بُـرفـت ڪـيـر آھـن

بُـرفـت ڪـيـر آھـن؟

برفت ڪير آھن ۽ سندن تاريخ جو ٺيڪ ٺيڪ بيان ڪيئن آھي؟ ان سوال تي اڃا تائين ڪا آخري راءِ سامھون نه آئي آھي . ھوڏانھن ڊاڪٽر نبي بخش بلوچ صاحب ’جنگناما‛ ۾ لکي ٿو ته ”برفت ۽ نومڙيا آڳاٽي وقت کان وٺي سنڌ جي ڪوھستان ۾ طاقتور رھيا. اوائلي دور ۾ ھنن جو بلوچستان لسٻيلي وارين قومن قبيلن سان وڌيڪ تعلق رھيو ۽ منجھن بلوچي رسم رواج رائج رھيو. انھيءَ ڪري ڪِن آڳاٽين تاريخن ۾ انھن کي ’بلوچي قبائل‛ ڪري ڄاڻايو ويو آھي. نسبنامي جي روايتن موجب، آڳاٽي (سومرن يا سمن واري) دور ۾ سندن قبائلي سردار ابوالفتح بلوچ ھو (بلوچ صاحب جي وضاحت موجب ملڪ بولا خان نومڙيي جي اوائلي شجري ۾ بلوچڪا نالا ’حمل‛ ۽ ’آري‛ اچن ٿا) جنھن جي نالي پويان پوءِ انھيءَ قبيلي وارا ۽ ٻيا جيڪي ساڻن راه، رسم ۽ لَٺ ۾ شريڪ ٿيا سي ’بلفت (= ابوالفتح) يا سنڌي اُچار جي لحاظ کان ’برفت‘ سڏجڻ لڳا ...

... ڪن روايتن موجب برفت مڪران ۽ بلوچستان کان آيا. بھرحال، ڪوھستان ۾ منڍ کان ئي برفتن ۽ نومڙين قبيلن جو راڄداري نظام ۽ شراڪت وارو ناتو ٿيو، جنھن ڪري برفت-نومڙيا قبيلا ڪوھستان جي ھڪ يڪمشت قبائلي طاقت بڻجي ويا. مغلن جي دور ۾ ھي الھندي ڪوھستان کان ھيٺ لٿا ۽ اُتر ۾ لڪيءَ کان وٺي ڏکڻ ۾ نئن بارڻ تائين سڄي ڪاڇي ۾ ھنن پنھنجو ڌاڪو ڄمايو، پر مغلن جي پوئين ۽ زوال واري دور ۾ انھيءَ اراضيءَ ۾ کوسن، گائچن ۽ ڇَڇرن جي زور وٺڻ سان ھي قبيلا بارڻ تائين ھٽي ويا. گائچن ، ڇَڇرن ۽ سورن گڏجي کين اڃا به پوئتي ھٽايو ۽ بارڻ ٽپي ڪجھه ڏاکڻي حصي تي به قبضو ڪيو. برفت قبيلي پوءِ حب ۽ ملير جي ڪرمتين کان مدد وٺي گائچن ۽ ڇَڇرن کي بارڻ وارن علائقن مان بي دخل ڪيو ...

... ٻارھين صدي ھجريءَ جي شروع ۾ برفتن بارڻ وارن علاقن ۾ گڏجي زور ورتو، ۽ سردار پاھڙ خان جي اڳواڻيءَ ھيٺ ھنن قبيلن 1115 ھه ۾ سڄي ڪوھستان ۽ اڳتي لسٻيلي واري ملڪ تي قبضو ڪري ٻيلي ۾ پنھنجي حڪومت قائم ڪئي. پاھڙ خان پوءِ غالباً سڄي ڪاڇي ۾ پنھنجي طاقت کي قائم ڪرڻ ٿي چاھيو ۽ لسٻيلي مان شايد سيوھڻ دادو جوھي واري پاسي کان چڙھائي ڪئي، پر ميان يار محمد ڪلھوڙي کيس 1117 ھه ۾ شڪست ڏني. ان بعد ھن قبائلي طاقت جو رخ ڦري ھيٺ ڏکڻ-اولھه طرف بارڻ کان وٺي حب واري علائقي طرف ٿيو ۽ انھيءَ سڄي ملڪ ۾ ھنن پنھنجا قدم ڄمايا ...

... ميان نور محمد ڪلھوڙي جي دور ۾ پاھڙ خان سنڌ جي ڪاڇي جو سانگو پليو، خاص طرح جڏھن ميان نور محمد قلات جي خان عبداللّھ خان کي شڪست ڏني. شايد پاھڙ خان جو ميان نور محمد سان ڪو عھد نامو ٿيو، ۽ پاھڙ خان، ميان نور محمد کي ڪرمتين خلاف چڙھائيءَ جي صلاح ڏني. اھا صلاح اڳتي ھلي برفتن-نومڙين قبيلن کي مھانگي پئي. ڪرمتين جي کُلي مخالفت سببان برفتن ۽ ڪرمتين جي وچ ۾ آڳاٽي وقت کان وٺي جيڪو اتفاق ھو، سو ختم ٿي ويو ۽ ھاڻ ھُو اڪيلا رھجي ويا پر جيئن ته سندن قبائلي طاقت قائم ھئي، انھيءَ ڪري ميان نور محمد پنھنجي سياسي دور انديشيءَ سان ساڻن صلح جا ناتا قائم رکيا ۽ ڪوشش ڪئي ته سنڌ جي ڪوھستاني علائقن وارن برفت-نومڙين قبيلن جي سردارن کي پنھنجي طرفان جاگيرن جا پروانا ڏيئي، کين لسٻيلي وارن قبيلن کان جدا ڪري. اھڙيءَ طرح 1741ع/1154 ھه ۾ ميان نورمحمد محال ڪوھستان وارن سردارن کي جاگير ڏني ۽ ان بعد محمد مرادياب کين 1754ع/ 1146ھه ۾ ٻي جاگير ڏني ته جيئن ھو ميان غلام شاھه جي خلاف سندن مدد ڪن ...‟ (جنگناما: ص:52،53،54).