بگا شير

بگا شير
بگا شير باغ ۾ جهرڪين جي چِرچِر لڳي پئي هئي. هي مختصر پر وڏي عافيت وارو ماڳ هو. تپسيا ۽ عبادت لاءِ ڀلو پر معاشي سرگرميءَ جي سگهه ڪونه هئس. مڙئي فقيراڻو گذر! ڀلا هڪ چُرڪ پاڻيءَ جي چشمي تي ڪيتري آبادي ٿيندي؟
”بگا شير جي ڳالهه ڇا آهي؟ اها تاريخ ڪيئن آهي؟“ مون فقيرن کان نئون سوال ڪيو.
فقير وري ماٺ ٿي ويا. هڪٻئي ڏانهن ڏٺائون، پوءِ هڪ همراهه چپ چوريا، ”ها..! سائين بگا شير فُـقرائي خيال سان آيو ھو، جيئن هن دور ۾ عام خاص لاهوتي ايندا آهن ... درويش هو ... ان خيال سان هتي اچي ويٺو. پاڻ سيد ھئا. اسان جي مائٽن نوحاڻي قبيلي وٽ هتي اچي رهيو ۽ پوءِ نوحاڻي قبيلي وارن کان سڱ گهريائين ته ’مونکي سڱ ڏيو! نياڻي ويٺل آ، ان ڳوٺ ۾ ..!‘
... ان ڳالهه تي نوحاڻين چيو، ’سائين توهان فقرائي خيال سان آيا آهيو، اسان وٽ هتي ٻروچڪو رواج آھي، اسان پرديسي ماڻهن کي سڱ نه ڏيندا آهيون. اسان ان کي ڏيندا آهيون جيڪو هتان جو رهاڪو هجي، اسان سان گڏ گذاري. توهان جي ته ڪا خبر ناهي، پرديسي آهيو، پنج سال ويهو، ٻه سال ويهو، وڃو هليا ... ان ڪري اسان نه ڏيندا آهيون ... يا ته اسان کي ڪو معجزو ڪري ڏيکاريو ... ! پوءِ، سائين قديمي ڳالهه! ... جيڪا اسانکي پوڙها ٻڌائين ٿا، اسان جي اھا ڇوڪري ٻن ٽن ڏينهن ۾ گذاري وئي ...
... پوءِ هنن (نوحاڻين) پاڻ ۾ ڳالهه ڪئي ته ”اها نينگري هن درويش فقير اسان کان گُهري هئي، هاڻي ڇو نه هلي ان کي ٻڌايون ته نياڻيءَ جو ساھه نڪري ويو آهي پر جي توهان جيئري ڪئي ته اسان توهانکي ڏني ... پر پوءِ به توهان کي هتي رهڻو پوندو!
... پوءِ ٻه ٽي ڄڻا گڏجي سيد وٽ آيا ... فقير سڀني کي چيو ته، ’ابا دعا گهرو! الله ڏي هٿ کڻو، الله ڪندو ته هن ۾ ساهه پوندو!‘ پوءِ هن ڇوڪريءَ ۾ ساهه پئجي ويو ... ڇوڪري ڪلمو ڀري اٿي. پوءِ، اها سائينءَ جن جي حوالي ڪيائون ۽ سائين جن شادي ڪئي ... ۽ ٻه نياڻيون به ٿيون. اها مائي (گهر واري) ۽ نياڻي هاڻي هن ڪچي ڀت واري ڪوٽ حويليءَ ۾ رکيل آهن. سائين جي پنهنجي مزار هوءَ پريان آهي. پوءِ سائين جن هتي رهيا. ان کان پوءِ سائين جن جا ٻه ڀائٽيا آيا، اهي به هتي رهيا. اهي گذاري ويا ته انهن کي مٿي جبل تي ٽڪري تي رکيائون. انهن جا نالا ’سيد عامر‘ ۽ ’سيد ضامر ھئا.‘ ...“
