بودلو سڪندر

بودلو سڪندر
قلعي تان لٿاسون ته سڌا بودلي سڪندر جي مزار تي هليا وياسين جيڪو قلندري طريقت جي آخري ڏِک ڏئي ٿو. خود بودلي جي قبر ۽ مقبري ۾ به صورت تبديل ٿيڻ جا آثار شروع ٿي ويا ھئا. مزار جا مجاور يا خليفا انهن کي نئين زماني جي ٻين مقبرن وانگر مٿي ۽ ڪشادو ڪرڻ جي تيارين ۾ هئا. اڳي بودلي جي مزار تي وڃبو هو ته ٻاهرين گِهٽيءَ مان مکيه در وٽان ٻه ڏاڪا هيٺ لهي پڌر تي اچبو هو، ان کانپوءِ ورانڊو هو جيڪو پڻ ٻه ڏاڪا هيٺ هو (۽ اُتي به قبرون هيون)، ان کان اڳتي بودلي جي مقبري ۾ داخل ٿبو هو ته هڪ ڏاڪو اڃا هيٺ لهبو هو. هاڻي مقبري جو ٿلهو اوچو ڪيو پئي ويو، ان حد تائين جو مستقبل ۾ اهو گهٽيءَ سان هم سطح نظر ايندو ۽ مزار اڃا به مٿي ٿيندي. (هاڻي ايئن ٿي چڪو آهي).
هن مزار جي آڏو وڏا گول گهڙيل پٿر شايد نوان آهن، اڳي ٻه ٽي داڻا نظر ايندا هئا جيڪي شايد قلعي جا هئا، هاڻي ڪجهه وڌيڪ پيا ڏسجن. مزار جي آمهون سامهون موجود اوطاق جي در تي پٿر جي ٿنڀن جا هيٺيان حصا (ڪرسيون) سينگار جي خيال کان رکيل هئا جن تي گول پٿر رکي ڄڻ ته ڦاٽڪ ٺاهيو ويو هو. اهي ذري گهٽ هڪ فٽ ٿلها گولا غالباً منجنيق جي استعمال جا هئا.
بودلي سڪندر بهار جي ڪافي هڪ ٺيڪ ٺاڪ خانقاه آهي. ان کي بنياد بڻائي قلندري طريقت جو اڀياس ڪري سگهجي ٿو. هي هڪ مڪمل نظام آهي. جنهن جو اصل روپ ته باقي نه رهيو آهي پر ڪن بنيادي ڳالهين جون جهلڪيون نظر اچن ٿيون. سيوهڻ جي ٻين ڪافين ۾ نئين زماني جو رنگ ۽ زماني روي ڪجهه وڌيڪ شامل ٿي وئي آهي. روايتن ۾ نماءَ وڌيڪ آهي ۽ پيرن فقيرن کي دنياوي ڪمائيءَ جو خيال عملي طرح وڌيڪ آهي. انهن ڪافين جو سلسلو هاڻي ڪشالن، قناعت ۽ تپسيا تي بيٺل نه آهي پر بودلي وارو قلندري سلسلو ڪجهه اصولن تي سختيءَ سان قائم آهي. آئون خليفن جي ’فقير‘ بابت ڪجهه چئي نٿو سگهان پر فقيرن ۾ پنهنجو ڊسيپلين آهي جنهن تي ’وڏو فقير‘ سختيءَ سان عمل ڪرائي ٿو.
بودلي جا فقير ڳاڙهو لباس پائين ٿا جيڪو قلندر ’لال‘ شهباز جي لقب سان نسبت رکي ٿو. سيوهڻ ۾ جيڪو فقير ڳاڙهن ڪپڙن ۾ ڏسجي، اهو بودلي جو فقير آهي. گهڻو اڳ فقير احرام وانگر گوڏ ۽ ڪلهن تي ڪپڙو پائيندا هئا. اهڙو ئي لباس جوڳين، سنياسين، ٻُڌ ڀڪشوئن ۽ ملنگن جو آهي. خود قلندر شهباز جي هڪ خيالي شبيهه ۾ هن کي ان ئي لباس ۾ ٻين قلندرن ۽ ملتان واري بزرگ شيخ بهاءُالدين ذڪريا سان گڏ ملتان جي پس منظر ۾ ڏيکاريو ويو آهي. ان مِنيئيچرتصوير ۾ قلندرن جي هٿن ۾ عصا ۽ بيراڳڻيون ڏيکاريل آهن، ڪي قلندر نفيل پيا وڄائين، سندن ڪنن ۾ واليون آهن، مٿو ڪوڙيل آهي ۽ ڏاڙهيون مڇون ڇڏيل آهن. سندن لباس چيتي جي کل جو آهي. هڪ قلندر جي ڪلهي تي چيتي جي مڪمل کل رکيل آهي ۽ گوڏن تائين گهيردار پڙو ڏسجي ٿو.
بودلي جا فقير ان ئي طريقت موجب هلن ٿا. جڏهن ڪو فقير نئون نئون حلقي ۾ داخل ٿئي ٿو ته سڀ کان پهرين سندس حوصله شڪني ڪئي وڃي ٿي ۽ مٿس واضح ڪيو وڃي ٿو ته مائٽن کان اجازت وٺي پوءِ اچڻو آهي، سو به ڪجهه ان طرح، جو لڳ لاڳاپا ياد ڪرڻا نه آهن. کين ڇهه، اٺ يا ٻارنهن مهينن لاءِ پابند ڪيو وڃي ٿو ته هو بودلي جي ڪافيءَ تي ’فُل ڊيوٽي‘ ڏيندا، پوءِ ڀلي ڳوٺان چڪر هڻي اچن. حلقي ۾ داخل ڪرڻ مهل سندن مٿو ڪوڙيو وڃي ٿو. ڪي فقير هندن وانگر چوٽي ڇڏين ٿا ۽ پوءِ ڪافيءَ جي وڏي فقير جي حڪم تي هر اها ڊيوٽي ڪن ٿا جيڪا مٿن رکي وڃي ٿي. ايئن هُو اطاعت سکن ٿا ۽ انهن جو مَن مري ميڻ ٿئي ٿو. هُو ٻين ڪافين جي فقيرن سان ميل ميلاپ نٿا رکن، خاموش رهن ٿا ۽ قلندر جي درگاهه تي ٻين وانگر هر وقت ڳاهٽ نٿا ڪن.