بَٺيءَ جي ڪُک ۾ جنم وٺندڙ جِيو

�ي! هٿڪڙين جي ڇڻ ڇڻ ڪن پيس، ”ٻاهر وٺي ويندا کوليءَ مان ... شايد ساڳي کوليءَ ڏي! ... نه ... مان ڪجهه به نه ڳالهائيندس!“ هن دل ئي دل ۾ پنهنجو فيصلو ورجايو. قدمن جي چاپ ويجهو اچي اڳتي لنگهي وئي ... ڪنهن ٻي کوليءَ ڏانهن!
”اڇا ته ٻيا به قيدي آهن هن عقوبت خاني ۾ ! الائي ڪير ڪير؟“
”... ۽ هيءُ جو ڇڻڪاٽُ ٿيو آهي سو چئبو ته سلسلو وري شروع ٿي ويو! في الحال ڪنهن ٻئي قيديءَ جو وارو هو- خبر ناهي ڪير هوندو!“ قادر جي ذهن ۾ ڪيئي دوستن جا چھرا ڦري ويا.
”ڪنهن به مهل منهنجو وارو اچي سگهي ٿو ... ۽ وري سڀ ڪجهه ساڳيو ...“ هر شيءِ جي اهميت گهٽبي محسوس ڪيائين، ”نه ڄاڻي ڪڏهن کان بي هوش پيو هان پر ڪو ڏسڻ به ناهي آيو. “ گهڙي سوا لاءِ ذهن اذيت گاهه کان آجو ٿيو ته سوچ جو رستو ڪجهه بدلجي ويو. ”مري به ته سگهيس ٿي! ... ٿي سگهي ٿو اطمينان ڪري ويا هجن ... پر جي مري به پيس ته مٿن ڪھڙو اثر پوندو؟ مون جھڙا ڪيئي آيا ... ۽ تن مان ڪيئي...“ هن جي تصور ۾ ڪيئي بي رنگ جسم ۽ سندن ڀر ۾ سُڪي ڪارو ٿيل رت ۽ ڪپڙا ڀري آيا.
”مون کي دماغ جي رڳن تي ايترو بار نه وجهڻ گهرجي! ڍرو ڇڏي ڏجين ته بهتر ... ۽ پاڻ کي حالتن جي ڌارا تي ترڻ گهرجي ... گهڙيون ڳڻڻ بدران ٻيو ڪجهه سوچجي. دماغ جي رڳن کي ڍرو ڪرڻ جي ڪوشش ڪيائين. ڪجهه ڪاميابي ٿيس.
”هن کان وڌيڪ ڪھڙي مارڪٽ ڪندا؟“ پنهنجو پاڻ کان سوال ڪيائين. خيالن جي ڊوڙ نانگ جيان گهڙي کن ترسي ساهي پٽي، وري اڳتي الر ڪئي. هن کان اڳ لچڪدار بيد سان مليل ڪا مار ياد ڪو نه هئس- ها ...! ٽي چار ڀيرا اسڪول ۾ سبق ياد نه ڪرڻ تي استاد جون ٿڦڙون ۽ بس.
هن ڪڏهن سوچيو به نه هو ته ايڏي مار ملندي ۽ سھي ويندو. هٿوڙن جيان چماٽن جي مينهن ۾ ... ۽ پوءِ ڄڀيءَ وانگر بيدن جو وسڪارو ۽ پوءِ بيهي رهڻ ڪيئي ڪيئي راتيون لاڳيتو بنا ٽيڪ، ۽ پوءِ ”چنڊ جو سير“ پنهنجي ئي ڀوڳيل ڀوڳنائن تي ذهن ئي ذهن ۾ هزارين هزارين عجب جون نشانيون اڀري آيس. سوچيائين، ”تشدد کان اڳ ڪيڏو نه خوف آهي ۽ سھڻ کان پوءِ ڪيڏي حيرت!“ ڊپ، جبلن کي به ڀوري سگهي ٿو، پر ڀوڳنا ڪا بَٺي آهي. قادر پنهنجي اندر ۾، پنهنجي متعلق ڪا نئين کوجنا محسوس ڪئي. پنهنجي ئي اندر ۾ سهپ جي سگهه!
