بَٺ ڪارو ڪوٽ:

بَٺ ڪارو ڪوٽ:
ڪاري ڪوٽ واري ٽڪري جنهن کي ماڻهو ’بَٺ ڪارو ڪوٽ‘ چوندا آهن پِپراسَر کان اڌ ڪلوميٽر اولهه ڏکڻ ۾ آهي. ڊگهائي ويڪرائي ڦاڪ هن ريت اٿس: 26° 36´ 86˝ N, 67° 14´ 62˝ E . ٽڪريءَ جي اولهه ڏکڻ کان مٿي چڙهڻ جو رستو آهي. مٿي چڙهڻ دوران محسوس ڪري سگهبو ته آڳاٽن ماڻهن هن ٽڪريءَ کي ڪافي هيٺ کان ئي پوريءَ طرح قلعيبند ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي ۽ ان ٽڪريءَ جي ڪنڌين سان موڪريون ۽ مضبوط ديوارون بيهاريون اٿن. وڪوڙيل ايراضي ٻه ايڪڙ يا اڃا به ڪجهه مٿي آهي. ڪوٽ جي اندر ڪمرا ۽ اڏاوتون آهن پر انهن ۾ ڪا خاص ترتيب نظر نٿي اچي. هتي ڪافي ٺڪراٽو موجود آهي، جيڪو تاريخ کان آڳاٽو ۽ ٻُڌڪي دور جو به آهي، يعني، هي ماڳ ٻنهي دورن ۾ وڏي بيٺڪ رهي آهي. ٿي سگهي ٿو ته هتي ڪو ٻـُڌڪو وِهارو قائم هجي. پپراسر هڪ سٺو تيرٿ اسٿان نظر اچي ٿو، هن ڪنڀ ۾ اهي سڀ گڻ آهن جو آڳاٽن ڌرمن جا ماڻهو ان سان ڪا به ديومالائي ڳالهه جوڙي ان کي پوتر اسٿان جو درجو ڏيئي سگهيا ٿي. هونئن به هي خطو قديم ’ٻـُڌيه‘ جي حدن ۾ آهي ۽ نئه نريءَ ۾ ٻـُڌڪي دور جي سرگرمي پٿرن تي قديم نقاشيءَ مان ثابت آهي.
هاڻي سج لهي چڪو هو. نئه جو پيٽ ٽپڻ لاءِ ضروري هو ته باقي بچيل روشنيءَ ۾ تيز کان تيز تر هلجي. اسان ڄاتو ٿي ته هتي ٽارچن جي روشني ڪابه مدد ڏيئي نه سگهندي! اسان جيئن ئي نئه جي آخري ڇاڙهه کان ٻيءَ ڀر قدم رکيو، اونداهي لهي پئي. اڳتي پيچرو سڌو هو ۽ گپ ڪونه هئي. پپراسر کان پرڀرو اُٺ ٻڌل هو ۽ موٽر سائيڪلن تي پهتل ٽيم حيران هئي ته هن اونداهيءَ ۾ ڇا ڪجي؟ ڪيڏانهن وڃجي ۽ ڪيمپ ڪٿي هڻجي؟
هاڻي قافلي ۾ اڪبر لاشاري، ڊاڪٽر زبير، ذوالفقار برهماڻي، حسين برهماڻي، عزيز رستماڻي ۽ ممتاز علي برهماڻي شامل ٿي چڪا هئا. عرس لغاريءَ جو اڃا ڪو به پتو ڪونه هو.
”حاجي عرس ته کؤٿي وٽ انتظار ڪندو هوندو!“ جمن چيو.
”پر ايندو ته هن واٽ کان! عرس ۽ مولا بخش وٽ موٽر سائيڪل آهي، مون کين ٻڌايو هو ته تيل ڪمپنيءَ جي هن واٽ کان اچن!“ ڊاڪٽر زبير ڳڻتي ڏيکاري.
نيٺ، ميان ڪوٽ ويجهو هڪ کليل ميدان ۾ ڪيمپ هنئي وئي. جمن اُٺ تا سامان ڇوڙيو ۽ لنگر خاني جا منتظم رڌ پچاءَ کي لڳي ويا. ڪا مهل گذري ته عرس ۽ مولا بخش موٽر سائيڪل تي کؤٿي کان ايندا نظر آيا. سڀ حيران هئا ته هي ڪهڙي واٽ سان آيا؟
”سلام عليڪم!“ حاجي عرس سلام ته ڪيو پر ڪافي خفي نظر ٿي آيو.
