اڄ ته هڪٻئي جي زخمن تي پٽيون ٻڌو!

21 فيبروري 1996ع
اڄ ته هڪٻئي جي زخمن تي پٽيون ٻڌو!

اسان سمجهون ٿا ته عيد جو چنڊ نظر آيو آهي. رويت هلال ڪميٽيءَ به اهڙو ئي اعلان ڪيو آهي ۽ مسلمان عطر ڦليل ڪري عيد گاهن ڏانهن به راهي ٿيا آهن. مسلمان عيد نماز ۾ پنهنجي رب کي سجدو به ڪندا ۽ دعائون به گهرندا. پر عيد ڪٿي هوندي؟ ٻارڙا پنهنجن مائٽن سان انگل ڪري خرچي وٺندا، رنگ برنگي ڪپڙا پائي گهٽين ۾ ڊوڙندا ۽ پنهنجي مرضيءَ تي پنهنجي خرچي خرچ ڪندا، پر عيد ڪٿي هوندي؟ هيءَ عيد ته اها عيد آهي جيڪا ڀلاري مهيني جي پڄاڻيءَ تي مسلمانن کي ملهائڻي آهي، پر اها عيد ڪٿي آهي جنهن ۾ دل گل وانگر ٽڙيل هوندي آهي؟ مسلمان ڀائرن کي ۽ سڄي دنيا جي انسانن کي ان وڏي عيد جو انتظار آهي.
سنڌ اڃا عيد جي انتظار ۾ آهي. سنڌ لاءِ عيد جو ڏينهن شايد اهو ئي هوندو جڏهن سنڌ جي انسانن کي پنهنجو حقيقي جمهوري ۽ معاشي آزادي وارو حق ملي پوندو ۽ ڌرتي ڌارين جي مفادن کان آجي هوندي. سنڌ في الحال ته ”روزن واري مهيني“ ۾ آهي ۽ ”آزمائش“ جا ڏينهن هلي رهيا آهن. ڪاپڙي اڃا عيد کي اوڏا نه ٿيا آهن. ڀلي ته اڄوڪي ڏينهن ۽ اڄوڪي رات جا منظر رنگن ۽ ٽم ٽم ڪندڙ بتين سان جرڪندا هجن پوءِ به هيءَ هڪ اداس عيد آهي. عيد جي ڏينهن محبتن ۽ دوستين جون ڳالهيون ڪبيون آهن. هڪٻئي کي پرچائڻ جي ڪوشش ڪبي آهي پر ڪير آهي جيڪو هڪٻئي جا لڙڪ اگهڻ جي ڪوڙي سچي ڪوشش ڪري رهيو آهي؟ ميان نواز شريف ڪالهه به چيو ته ”مهاجرن تي ظلم جي خلاف تمام جلد حڪمت عملي تيار ڪري وٺنداسين!“ شايد دنيا ۾ ظلم فقط ”مهاجرن“ ٿي رهيو آهي. ڪاش ”قومي اڳواڻ“ عيد جي موقعي تي ئي حق سچ جي ڳالهه چئي ها!
”سرگرم“ مسلمان ڀائرن کي عيدون ملهائڻ ۽ انهن طبقن جي خلاف ڳالهائڻ جو ڪو وڏو جنون ٿو نظر اچي جيڪي واقعي مظلوم آهن. رمضان جي عيد چنڊ جي مسئلي تي هونئن ئي تڪرار جو شڪار ٿي ويندي آهي ۽ پٺاڻ ڀائر هڪ ڏينهن اڳ ئي عيد ملهائي ڇڏيندا آهن. هن ڀيري ته حد ڪري ڇڏين جو ٽي ڏينهن اڳ عيد ملهائي وئي. اهڙي طرح هن سال پٺاڻ ڀائر هڪ عيدالفطر جون نمازون ٽي ڏينهن پڙهندا. هڪڙن عالم سڳورن 19 فيبروريءَ تي عيد پڙهائي، ٻين 20 فيبروريءَ تي ۽ ٽيان اڄ پڙهائيندا! عوام ته ٿيو عالمن جو پوئلڳ! جيئن جيئن عالم سڳورا چوندا تيئن پيا ڪندا پر عالم سڳورن جي ساک اجهو ايئن پئي پڌري ٿئي، پر مجال آهي جو کين پنهنجي غلطيءَ تي ڪو ملال ٿئي! هاڻي عالم سڳورا سرحد صوبي جي ماڻهن تي روزا کائڻ سبب ڪفارو ادا ڪرڻ جون فتوائون ڏيئي رهيا آهن، ڳالهه رڳو مذهبي عالم سڳورن جي ڪو نه آهي. وقت ايندو جڏهن سرحد صوبي جا ماڻهو پنهنجي سياسي عالم سڳوري اجمل خٽڪ جي هدايتن تي عمل جو به ڪفارو ادا ڪرڻ تي مجبور ٿيندا.
