جنرل سيلز ٽيڪس جو بار ڪنھن تي؟

يا ٻين مافيائي ڪردارن جي فقط ان ڪري سرپرستي ڪري تہ اهي سندس ووٽر يا راڄ جا ماڻهو آهن. شرم اچڻ کپي انھن سياستدانن کي، جيڪي عوام جو رت چوسيندڙ ڄؤنئرن جي اهو چئي حمايت ڪن ٿا تہ ”اهي جھڙا بہ آهن، اسان جا ووٽر آهن.“ اسان سمجهون ٿا تہ ڪنھن بہ مانائتي سياستدان جو پھريون اخلاقي ڪم اهو آهي تہ هو پنھنجي هٿ سان ڏوهارين ۽ مافيائن جي نشاندهي ڪري ۽ پنھنجي تر مان اصلي بدمعاشين جو خاتمو آڻڻ جي ذميواري پوري ڪري پر جيڪڏهن هو ايئن نٿو ڪري ۽ ابتڙ ڪم ڪري ٿو تہ پوءِ هو پاڻ مافيا جو چيف بڻجي پوي ٿو. ڇا ان حالت ۾ اسان هن کي قوم جو همدرد، عوام جو نمائندو ۽ سياستدان چئون؟ اها بدديانتي ٿيندي، ڪو بہ باضمير انسان اها بدديانتي نٿو ڪري سگهي.

محترم قادر مگسي هڪ ڀيرو وري قومپرست سياسي اڳواڻن ۽ ”قومي“ ڪارڪنن کي هڪ طرف ۽ دانشورن کي ٻئي طرف بيھاري تاثر ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي آهي تہ عملي سياستدان ۽ بزدل دانشور ان سوال تي هڪ راءِ نہ آهن تہ سنڌ جا مفاد ڇا ۾ آهن؟ ۽ ان تضاد جي ڪري سنڌ جا مسئلا حل ڪو نہ ٿا ٿين، اسان وري بہ ان بحث ۾ نٿا پوڻ چاهيون تہ ڊاڪٽر قادر مگسي جي سوچ ڪيتري حد تائين غلط يا صحيح آهي. هي هڪ اڪيڊمڪ بحث آهي. جنھن تي جيڪڏهن بحث ڪيو وڃي ٿو تہ ڪا خطا ڪو نہ آهي. ڳالھہ فقط روين جي آهي ۽ فقط پاڻ کي درست سمجهڻ ئي هڪ وڏي خطا آهي. ڪو بہ ”عقل ڪل“ ڪو نہ آهي. جيستائين چار ذهن گڏجي ڪنھن نتيجي تي نہ پھچندا، عقل جي منزل کان اور تي رهندا. جيستائين جوش ۽ هوش گڏ نہ هوندا. ڌريون هڪٻئي تي بزدلي ۽ مهم جوئيءَ جا الزام هڻنديون رهنديون.

جناب رسول بخش پليجو ٺٽي جي عوام تان ظلم جي خاتمي بابت ڪانفرنس ڪرائي ٿو ۽ ڊاڪٽر قادر مگسي ”سنڌ بچايو ڪانفرنس“ لاءِ متحرڪ آهي، توهان ٻنہي سلسلن کي هڪ وڏي پس منظر ۾ ڏسو! ڇا ٻئي ڳالهيون هڪٻئي کان جدا آهن؟، سنڌ جي عالمن ۽ دانشورن انسانيت جي اعليٰ قدرن لاءِ جيڪي ڪجھہ لکيو، ڪاڳر ڪارا ڪيا ۽ رت ولوڙيو، ڇا اهو سڀ ڪجھہ ڪنھن ٻئي پس منظر ۾ آهي؟، اسان سڀ ڪھڙي بحث ۾ پئجي ويا آهيون؟،ا سان ايئن ڇو نٿا سوچيون تہ انسان جي آجپي ۽ فضيلتن جي قيام لاءِ جيڪو فرد جيڪا تنظيم ۽ جيڪو ادارو جيڪي ڪجھہ ڪري سگهي ٿو يا ڪري ٿو، ان لاءِ کيس جس هجي!.

