تمته بحث

تمته بحث
اسان جو مطلب آهي ته قرآن شريف جو انقلابي اصول سامهون رکيو وڃي انکانپوءِ جو ڪجهه ڪرڻو هجي ان موجب ڪيو وڃي، جيڪڏهن اڄوڪي زمانه ۾ هي وعظ ڪيو ويندو ته جيستائين صحابين جهڙا هوبهو مسلمان نه ٿيندا، تيستائين ڪجهه به نه بڻندو ته اسان ان جا قائل نه آهيون . اهي مايوسي جا سبق هن جن کي غلامي پسند ماڻهو ملڪ ۾ پکيڙڻ گهرن ٿا پر اسان جي اڳيان قرآني انقلاب جي 13 سو ورهن جي مسلسل تاريخ آهي جنهن مان معلوم ڪري سگهجي ٿو ته زمانه جي حالتن ۽ ملڪن جي آب هواءِ جغرافيائي حالات جي لحاظ موجب جدا جدا نمونن جي مسلمانن جدا جدا رنگ ۾ قرآن جي اصلي تعليم پکيڙڻ لاءِ حڪومت جي هٿ ڪرڻ لاءِ ڪوششون ڪيون آهن ۽ هو ان ۾ ڪامياب ٿيا آهن.
خليفه عبدالملڪ بن مرو ان کان ڪن ماڻهن سوال ڪيو هو ته اوهان اڳين خليفن يعني خليفه راشدين جهڙا ڇونه بنجو ٿا ته جواب ۾ڻ چيو هئائين ته اوهان به انهن وڏن خليفن جهڙي رعيت بڻجو ته پوءِ آئون به اهڙو ٿي پوان!!
مطلب آهي ته ڪابه تحريڪ پنهنجي اصلي شروعاتي رنگ ۾ قائم نه رهندي آهي پر هو پنهنجي حياتي جون جدا جدا منزلون طي ڪندي آهي تنهن ڪري هوبهو صحابه ڪرام جي اخلاق حاصل ڪرڻ کانپوءِ آزادي ۽ خود حڪومت جي حصو جو انتظار ڪجي، اها هڪ اهڙي ڳالهه آهي جا اسلامي ترقي جي تاريخي فلسفي جي برخلاف آهي.
انقلابي ماڻهو ٿي ئي اهو سگهندو آهي جنهن ۾ بلندا خلاق هوندا پوءِ جيستائين بلند اخلاق نه ايندا تيستائين هڪ بزدل ۽ گيدي ماڻهو جي دماغ ۾ انقلاب جو تصور ئي نه اچي سگهندو. اسان جو عرض آهي ته سڀ کان پهريان صحيح انقلابي هجڻ جو تصور پيدا ڪريو، ان کانپوءِ ڏسو ته ڪيئن نيڪ اخلاق حاصل ٿيندا رهن ٿا.
قرآن شريف سمجهڻ بيشڪ آسان آهي مگر اسان کي اهو قرآن جو تفسير ۽ ترجمو نه گهرجي جو رڳو غلامي پرست انسانن جو تيار ڪيل هجي جنهن جي ذريعه رڳو ئي غلامي جي زنجيرن ۾ جڪڙجي وڃون.
يقين رکڻ گهرجي ته غلامي بداخلاقي جي جڙ آهي. انهيءَ لعنت کان وڌيڪ ٻئي ڪابه بداخلاقي نه ٿي ٿي سگهي جيستائين ان کي دور نه ڪيو ويو آهي......... تيستائين هڪ غلام بد اخلاق، انسان تي وعظ يا نصيحت ڪهڙو اثر ڪري سگهي ٿي. (توحيد- جنوري-فيبروري 1945ع)