”سھي سگهجي ٿو سڀ ڪجهه ... شايد هر ڪو برداشت ڪري سگهي ٿو! شايد نه! متان سهپ جا به ڪي درجا هجن!“ قادر هڪ سوچ کان پوءِ ٻي سوچ تائين سفر ڪندو ويو. ”گبريل وٽ وڌيڪ درجا هوندا! ۽ سندس ئي ڪن ساٿين وٽ کانئس گهڻو گهٽ! ... شايد گبريل پنهنجي اندر ۾ سهپ جي سگهه ڳولي لڌي هجي! ۽ ٻيا؟ سي اڳ ئي ڀري پيا هجن! ... بَٺي ۾ به ڪي سرون ڀُري پونديون آهن ... شايد تن جي ذهنن جي مٽي چڱيءَ ريت ڳوهيل نه هوندي آهي ... شايد مان به نه سھي سگهان! منهنجي مٽي وري ڪھڙي چڱيءَ طرح ڳوهيل آهي؟ ... شايد!“ خيالن جي ڀڃ ڊاهه جي وچ ۾ خوف جون لهرون ٻيهر اٿڻ لڳس.
بي چين ٿي ويو. پاڻ کي ٻِه پاٽو پسبو محسوس ڪيائين، هڪ پاسي جسم ٻئي پاسي روح. ڀٽائي جو بيت ياد آيس، ”بندي ٻيا قرار، اسين لوچون لوهه ۾- متان تن ترار...“ ۽ ان سان گڏ پاڻ ۾ ٻيهر سگهه موٽندڙ محسوس ڪيائين. ”نه! ڪجهه به نه ٿيندو!“ اعتماد جو اولڙو دل ۾ پيهي ويس.
”پِسبو ته آهي ئي ٻِه پاٽو. هڪ پاٽ ڇا پيهندي؟ پر هيءُ پِسجڻ به ڪو ٻيو آهي. ڊپ ۽ اذيت سان ويڙهه ۾ به کوجنائون. ۽ سور! سي به ڄڻ سِرجڻ جا !... ڊپ به ڪھڙي عجيب شيءِ آهي؟“ قادر جي سوچ نئون رستو ورتو، ”مستقبل کان اڻڄاڻائي به ڪيڏي ڀوائتي ٿئي ٿي! ڪيڏو نه تجس ٿو ٿئي ... پل پل ڄڻ اونداھي جهنگ ۾ پيرين اگهاڙي پنڌ آهي جنهن ۾ هر وقت نانگ وڇونءَ جي ڏنگ جا ڇرڪ ٿا پون! ... ماڻهو ۽ نانگ هڪٻئي کان ڇرڪن ٿا تڏهن ئي ته نانگ ماڻهوءَ کي ڪَکي پنهنجي جان بچائي ٿو ۽ ماڻهو نانگ کي ڏسندي ئي ماري ٿو. ٻئي ڄڻا سدائين هڪٻئي جي تاڙ ۾ هجن ٿا جيئن اڄ مان نانگن جو سٽيل آهيان!“ قادر پاڻ کي ۽ ’هنن‘ کي ڀيٽيو.
”ڪيڏا ڀير ڏنگجي چڪو آهيان! پر اڃا به جيئرو آهيان ... هر ڏنگ سان ڄڻ زهر پروف ٿيندڙ ... نه، هو مونکي ماري نه سگهندا!“ قادر سوچيندو ٿي ويو.
ڳرن قدمن جي چاپ ٻيهر ٿي. هٿڪڙيءَ جو ڇڻڪاٽ ٿيو، ويجهو، اڇا ويجهو. ڳرا قدم کوليءَ جي ٻاهران اچي بيٺا.
”اچي ويا ... خير! مان ڪوشش ڪندس ته هن نئين مرحلي کي به ٽپي پوان!“ قادر جي ذهني ڇڪتاڻ ماٺي ٿي چڪي هئي. اعتماد سان اٿي زنجير ڇڻڪائي اڳتي وک کنيائين ... هوريان هوريان!!