خواب ۽ خيال

نِمايو، ۽ نِمائي وئراڳي عاشقن جي قطار ۾ بيهاري بيکاري بنائي ڇڏيو ... الک نرنجن!






•

هن شهر ۾ اڃا به زندگي آهي. هن گهٽيءَ جي آخري موڙ تي اڄ ڀي اهو ساڳيو مئخانو آهي. پر هاڻي اتي ڪو وڃي ڪو نه ٿو. اتي رڳو موکي اٿئي، جا پاڻ اڪيلي پئي ٿي پيئي ۽ جيئي. پاڻ ئي وٽيون ڀري ٿي پيئي ۽ پنهنجي منهن چوي ٿي، ”جيئي جام، جيئي مئڪدو، ڀرم مئڪدي جو باقي رهي!“


•

۽ هو ڏس! هو ٻِيجل پنهنجي ڪماچ تي تند تپائي رهيو آهي، پر هِتي نه سورٺ ڳڙهه آهي ۽ نه ڪو ڏياچ! بس، هر طرف اَنيراءَ ٿا ڏسجن. اَنياءُ ٿو ڏسجي. جتي اَنياءُ هوندو، اتي ڪير سخي هوندو ۽ ڪير ڏاتار هوندو؟ پر هو ڏِياچ ڏس! پنهنجي ڪرت سان ڪيئن لڳو پيو آهي. ڪو خوشيءَ سان سر ڏئي يا نه ڏئي، هو زوري سر کڻي وڃي ٿو.


•


او امان، اي جيجل!
تون ته چيو هو ”هيءَ دنيا ڏاڍي پياري آهي، سنڌ سڄي سونهاري آهي. سچ سان مون کي ناتو رکڻو آهي، ڇو ته سچ خدا آهي. سچ سڀني کي پيارو آهي ۽ سچ کي سڀ پيارا آهن!
او امان، او جيجل!
هتي ته ڪو به ڪنهن جو نه آهي، ڪنهن به گهٽيءَ ۾ نه ڪو سچ ٿو لڀجي، نه سچار. مون کي عبائن ۾،۽ فقيري لباس ۾ سڀ ڪُوڙ جا پاڇولا ٿا ملن.
او امان، او جيجل!
هن ديس جا ماڻهو ڏاڍا پاپي آهن، ڏاڍا وحشي آهن. تون ته منهنجي پيشاني پيار وچان چمندي آهين، پر اڄ ان تي پٿر وسايا اٿئون، سچ رتو رت ٿي ويو آهي
اي امان، اها سنڌ، اهو منهنجو وطن ڪٿي آهي؟

28.08.84
اڄ وري دنيا کُٽل کُٽل ٿي لڳي، اي دنيا تنهنجي هر ادا ڏٺل ڏٺل ٿي لڳي. زندگي زهر ناهي ته ٻيو ڇاهي؟ ڏنڀَ ڏينڀوءَ جيان سَٺل سَٺل آهي.
هونئن ته هوائن ۾ ٽهڪ ڏاڍا ٿا گونجن، هر ڪوئي اندر ۾ ڄڻ ڪُٺل ڪُٺل آهي. صبح کان ڄڻ ته مينهن پئي اُٺو، مگر، انڊلٺ به ڦِٽل ڦِٽل آهي.
اُڌما، سدائين اٿي غزل لکائي ٿا وڃن، خبر ناهي ته ڇو خيال ڊٺل ڊٺل آهي. وري به ڪو اچي ڦٽن تي لوڻ ٻرڪي ٿو، ڇا لکان ڏات به رُٺل رُٺل آهي. (نوٽ: هن ڏينهن تي آئون چئن سالن جي قيد کانپوءِ آزاد ٿيو هئس.


•

14.04.92
مان پنهنجي مَن ۾ چُپ چاپ تنهنجي مورتي گهڙيندو رهيس. اها ئي منهنجي پوڄا ۽ اهو ئي عشق آهي. منهنجي بندگي اها ئي آهي. اي ديوي! ڳالهه رڳو هن جنم جي نه آهي، مان ته ڪنهن اهڙي منزل تي اچي بيٺو آهيان جتي نه زمان آهي، نه مڪان آهي ۽ نه وري ڪجهه ٻيو ٿو ڏسجي! بس پولار ۾ هڪ گردش آهي، ڪو آواز آهي، ڪو خيال آهي ... ۽ ان ڪيفيت ۾ ڪا تصوير ٺهي ۽ ڊهي ٿي، چٽي ٿئي ٿي ۽ وري گم ٿي وڃي ٿي!
تون ئي چئو هيءَ ڪهڙي ڪٺو رتا آهي؟



•

اي مالهي! تون روز اچي هن باغ مان گل ڇنين ٿو، ڇا توکي احساس نه آهي ته تون ڪنهن جو ڪنڌ وڍين ٿو؟ ڪنهن جو ساهه جَهپڙين ٿو ۽ ان ساهه جي خوشبوء تون ڪنهن کي وڪڻين ٿو؟ اها ڪهڙي ڏائڻ آهي جنهن لاءِ تون ڳڀرن جا ڪنڌ لُڻي مالهائون پروئين ٿو؟
تون ڪهڙو رکوالو آهين جو مقتل سينگارين ٿو، مقتل کي گلدان چوين ٿو ۽ باغ ويران ڪرين ٿو. تون مالهي ناهين تون ته ڪاسائي آهين جو ڍور تاتي ڪُهي ٿو!


