بلوٽ شريف

بلوٽ شريف



چشمه بئراج کان ٿورو مٿي اتر اولهه کان ڪُرم نديءَ جو وهڪرو ڊوڙندو اچي سنڌوءَ ۾ پوي ٿو. سروي آف پاڪستان جي نقشي ۾، ڪُرم نديءَ جي ڇوڙ وٽ سنڌوءَ جي مختلف ڇاڙهن جي وچ ۾ هڪ ڪافر ڪوٽ جو نشان ڏيکاريل آهي. چشمه بئراج وٽ بيهي، اسان ان جي کنڊرن بابت پڇا ڪئي پر ڪنهن به ڏس پتو نه ڏنو. اهو ڪافر ڪوٽ ڪُنڊيان شهر کان اتر اولهه ۾، ڏهن ڪلو ميٽرن جي پنڌ تي هئڻ گهرجي. ڪُنڊيان شهر سنڌوءَ جي کاٻي ڪپ تي آهي. ڪافر ڪوٽ جي ڳولا کان مايوس ٿي اسان بلوٽ شريف جو رخ رکيو. جيڪو سنڌوءَ جي ساڄي ڪپ تي سليمان جبل جي پاڙ ۾ آهي.

سروي آف پاڪستان جو نقشو سنڌوءَ جي ساڄي ڪپ تي هڪ ٻئي ڪافر ڪوٽ جو ڏس پتو به ڏئي ٿو. هيءَ ڪافر ڪوٽ چشمه بئراج کان ڏکڻ- ڏکڻ اولهه ۾، ڪلور ڪوٽ کان اتر اولهه ۾ ۽ ديري اسماعيل خان کان اتر-اتر اوڀر ۾ آهي. هن ڪافر ڪوٽ ۽ بلوٽ شريف جو ماڳ مڪان لڳ ڀڳ ساڳيو آهي. سياري جو سج لڙي چڪو هو، اسان وٽ وقت تمام ٿورو هو. جيپ اسان جو ساٿ ڏنو ۽ سج لهڻ کان اڳ بلوٽ شريف پهچايو.

بلوٽ شريف جي ڀر وارو ڪافر ڪوٽ، بلوٽ کان ڪجهه ڪلو ميٽر ڏکڻ ۾ هڪ ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي آهي، جنهن ۾ ڊگهيون ديوارون، چن جي پٿر مان ٺهيل گول برج ۽ ٽي مندر آهن، مندرن تي ٿيل اُڪر سٺي حالت ۾ ۽ ڏسڻ وٽان آهي. بلوٽ وارو ڪافر ڪوٽ ڪنجور پٿر مان ٺهيل ۽ چُن ۾ اوساري ٿيل آهي. شاندار شِکر اٿس. هيءَ نائين صدي عيسويءَ جي تعمير آهي. ڇت بارآڌر (corbeled) اٿس. اهي بار ايتري مهارت سان ڏنا ويا آهن جو محراب جهڙي ڏِک ڏني اٿن.

ٻئي ڪافر ڪوٽ بابت پاڪستان هينڊ بوڪ جي ليکڪا اِزوبيل شا (Isobel Shaw) لکي ٿي ته اهو ڪوٽ چشمه بئراج جي الهندي ڇيڙي تان، مروت ٽڪرين ۾ دوربينن جي مدد سان ڏسي سگهجي ٿو، جيڪو اُتان ڇهه ڪلو ميٽر پري آهي. اوڏانهن پنڌ چڙهي سگهجي ٿو. بهتر آهي ته ڪو گائيڊ پاڻ سان کڻجي. اهو قلعو 62 ايڪڙن تي پکڙيل آهي، جنهن کي ٽن طرفن کان اونها ڍورا آهن. ديوارن جي اوچائي 26 فٽ آهي. قلعو ڏسڻ جي بهترين جاءِ ڏکڻ اولهه واري ڪنڊ آهي، ڇو ته اتان سنڌوءَ ۽ پرتي پنجاب جا ميدان ڏسجن ٿا، هن وقت قلعي جو هڪ در ۽ ڪجهه ديوارون محفوظ آهن. اهو قلعو ڪرم نديءَ جي ڇوڙ وٽ آهي. اهي مندر اٺين يا نائين صدي عيسوي جا آهن. اهي ماڳ يارهين صديءَ ۾ غزنويءَ جي هٿان تباهه ٿيا. (لڳ ڀڳ 1026ع). منهنجي ذهن ۾ بلوٽ اهڙو ئي آڳاٽو قلعيبند ماڳ هو جنهن ۾ ڪي مندر هئا، پر اسان جتي پهتاسون اهو ماڳ مختلف هو.

بلوٽ شريف مونکي ڪو اهڙو ماڳ محسوس ٿيو جنهن جا بنياد اسلام کان اڳ وڌا ويا هئا. سنڌوءَ جي ڪنڌيءَ تي خاص طور تي جبل جي پاڙ ۾ ڪو قديم آثار هجي ۽ ان جا بنياد گهرائيءَ ۾ اسلام کان به هيٺ نه وڃن، اهو مون تمام گهٽ ڏٺو آهي. سنڌوءَ جي وهڪري کان ٿورو پر ڀرو هيءَ جابلو ڪنڌي، ڪو سٺو نخلستان ڪونهي. هيءُ خشڪ ٽڪر آهي ائين جيئن بلوچستان جا آهن. ڪنهن وقت ۾ سنڌو هن جبل جي پاڙ وٽان لنگهندو هو پر هاڻي رخ مٽائي اوڀر طرف کسڪي ويو آهي.