اڄ، اسان جي آڏو هڪ تمام اهم ۽ وڏو سياسي ۽ سماجي سوال آهي تہ آخر سنڌو ماٿري پنجن درياهن جي سر زمين جا ماڻهو، پشتون ۽ بلوچ عوام ملڪي معاملن کان ان حد تائين لا تعلق ڇو ٿي ويا آهن جو هنن جي زندگي جو محور پنھنجي پنھنجي گهر تائين محدود ٿي ويو آهي. هنن پاڻي تي ٿيندڙ هر قسم جي ظلم سانCompromise ڇو ڪري ڇڏيو آهي؟ هنن هر صوبيدار کي، هر پوليس واري کي، هر فوجيءَ کي، هر وڏيري کي، هر سياستدان کي، هر ڪاموري کي، هر پاليسي ساز اداري ۽ سرڪار کي ”کلي ڇٽي“ ڇو ڏئي ڇڏي آهي تہ هو جيئن چاهين تہ تيئن ڪن!؟. حد اها آهي تہ عوام جو روح جمهوريت ۽ انقلاب جهڙن نعرن تان بہ کٽو ٿي ويو آهي. هاڻي سرڪاري طرح چيو وڃي ٿو تہ 30-35 سيڪڙو عوام اليڪشن ۾ ووٽ وجهڻ اچي ٿو. اڳي اها شرح 60 سيڪڙو ٻڌائي ويندي هئي. هاڻي غير سرڪاري ذريعن جي دعويٰ تہ اڃا بہ مايوس ڪندڙ آهي جو چيو وڃي ٿو تہ هاڻوڪي شرح فقط 18 سيڪڙو آهي. ٻين لفظن ۾ 82 سيڪڙو ماڻهو جمهوري ۽ سياسي عمل کان لاتعلق ٿي ويا آهن.

ٿورو سوچيو تہ سهي، هي ڪيڏي نہ خطرناڪ صورتحال آهي. سوال وري بہ اهو آهي تہ ان صورتحال جو جوابدار ڪير آهي؟، اسان سمجهون ٿا تہ ان صورتحال لاءِ دانشور حضرات نہ، اصل حاڪم ڌريون ۽ سياسي جاگيردار ئي ذميوار آهن، جن عوام کي عملي طرح مايوس ۽ لا تعلق ڪري ”غير سياسي“ عنصر ڪري ڇڏيو آهي. هڪٻئي تي الزام هڻڻ مان ڪجھہ بہ نہ ورندو. اسان فقط اهو تجويز ڪريون ٿا تہ ماڻهن کي ملڪي اقتصادي ۽ سياسي رٿابندي ۾ ٻيھر دلچسپي وٺائڻ لاءِ اتساھہ ڏيارجي. کين احساس ڏيارجي تہ هونہ رڳو پنھنجي اقتصادي حالت بھتر ڪندا رهن پر پاڻ کي بہ رياست ۽ حڪومت جو حصو سمجهن ۽ پنھنجو اهو حق ياد رکن تہ جمهوريت ۾ رهنمائن ۽ حڪومت جي رهنمائي ڪرڻ خود هنن جو ذاتي ۽ قوم جو ڪم آهي.