اسان ٿي چيو ته عيد تي پيار ۽ محبت جون ڳالهيون ڪبيون آهن ۽ رٺلن کي پرچائڻ جي ڪوشش ڪبي آهي پر عيد کان هڪ ڏينهن اڳ جون خبرون ٻڌائين ٿيون ته ڪراچيءَ ۾ مختلف علائقن ۾ 7 ماڻهو مئا ججن مان فقط هڪ ايم ڪيو ايم جو ڪارڪن هو، هڪ سنڌي هيڊ ڪانسٽيبل غلام علي بلوچ کي کوکرا پار مان اغوا ڪري، ماري ڦٽو ڪيو ويو پر نواز شريف جو زور آهي ته هو ”ايم ڪيو ايم“ تان ظلم ختم ڪرائڻ لاءِ تحريڪ هلائيندو. کيس ٻيا 6 بيگناهه انسان رمضان شريف جي مبارڪ مهيني ۾ به نظر ڪو نه آيا. کيس پاڪ ڪالونيءَ جي اها معصوم ٻارڙي به نظر ڪو نه آئي جنهن کي دهشتگرديءَ ڳچيءَ ۾ گولي هڻي ماري ڇڏيو.
عيد کان هڪ ڏينهن اڳ الطاف حسين لنڊن ۾ پنهنجي ايم ڪيو ايم انٽرنيشنل سيڪريٽريٽ ۾ ”دي ٽائيمز“ کي انٽرويو ڏيندي چيو، ”بينظير چاهي ٿي ته مون کي قتل ڪيو وڃي، مهاجرن سان غلامن جهڙو سلوڪ برداشت نه ڪنداسون، اهڙو سلوڪ جدا صوبي جي مطالبي جو سبب بڻجي سگهي ٿو.“ الطاف ايئن به چيو ته سعودي عرب ۽ نار وارن ملڪن مان مهاجرن کي نيڪالي ڏيارڻ جي سازش پئي ٿئي ۽ مهاجرن تي ظلم پاڪستان جي نظريي جي قتل برابر آهي. اسان جي حڪمت عملي بيانن تائين محدود نه رهندي پر عمل ڪنداسون.“
هيءَ آهي عيد جي موقعي تي ڳالهايل پيار ۽ محبت جي اپيل، جنهن مان زهر ئي زهر اوڳاڇجندو ٿو نظر اچي! دل ته گهڻو ئي چوي ٿي ته ان هوندي به ڀاڪر پائر، هڪٻئي کي ڏوراپا ڏيئي اندر جي اوٻر اکين مان لڙڪن ذريعي ڪڍي هيانءُ ٺارجي! پر اهو به ڪيئن ٿئي؟ الطاف حسين کي پنهنجي قتل ٿيڻ جو خوف کايو ٿي وڃي پر سندس هر هدايت هر روز اٺ ڏهه بيگناهه ماڻهن جي حياتي کائي ٿي وڃي! هي ته سڌو سنئون قانون جو ۽ عدالت ۾ فيصلو ٿيڻ جو سوال آهي پر جيڪڏهن اهو ڪو سياسي سوال هجي ها ۽ پاڪستان ۾ ان سوال تي ڪنهن ريفرنڊم جي گنجائش هجي ها ته پوءِ الطاف حسين کي شايد هر ماڻهو بينظير نظر اچي ها! جن ماڻهن جي گهرن ۾ لاش ويا آهن، جيڪي ڪٽنب هيءَ عيد پنهنجن پيارن کانسواءِ ڪندا، انهن کان ته پڇو، اهي الطاف حسين بابت ڪهڙو فيصلو ڏين ٿا؟