بلوٽ ۾ داخل ٿيڻ سان اسان کي ٽڙپکڙ کجين جا وڻ، زبون قبرون، پيرن جو آستانو ۽ خانقاهه نظر آئي. درگاهه تي ڪافي عقيدتمند اچن ٿا پر جنهن وقت اسان پهتاسون عقيدت مندن جو آخري قافلو موٽي رهيو هو اسان گادي نشين جو پتو ڪيو، خبر پئي ته همراهه ٻاهر ويل آهي. قبرستان جي هڪ مجاور پنهنجون خدمتون پيش ڪيون ۽ قبرستان جي سڀني کان مکيه قبرن تائين رهنمائي ڪئي. اسان هڪ وڏي دروازي مان لنگهياسون، اهو ڪنهن قلعي جي دروازي وانگر وڏو ۽ موڪرو هو. هيءَ اسلامي دور جي اڏاوت هئي. اڏاوت جا ٻيا حصا اسان نه ڏسي سگهياسون، ڇاڪاڻ ته سج لهي ويو هو.

وڏي دروازي کانپوءِ قبرستان جو هڪ ٻيو سلسلو آيو، ان کانپوءِ هڪ چؤديواري وٽ پهچي مجاور جتيون لاهڻ جو اشارو ڪيو، جتيون لاهي اندر داخل ٿياسون. اندر پنج ڇهه قبرون هيون. هڪ قبر تي خاص اهتمام نظر آيو. هيءَ قبر هتان جي سڀ کان مکيه قبر هئي. مجاور، پير صاحب جي ڪجهه ڪرامتن کان آگاهه ڪيو پر منهنجو ڌيان انهن ٻن پٿرن ڏانهن ڇڪيل رهيو جيڪي قبر جي سيراندي ۽ پيراندي کان هئا. پيرانديءَ واري پاسي هلڪي سائي رنگ جو هڪ خوبصورت بيضوي پٿر کتل هو، اٽڪل فٽ کن جو يا ٿورو گهٽ هوندو. پٿر هوبهو مهاديو شو جي لنگم جهڙو هو. مجاور، پٿر بابت ڪجهه به نه ٻڌايو. البت سيرانديءَ کان موجود گهڙيل پٿر بابت هن وٽ هڪ ڪهاڻي هئي.

قبر جي سيرانديءَ وٽ رکيل اهو نانگ ڏاڍي مهارت سان گهڙيو ويو هو. مجاور جي ڪهاڻيءَ موجب اهو نانگ، درويش جو مريد هو جڏهن درويش رضا ڪئي تڏهن اهو نانگ اتي اچي ويهي رهيو ۽ پٿر ٿي ويو. ان نانگ جو وڏو درجو آهي ڇو ته هن مرشد جو پاسو نه ڇڏيو.

هندو ڏند ڪٿا ۾ لنگم ۽ نانگ ٻئي شو مهاديو جون نشانيون آهن. منهنجي ذهن ۾ سوال اٿيو، ”ڇا هتي ڪنهن وقت ۾ شو مهاديو جو مندر هو؟“ پر، ظاهر آهي ته مان اهو سوال مجاور کان پڇي نٿي سگهيس، ڪنهن جي عقيدي جو سوال هو. هتي هر سال چيٽ مهيني ۾ ميلو به لڳي ٿو.

”هتي سوا لک پير، اوليا ۽ نبي دفن آهن“ مجاور چيو، ”هتي علي سائين ۽ ٻيا اصحابي به آيا ... هيءُ تمام وڏي گادي آهي“ مجاور اسان کي روحاني طور مرعوب ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. مون کي سنڌ ۾ سوا لک اوليائن جا ٻه ماڳ ياد اچي ويا. هڪ لاهوت ۽ گهاڙ وارو علائقو.

”هتي ڪي ٻيا کنڊر ۽ نشانيون به آهن؟“ مون مرعوب ٿيڻ جو تاثر ڏيئي مجاور کان عاجزيءَ سان پڇيو.

”کوڙ! نبي سائين جي ڏاچيءَ جا پير آهن، علي سائين جي گهوڙي جي سنبن جا نشان آهن. هڪ پٿر تي علي سائينءَ جي پيرن جا نشان ۽ ٻئي پٿر تي نبي سائينءَ جي هٿ مبارڪ جو نشان آهي ... ڇا هو ته پاڻ نماز پئي پڙهيائون جو هڪ ڪافر وڏي ڇپ کي ٺيلهو ڏنو پر پاڻ سلام ورائي هٿ سان پٿر جهلي ڇڏيائون، اهو نشان آهي.“ مجاور مقدس هستين جو ذڪر ڪري تڏي وانگر وڇائبو پئي ويو.

هي نشان ڪجهه ميل پري هئا. هاڻي اوندهه ٿي چڪي هئي. مجاور گهڻيون ڪوڙيون سچيون ڳالهيون ٻڌائي خوش ٿيو. درگاهه جِنّ ڪڍڻ لاءِ خاص طور تي مشهور آهي، پري پري کان عورتون، جِنّ ڪڍائڻ اچن ٿيون، تعويذ ڏنا وڃن ٿا. هونئن عقيدت مند هر قسم جي دعا پنڻ اچن.

گادي نشين جي دعوا آ هي ته هتي اصحابي پير عبد الرحمان سميت ٻين 10-15 اصحابن جون قبرون آهن. هاڻوڪي گادي نشينن جو ڪٽنب ملتان ۽ اُچ شريف ۾ اسلام پکڙجڻ کانپوءِ اُچ کان هتي آيو ۽ تبليغ ڪئي ۽ پوءِ معتبري جاري رهندي آئي. گادي نشينن جي دعوا موجب کين اڳيون صفحو-0--1-گذريل صفحو