جمع 3 سيپٽمبر 1999ع

آئينو روزاني سچ ڪراچي

بي حس سماج ۾ جرئت جو مطالبو

جڏهن شهري ادارا ۽ تنظيمون ڪمزور هونديون آهن، تڏهن سڄو معاشرو ۽ ان جا سڀ شعبا ڪمزور ٿي پوندا آهن. هڪ ڀيري مرحوم فقير محمد لاشاريءَ سياسي پارٽين تي تنقيد ڪندي چيو هو، ”سنڌ جي هر شهر ۽ ڳوٺ ۾ هر هڪ سياسي پارٽيءَ جو يونٽ آهي. سياسي پارٽيءَ جو پنھنجو، ان جي هاري تنظيم جو، ان جي شاگرد تنظيم جو ۽ ان جي ٻارڙا تنظيم جو، اهڙي طرح هر ننڍي شهر ۾ اٺن ڏهن پارٽين جا سؤ سوا سؤ ماڻهو موجود آهن پر جڏهن بہ ان شهر جي ٿاڻي جا ٻہ ٽي سپاهي ڪنھن بيگناھہ شهريءَ کي وچ شهر مان ماريندا ڪٽيندا ٿاڻي ڏانھن گهليندا وٺي ويندا آهن، تڏهن اهي سڀ ”باشعور سياسي ڪارڪن“ ڪجھہ بہ ڪو نہ ڪڇندا آهن ۽ تماشو ڏسندا رهجي ويندا آهن، ڪنھن بہ ڪارڪن کي همت ڪو نہ ٿيندي آهي تہ اڳتي وڌي سپاهين کان پڇي تہ ”ڀائو! همراھہ کي ڇو ٻڌو اٿو ۽ هن کي ڇوٿا ماريندا ڪٽيندا وڃو؟“

تازو، عمرڪوٽ ۾ هڪ ادبي ڪچهريءَ ۾ ويٺل هڪ نوجوان سوال ڪيو، ”صحافين ۾ ايتري جرئت ڇو ڪو نہ رهي آهي تہ هو هر مامري ۾ اندر تائين گهڙي اصل ڳالھہ جي تہه تائين پھچن ۽ ظالمن کي بي نقاب ڪن!“ هي نوجوان يا تہ امتحان وٺڻ جي موڊ ۾ هو يا وري اها دردناڪ حقيقت کيس ستائي رهي هئي تہ زمانو هاڻي ”جرئت مند“ ڇو نہ رهيو آهي. صحافي بہ وڪامجي ويا آهن، اديب ۽ دانشور بہ ماٺ ۾ رهي مشرڪ جو درجو ماڻي چڪا آهن ۽ سياستدان...؟ هن سياستدانن بابت ڪجھہ بہ نہ چيو ۽ نہ ڪجھہ پڇيو. شايد هن سياستدانن کي هر قسم جي الزام کان آاد ڪري ڇڏيو هو يا وري اهو سوال هاسيڪار نہ ڪيو جو اسان ”سياستدان“ ڪو نہ هئاسين.

اسان ئي جوابدار هئاسين جو اسان قلم هٿ ۾ کڻي سماج سڌارڪ هجڻ جي دعوا ڪري رهيا آهيون. ان ڪچهريءَ ۾ شايد ڪو بہ سياستدان ڪو نہ هو البت پرجوش قلمڪارن جي کوٽ ڪو نہ هئي. هن نوجوان جو سوال سڀني قلمڪارن ۽ خاص ڪري صحافين کي ڏوهارين جي ڪٽهڙي ۾ بيھاري رهيو هو. گهڙي سوا لاءِ ماحول ۾ ماٺار ڇائنجي وئي ۽ ايئن محسوس ٿيو ڄڻ صحافي حضرات تي نہ رڳو ايف آءِ آر ڪٽجي چڪي پر الزام بہ ثابت ٿي چڪو آهي.

ان ڪچهريءَ کان ٿورو اڳ هڪ ٻي ڪچهريءَ ۾ ڪجھہ نوجوان صحافي ڳالهائي رهيا هئا، ”عمرڪوٽ ضلعي ۾ ٻن مهينن اندر هڪ سئو کان مٿي آپگهات ٿيا آهن.“ اها خبر ٻڌي مون کان ڇرڪ نڪري ويو هو. عمرڪوٽ جي سڄي تاريخ ۾ ڪنھن مختصر عرصي دوران ايترا آپگهات ڪو نہ ٿيا آهن... تہ پوءِ هاڻي عمرڪوٽ کي ڇا ٿي ويو آهي؟ مون اهو ئي سوال صحافي نوجوانن کان پڇيو. جواب مليو، ”اهي سڀ آپگهات ڪو نہ آهن، انھن مان اڪثر خونن جا واقعا آهن پر انھن کي آپگهات جو رنگ ڏنو وڃي ٿو. انھن ۾ اڪثر نوجوان آهن..“

”خونن کي آپگهات جو رنگ ڇو ٿو ڏنو وڃي؟“ مون کانئن پڇيو هو. جواب مليو، ”هي علائقو ڏاڍن