•
27 آڪٽوبر 2011
هونئن ته هُو سدائين منهنجيءَ دل ۾ هوندو آهي، پر ڪالهه، اڌ رات جو ننڊ مان اٿاري چيائين، ”اچ ته ڳالهيون ڪريون، ڪا ڪچهري ڪريون!“ مان ته رڳو سوال ڪندو ٿي ويس. خبر نه آهي ته ڪجهه ٻڌائين يا نه ٻڌائين. بس ڳالهائيندو پئي ويو. مان ٻڌندو پئي ويس. ڪجهه سمجهيم، ڪجهه نه سمجهيم، نه سوال پورا ٿيا ۽ هن جون ڳالهيون! سفيد لباس ۾ هُو ڪير هو؟ شايد جبلن تان لهي آيو هو. ڇا هُو پاڻ هو، يا پنهنجي صورت ۾ ڪو درويش موڪليو هئائين! پر، هو ته دل مان ٻاهر نڪري آيو هو!





•

ڀڃ! پنهنجي اندر جي خول کي، نِڪر! اندر جي قيد خاني مان! ڀؤ کي ڀتر هڻي ڀڄاءِ ۽ مَن کي ڪِيڙاءِ، پاڻ کي ڪا به پيڙا ڏيڻ جي ضرورت ناهي! بس پنهنجي اندر ۾ سڀني لاءِ پيار جو ڏيئو ٻار ۽ سچ جي آڏو سر جهڪاءِ! ان ڏيئي جي لاٽ توکي نيٺ وڃي سچ سان روبرو ڪندي.


•

چون ٿا ته زندگيءَ جي ڪتاب جا فقط ٽي پنا آهن. پهريون جنم، آخري موت آهي. وچ واري خالي صفحي تي مون کي پنهنجي قلم سان مُرڪون ۽ خوشيون لکڻ گهرجن! آئون مُرڪون، خوشيون ۽ دعائون ورهائڻ پسند ڪندس، پر منهنجو پنڌ ان کان اڳتي آهي. پري ... سچ ۾ تحليل ٿيڻ تائين.




•

سچ لتاڙجي ويو ته ڇا ٿيو؟ اهو قدرت جو ازلي ٻج آهي، اهو ٻيهر ڦُٽي پوندو. تون اکين سان ڏسندين، تو ڪيئي ڀيرا اهو منظر ڏٺو آهي، خبر ناهي ته ڇو بار بار وساري ٿو ويهين؟
تون سچ جي حڪومت قائم ٿيڻ جي انتظار ۾ آهين. تون امام مهدي ۽ آخري اوتار جي انتظار ۾ آهين. ان کانپوءِ ته قيامت ايندي، انڪري قدرت جي مرضيءَ کي سمجهه، نيڪي ۽ بديءَ جي وچ ۾ جنگ قيامت تائين هلڻي آهي ته جيئن تون نيڪي جي غلبي لاءِ پنهنجي حصي جي ويڙهه وڙهين! تون انتظار ڪرڻ لاءِ پيدا ڪونه ٿيو آهين، پنهنجو حصو ادا ڪرڻ آيو آهين.


•
03.01.2000
جڏهن آسمان مان مئه وسندي هجي ۽ اها مئه تمام پراڻي به هجي ۽ رند به صدين کان اڃايل هجن؛ تڏهن، اي زاهد! تون ته ڇا هنن کي ڪا مارشل لا به جهلي نه سگهندي. ۽ ٻڌ! ڪو جهليندو به ڪونه. خود، خدا به اهو منظر ڏاڍي شوق سان ڏسندو.





•

19.08.97
ڏاتار!
مڃان ٿو، مڃان ٿو ته تنهنجي ئي در تان ملي ٿو ۽ اهو به مڃان ٿو ته تنهنجي مَهر سان ملي ٿو. تون ايڏو مهربان آهين جو ڍاپيو ڇڏين. اهو به مڃان ٿو ته مان تنهنجي مهربانيءَ جي لائق نه آهيان. پر چوڻ ڏين ته هڪ ڳالهه چوان ”ڏي ته پنهنجن هٿن سان ڏي، ڏي ته پنهنجو پاڻ ڏي! ڀرم جي بک ڀلي آهي، فقيرن کان اميرن جي در تي صدا نه هڻاءِ! ... عزتِ نفس، جيون ۽ موت کان وڌيڪ آهي، در در نه پناءِ!“ اي ڏاتار! خلق آڏو فقيرن جو کليل هٿ توکي به ته پسند ناهي!

•

سُٽ ڪيڏو نه منجهيل آهي، آئون توکي ڳولهي رهيو آهيان ۽ تون مون کان لِڪي رهيو آهين. تون، هن چوٽيءَ تي نروار ٿيو هئين ۽ هن ماٿريءَ ۾ ڏيکاري ڏني هيئه! تو پاڻ کي مون تي ظاهر ڪيو هو، ته پوءِ هاڻي جڏهن آئون تنهنجي کوج ۾نڪتو آهيان ته ڪهڙي منظر ۾ سمائجي ويو آهين؟ ڇا هر منظر ۾ تون آهين؟ ته پوءِ آئون تنهنجي کوج ۾ ڇو ڀٽڪان؟ ڇا هر منظر کي پوڄيان.

•

جڏهن تلاش ڊگهي ٿي ويندي آهي، تڏهن يقين گمان ۾ بدلجندڙ لڳندو آهي. جيڪڏهن مهرباني ڪرين ته تون پاڻ ئي پڌرو ٿيءُ! نه ته آئون بتن ۾ پيو توکي ڳوليندس. تنهنجي کوج ۾ هلندي هاڻي عمر کپائي چڪو آهيان، روح ٿڪبو ٿو وڃي. ڇا آئون اڃا تائين درست واٽ تي نه هليو آهيان؟ شايد منهنجو سجدو تو تائين نه پهتو آهي ۽ اتي ئي پٿرن جي دنيا ۾ ڪٿي رهجي ويو آهي.

•