بگا شير ڪٿان آيو ھو؟ فقيرن کي ان بابت به ڪا خبر ڪونه هئي. نه اتر جي خبر، نه ڏکڻ جي، باقي معجزا سڀ معلوم هئن. ”پاڻي جا چشما ڪڍيائين ... اسانجي ڏاڏي چيس آئون رات ڏينهن تنهنجي ڊيوٽي ٿو ڏيان مَٽيون ٿو ڀريان مونکي به پاڻي ڏي!‘ پوءِ هن پريان هڪ ننڍو چشمو ڪڍي ڏنو آهيس. هاهوت جي پرئين پاسي ڏي ٽي چشما ڪڍيائين.“
سو، هتي ٽي چشما آهن. بڊي ۾ پاڻيءَ جو ذخيرو آهي جنهن مان هنڌ هنڌ چشما ڦُٽل آهن. ھي ٽيئي چشما نئنگ ۽ ڪائي وغيره جي ڀيٽ ۾ تمام ننڍا بلڪه تمام ننڍڙا آهن، انڪري انهن جو پاڻي پري تائين پهچڻ کان اڳ ئي زمين ۾ جذب ٿي وڃي ٿو. ان ڪري نوحاڻين انهن پاڻين تي ننڍڙو بند ٻڌو آھي جنهن ۾ پهرين پاڻي گڏ ڪيو ٿو وڃي ۽ پوءِ هڪدم کوليو ٿو وڃي ته جيئن اهو گهربل جاءِ تائين وهي اچي. ٻين لفظن ۾ بگا شير جي پاڻيءَ ۾ وهڪرو ته آهي پر پاڻي گهٽ هئڻ ڪري پري تائين نٿو وڃي سگهي ۽ رستي ۾ ئي سڪي وڃي ٿو. ٻيا ته اڃا به ننڍڙا چشما آهن.
”ان مائي صاحبه (بگاشير جي گهر واري) جو اولاد اڃا آهي‎؟“ انور پڇيو.
”هائو ! هي خاندان آ نه اُن جو ...“ هن فقير پرتي گهرن ڏانهن اشارو ڪيو، ”پُٺيان پشت به پشت هنن جو خاندان رهندو اچي پيو، ڊيوٽي پيا ڏين ، هي باغ وغيره جيڪا به شئي آهي ... اھا ملڪيت وغيره هنن جي حوالي آهي ... ماڻهو، لاھوتي، زائرين جيڪو به ڏيندا، معنيٰ هنن کي ڏيندا!“
”درويش کي جيڪا نياڻي ٿي اها به گذاري وئي (شادي ڪونه ٿيس)“ فقيرن متضاد ڳالهيون ٿي ڪيون. پهرين ڪنهن چيو هو ته ٻه نياڻيون ٿيون هيون. خير! جيڪڏهن هڪ نياڻي ٿي ۽ اها به گذاري وئي ته پوءِ فقير جو يا مائي صاحبه جو خاندان يا نسل ڪيئن هليو؟ سو، هاڻي ان جي گاديءَ تي هن جا فقير ويٺا آهن. اهي مائي صاحبه جي مائٽاڻي ڪٽنب مان هوندا. ”هي ڳوٺ پاسي ۾ هنن جو آهي، ٻيو پاسي ۾ ڳوٺ اسان جو آهي ... حاجي خان نوحاڻيءَ جو ڳوٺ.“
”ان ڳالهه کي گهڻيون پيڙهيون ٿيون هونديون؟“ مون پڇيو.
”ڪافي پيڙهيون، ڪلهوڙن جي وقت کان ... جيئن توهان کي حوالو ڏنوسين!“ جواب مليو.
ڳوٺ جي ڳالهه نڪتي ته فقيرن ڳوٺ لاءِ اسڪول نه هجڻ يا ٻين تڪليفن جي ڳالهه ڪئي، ”ڪيئي آفيسر آيا ۽ ويا ڪجهه به نٿو ملي ... هرڪو پئسا کائي ٿو وڃي.“ هنن ڪن سنڌي آفيسرن جانالا کنيا، قاسم صاحب، مختيار صاحب ... پر تعريف هڪ ڪرنل جي تعريف ڪيائون، ”اهو ڪرنل عطاءُالرحمان سٺو ماڻهو آهي، آسرا ڏئي ٿو، ٻڌي ٿو ڳالهه ٻولهه ڪري ٿو.“