وري ”مهاجرن“ سان غلامن جهڙي ورتاءَ جي ڳالهه ڪئي وئي! ڀائو! مغل درٻار جي رعايتي طبقي کي ڪهڙي خبر ته غلام ڇا آهي ۽ تڪليف ڇا آهي؟ جڏهن ”ارد“ صوبي يا ملڪ جو مطالبو ڪيو ويو ته اها ذهنيت ته ان مهل ئي ظاهر ٿي پئي ته ”ارد“ ڪڏهن ۽ ڪنهن سان به برابريءَ واري سطح تي ويهڻ لاءِ تيار نه آهن. بس! هٿ ۾ تلوار ۽ سواريءَ لاءِ گهوڙو يا هٿ ۾ بندوق ۽ سواريءَ لاءِ مضبوط گاڏي هجي! اختيار هجي ۽ هنن جي آڏو عوام سر جهڪائي بيٺو هجي ۽ مغل سرڪار جي ارد (لشڪر) سنڌ ۽ پنجاب جي عوام جا سر لڻيندا ۽ مينا ٺاهيندا وڃن! ڳالهه پناهه گزين، پناهه گير ۽ مهاجر کان ٿيندي هاڻي ”ارد“ تائين پهتي آهي ته ان ٽهڪندڙ لشڪري مزاج جو پردو به چاڪ ٿي پيو آهي جيڪو پاڻ کي ٻين کان اتم سمجهندو آهي. خبر ناهي ته هي ارد پاڻ کي ڪڏهن عام انسان سمجهندا؟
غلاميءَ جي ڳالهه ڪئي وئي! جڏهن کان پاڪستان ٺهيو، ڏنڊا ٻيڙيون ۽ ڦاهي گهاٽ سنڌين، بلوچن ۽ پشتونن کي نصيب مليا. هاڻي سرڪشيءَ جي سزا جو ڳٽ واري وٽيءَ جي حساب سان انهن جي ڳچيءَ ۾ پيو آهي، جيڪي پاڻ کي مهاجر ۽ ارد ٿا سمجهن ته دانهن ڇو ٿا ڪن؟ پاڪستان جي اصل لوڪن تي غداريءَ جا ٺپا هني کين قيد خانن ۾ انهن ئي واڙيو جن جي اڄ دعوا آهي ته پاڪستان انهن ٺاهيو، پر هاڻي جڏهن خود سندن لشڪري رڳ ڦڙڪي رياست کي چئلينج ڪري وڏو ته اهو تاريخ جو رد عمل آهي جو سندن نراڙ تي لڳل محب وطني وارو ٺپو ڊهي ويو آهي. تاريخ ۽ ماضيءَ ۾ سرجيل ادب کي بدلائي نٿو سگهجي، ڪو ڪتاب کولي پڙهي ڏسي ته جيڪي غدار ڪو نه هئا پر غداريءَ جي الزامن ۾ ڏنڊا ٻيڙيون وجهي قيد خانن ۾ واڙيا ويا، انهن قيد خانن ۾ ڇا لکيو ۽ ڪيئن هنن پنهنجي زخمي وجود سان گلن جي شاعري ڪئي! پر هاڻي اهي ڇا پيا لکن جيڪي ڪالهه تائين عظيم محب وطن هئا!؟
پنهنجي پنهنجي ظرف جي ڳالهه آهي. ڌرتيءَ واسي گلاب جي گلن وانگر پنهنجن قاتلن جي هٿ ۾ مٽهجي وڃڻ کانپوءِ به پنهنجي خوشبوءَ ڇڏي ويا پر قاتل پوءِ به مهٽيل گلابن کي گوليون هڻندا رهيا.
عيد جو ڏينهن آهي ۽ پاڪستان جو عوام پيار ۽