ابڙو اڪيڊمي Abro Academy
2020-06-26
داخلا نمبر 293
عنوان حيدرآباد
شاخ سنڌوءَ جو سفر
پڙهيو ويو 1364
داخلا جو حوالو:
1768.00.00-A.D
سنڌوءَ جي هُن پار حيدرآباد جو شهر آهي. حيدرآباد، سنڌ جي دل ۽ صوبي جو ٻيو نمبر وڏو شهر اڄڪلهه سنڌي مهاجر وڳوڙن ۾ رتوڇاڻ تي نڍال ٿي پيو آهي. جڏهن 1768ع ۾ غلام شاهه ڪلهوڙي هن شهر جو بنياد وڌو تڏهن هڪ دعا قلعي جي دروازي تي هڻائي ڇڏي هئائين، ”يا رب اجعل هذا بلد امنا“ ”اي رب هن شهر کي امن وارو ڪر!“
1758.00.00-A.D
اهو 59_1758ع جو جاگرافيائي واقعو هو، جڏهن سنڌوءَ پنهنجو وهڪرو ڦيرايو. ان کان اڳ درياهه، هالا کان نصر پور طرف وهندو هو. ڪلهوڙن کي مغل، پٺاڻن ۽ ايرانين به ايترو تنگ نه ڪيو هوندو، جيترو سنڌوءَ ڪيو. هُو پنهنجي دور ۾ لڳ ڀڳ هر وقت پنهنجيون گاديون بدلائيندا پئي رهيا. نيٺ هڪ ڏينهن (1758ع ڌاري) درياهه پاڻ فيصلو ڪيو ۽ هالا وٽان سکر ڏکڻ ڏانهن سفر شروع ڪيائين. ان ئي وقت سنڌوءَ جو وهڪرو گدو بندر وٽان جاري ٿيو ۽ ان جو هڪ ڦاٽ ڦليليءَ جي صورت ۾ حيدرآباد جي اتر کان ڦٽي هليو.
1768.00.00-A.D
جڏهن 1768ع (1182 هجري) ڌاري غلام شاهه ڪلهوڙي حيدرآباد تي قلعو ٻڌائڻ جو فيصلو ڪيو، تڏهن هڪ واهه ڦليلي کان قلعي تائين پئي آيو. قلعو فقط ٻن مهينن ۾ ٺهي راس ٿيو. ان واهه کي اڳي فقط ’واهه‘ سڏيندا هئا پر انگريزن جي وقت ۾ ان کي ’ڊومڻ واهه‘ سڏيو ويو. ان واهه ۾ ٻيڙيون هلنديون هيون، جيڪي قلعي جي ويجهو مال لاهينديون چاڙهينديون هيون. اڄڪلهه ان واهه جي حيثيت حيدرآباد جي گندي نالي واري آهي. جنهن مان شهر جو ڪِنو پاڻي خارج ٿئي ٿو.
1182.00.00-A.D
جڏهن 1768ع (1182 هجري) ڌاري غلام شاهه ڪلهوڙي حيدرآباد تي قلعو ٻڌائڻ جو فيصلو ڪيو، تڏهن هڪ واهه ڦليلي کان قلعي تائين پئي آيو. قلعو فقط ٻن مهينن ۾ ٺهي راس ٿيو. ان واهه کي اڳي فقط ’واهه‘ سڏيندا هئا پر انگريزن جي وقت ۾ ان کي ’ڊومڻ واهه‘ سڏيو ويو. ان واهه ۾ ٻيڙيون هلنديون هيون، جيڪي قلعي جي ويجهو مال لاهينديون چاڙهينديون هيون. اڄڪلهه ان واهه جي حيثيت حيدرآباد جي گندي نالي واري آهي. جنهن مان شهر جو ڪِنو پاڻي خارج ٿئي ٿو.
1789.00.00-A.D
1843ع ۾ حيدرآباد جي آبادي ويهه هزار ماڻهن تي ٻڌل هئي جڏهن ته 1808ع ڌاري به 15000 کن هئي. غلام شاهه ڪلهوڙي کان سواءِ ٻين ڪلهوڙن حيدرآباد کي گهٽ اهميت ڏني پر جڏهن مير فتح خان 1789ع ڪلهوڙن کان سنڌ ڇڏائي، ان کان پوءِ حيدرآباد اوج طرف وڌيو. اهو ئي وقت هو جڏهن گدو بندر به ٺهيو.
هن داخلا جون تصويرون نه مليون