽن مان هڪ موجب، اها پل فوجي سامان ٽپائڻ جي لحاظ کان مضبوط هئي پر هاٿين کي اڪارڻ لاءِ کين تاريو ٿي ويو. ٻيڙين جي پُل سبب هتي هڪ ڳوٺ به آباد ٿيو جنهن جو نالو ”ملاحي ٽولا“ هو. (Historical Images of Pakistan by Aijazuddin)ملاح ٽولا ڳوٺ اٽڪ قلعي لڳ آهي، اتي پڪين سرن جون عمارتون ۽ مندر آهي.
1856ع ڌاري هندستان سرڪار اٽڪ وٽ سنڌوءَ هيٺان هڪ سرنگهه کوٽڻ جو ڪم به شروع ڪيو هو پر اهو ڪم نه ٿي نه ٿيو، نيٺ پنجاب اسٽيٽ ريلوي فيصلو ڪيو ته نديءَ مٿان پُل ٺاهي وڃي. 1883ع جي هڪ لکت موجب اها سرنگهه سچ پچ ته 1862ع ۾ مڪمل به ٿي هئي پر اها پاڻيءَ سان ڀرجي وڃڻ سبب بيڪار ٿي وئي ڇو ته ان مان پاڻي ڪڍڻ مشڪل هو.
اٽڪ واري پل جو ڪم 1880ع کان هٿ ۾ کنيو ويو پر اصل ڪم ڊسمبر 1882ع ۾ شروع ٿيو. پُل مئي 1883ع ۾ جڙي تيار ٿي ۽ ٽريفڪ لاءِ کولي وئي. اٽڪ تي پُل وجهڻ جو هيءَ چئلنج لنڊن جي هڪ ڪمپني ويسٽ وڊ بئلي اينڊ ڪمپني قبول ڪيو هو. چئلنج ان ڪري ٿو چئجي ته اها درياهه جي وڌ ۾ وڌ سطح کان به مٿي ٻڌڻي هئي، يعني نوي فٽن کان مٿي! ڪهڙي خبر ته هن پورالي نديءَ جي من ۾ ڪڏهن ڪهڙي ڳالهه ٿي اچي ۽ ڀرجي ڀرجي ٻوڙان ٻوڙ ڪري!