”ڪهڙي واٽ سان آيا آهيو؟“ ڊاڪٽر پڇيو.
”واٽ وري ڪهڙي؟ رُونگاڻ کان گاڏي ٽپائي اٿئون!“ حاجي عرس چيو. هيڪر ته واه ! واه! پئجي وئي، رُونگاڻ تان گاڏي ٽپائڻ ڪو چرچو ته ڪونه هو! جلد ئي وڏو بحث ڇڙي پيو، ”اڳتي جو پروگرام ڪيئن ٿيندو؟“
سڀني جي مرضي هئي ته سڀاڻڪي تاريخ ۾ موٽ ڪجي، ”پوئتي ڪم ڪاريون آهن، ڪي ڪمٽمنٽس، ڪي ذميواريون آهن!“ هر ڪنهن چيو.
”توهان سڀ ڀلي وڃو، مون کي ٻن ڏينهن لاءِ عرس ۽ جمن ڏيئي وڃو ته سڀ ماڳ ڏسي وڃان ... وري ڪير ايندو؟“ منهنجو دليل هو.
”سڀاڻي ڏسنداين، جيڪو موٽيو، جيڪو ترسيو!“ حاجي عرس معامله فهميءَ جو مظاهرو ڪيو.

18 فيبروري، 2007
اها تمام ٿڌي رات هئي. کليل آسمان هيٺ سڄي رات زورائتي ماڪ وسندي رهي. هر شئ آلي ٿي وئي. ٿڌي زمين تي هڪ پٿراڻي ۽ مٿان آلو ٿي ويل ريشمي ڪمبل! آڌيءَ کان پوءِ وٺي جو ڏڪڻيءَ ورايو ته ڏند کڙڪڻ لڳا. مون ان اونداهيءَ ۾ هٿوراڙيون ڏيئي پنهنجي ٿيلهي مان سوئيٽر، جيڪيٽ، لوئي، گرم ٽوپي ۽ جوراب ڪڍي پاڻ کي ويڙهيو ۽ آلو ڪمبل مٿان وجهي ڇڏيم. نيٺ صبح ٿيو. مون ڏٺو ته حاجي عرس سميت اڪثر همراهن وٽ رات گذارڻ جو مناسب بندوبست ڪونه هو، حاجي عرس کانسواءِ شايد ڪنهن کي به اهڙي صورتحال جو انديشو ڪونه هو.
”انڪري مون چيو هو ته رات کؤٿي وٽ ترسڻ گهرجي جو اتي جبل جي اوٽ آهي، پر يار منهنجي ڪو ٻڌي به ته سهي!“ حاجي عرس جيڪو پاڻ کي هڪ شال ۾ ويڙهي سيڙهي منهنجي ڀر ۾ ويٺو هو، مون سان ڳالهايو.
”ڀلا! اڄ جو پروگرام ڪيئن آهي؟“ مون پڇيو.
”ڪوشش وڏي ڪنداسون ته وڌ ۾ وڌ ڏسون پر اهو تڏهن ٿيندو جڏهن هتان اٿئون!“ عرس چيو. سندس مرضي هئي ته ڪيمپ هڪدم پٽجي ته جيئن وڌ کان وڌ ماڳ ڏسجن.
قافلو وڏو ٿي ويو هو، منهنجي ڪم جي تقاضا ڪا ٻي هئي. مون محسوس پئي ڪيو ته قافلي ۾ اڪثر جوان اهڙا هئا جن کي اُونڌ جبل طرف وڃڻ جو شوق هو. اُونڌ تائين وڃڻ اتساهڪ ايڊونچر هو ۽ قديم ماڳ ڳولڻ ڪو ايڏو پرڪشش موضوع ٿي نه ٿي سگهيو. مون جيڪي ماڳ ڏسڻ پئي گهريا سي اتر پاسي هئا، اُونڌ جو پنڌ اولهه ڏکڻ طرف هو. هڪ ڏينهن ۾ ٻئي پاسا وڃڻ ممڪن ئي ڪونه هو، بلڪه امڪان هو ته جيڪڏهن اونڌ وڃجي ته رات اتي پوندي. بس! اها ڳالهه.