2020-11-06
داخلا نمبر 1281
عنوان خواب ۽ خيال
شاخ بدر ابڙو
پڙهيو ويو 2206
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
آهي. هي ديواني جي ڳالهه آهي، ڪو ديوانو ئي سمجهندو.
•
مون پنهنجو اندر ساڙي ٻاري ڇڏيو، هاڻي ان جو اندر ٻرندو جيڪو منهنجو هٿ جهليندو، هن ڇا هن بستيءَ ۾ ڪو آهي، جيڪو منهنجو هٿ جهلي؟
•
ٻاهر جا پنڌ گهڻا ڪيئه، هاڻي من اند جو سفر ڪر. اندر جون گهٽيون گهمي ڏس، اندر جي پيچرن تي هلي ڏس. گهڻو ٻُڌائي چڪو آهين، هاڻي خاموش ٿي، ۽ ڪو ٻيو آواز ٻُڌ!، متان گوتم ٻُڌ جا اشلوڪ ٻڌي سگهين!
•
ٻنيءَ ۾ ٻِج اڳ ئي پيو آهي، شوق ۾ يا مجبوريءَ ۾، ان کي ڪجهه ته پاڻي ڏي، جهڙو تهڙو سلو ڦُٽي پوندو، تنهنجو ڪم بس ايترو ئي ته آهي، سلو پاڻهي وڌي سنگ ڪندو،
•
اي فقير! ڪبيرداس چوي ٿو، ”پيٽ بکايل ڪتو آهي، اهو ڀڄن ۾ رنڊڪ وجهندو آهي. ان ڪري پهرين ان کي ٽڪر وجهه، پوءِ بي فڪر ٿي ڌيان ۾ ويهه!“
•
منهنجا سائين مفت ۾ ڪجهه به نه ملندو آهي، ٺلهيون ڳالهيون ڪرڻ سان سورهيه سوڀارو نه ٿيندو آهي. سر جو سانگو لاهي رڻ ڀوميءَ ۾ نڪرندين ته ميدان ماريندين.
•
اڻ تارون درياهه ۾ ڪيئن ترندو؟ تون ترهو ئي کڻ، پر وچ سير ۾ حوصلا خطا ٿي ويندءِ. پوءِ نه سير مان نڪري سگهندين، نه موٽي سگهندين. ڏاڍو پڇتائيندين! ان ڪري چوانءِ ٿو ته ترڻ سکي وٺ، ۽ درياهه جو مزاج سمجهه!
•
نينهن ڇاهي؟ باهه جي ڄڀي. اَرَءُ جو وڇون، کپر جو چڪ، ترار جي ڌار! اي جوڳي تون مون کي ڪهڙي دنيا ۾ وٺي آيو آهين؟
•
راند روند ۾ سائين ملي ها، ته فقيرن جون اکيون آليون نه هجن ها! پنهون ڀنڀور ۾ ملڻو هجي ها ته پيرين اگهاڙي پٻ جو پنڌ نه ڪري ها!
•
موت ٻنهي هٿن سان نسل چٻاڙييندو رهيو آهي، هڪڙا ماڻهو موت سان اکيون ملائي بيهن ٿا، ۽ ان جي آجيان ڪن ٿا، ٻيا پٺي ڏيئي بيهن ٿا، ۽ ڪوڙي خوشيءَ ۾ آهن ته موت پري پري تائين ڪونهي. جيڪي موت جي اکين ۾ ڏسن ٿا، سي زندگي ڏسن ٿا، ۽ جيڪي نٿا ڏسن، سي خوف ۾ آهن.
•
جيڪي زندگيءَ جي راز کي سمجهن ٿا، اهي بي دليا ويٺا آهن، اهي گهر ۾ ايئن ويٺا آهن، جيئن ريل گاڏيءَ جي انتظار ۾ ويٺل مسافر. هر ڪو پنهنجي ڪمائيءَ جي هڙ کڻي ويٺو آهي. ريل اچڻي آهي، هر مسافر پنهنجي وقت جي گاڏيءَ ۾ چڙهندو.
•
چئه! بادشاهه ۽ فقير ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ بادشاهه کي سڀڪجهه کپي، ۽ فقير کي ڪجهه به نه!
•
تسبيح جي داڻن تي حساب ڪتاب ڪيائين ته سائين کان اورتي رهجي ويو. مون لنؤن لڳائي ته ماٺ لڳي وئي.
•
جوڳي! پيار روڳ آهي، ۽ پيار جي سزا موت اٿئي. پيار وجود جي اساس آهي، ۽ توکي اهو موت ڳولي لهڻو آهي. ڏس اها ڪيڏي عجيب ڳالهه آهي. ۽ موت هڪ اهم ماڳ آهي، جڏهن مان ان تيرٿ ياترا تي نڪران تڏهن مونکي پٺيان سڏ نه ڪجانءِ.
•
جڏهن حضرت عيسيٰ جي دعا سان هڪ انڌي جي اکين جي روشني موٽي آئي، تڏهن چيائين ”اي نابين! توکي تنهنجي يقين اکين جي روشني ڏني آهي!“
اڄ سڀني جون اکيون ڏسن ٿيون پر روشني ڪنهن وٽ آهي؟ يقين ۾ ڪير ٿو رهي؟ ۽ بي اعتباريءَ ۾ ڪير؟
•
ڪڏهن جوڙين ٿو، ڪڏهن ٽوڙين ٿو! تنهنجي ڳالهه نه ڪڏهن سمجهه ۾نه آئي آهي، ۽ نه ايندي. حياتي ايئن ئي حيرت ۾ لنگهي ويندي، هزارين ڳنڍيون آهن، کڻي، ڪا هڪ کُلي پوي ته به چئجي!
•
اڙي او ارغون! اڙي او ترخان، اي تيموري! اي خوارزمي!
جڏهن آئون ماڻهوءَ جي مغفرت لاءِ دعا ٿو گهران ته هٿ ڏڪي ٿا وڃن. تاريخ جو جيڪو به ڪتاب ٿو کڻان، هر ورق مان رت ٿو ٽمي. منهنجا وار ڪانڊارجي ٿا وڃن، تو ڪيڏو خون وهايو آهي!
•
اي پروهت! هي ويد پاٺ بند ڪر، ۽ پنهنجي ڌرم عدالت ويڙهه. مون کي ياد آهي ته تو ميرا ٻائيءَ کي زهر جو پيالو پياريو هو، ڇاڪاڻ ته هن من ۾ ڪرشن کي پنهنجو پتي ڪيو هو. هن ڪو ڌرم ڪونه ٽوڙِيو هو. ها! چِتوڙ ڳڙهه جي راڻن جو گهمنڊ ٽٽِي پيو هو جو ميرا ٻائي محل ڇڏي گهٽين ۾ نڪري پئي هئي. شڪر ڪر جو ميرا زهر پيئڻ مهل توهان کي پنهجي هتيا جي پاپ کان مڪت ڪري وئي هئي. ڀڳت ايئن ئي ڪندا آهن. توهان پنهنجو ڌرم ڪيو ۽ هن پنهنجو ڪرم ڪيو.
•
اي مائي صاحبه! تون هر هنڌ پڙهيل سڳڙا ٻَڌي رهي آهين، هن کبڙ ۾، هُن ڪنڊيءَ ۾ ، ڀِٽائيءَ جي اڱڻ ۾، قلندر جي باغ ۾، گاجي شاهه جي ڪٽهڙي ۾ ! هِن روهيءَ تي ، هُن ٻانهن تي، هن ڳچيءَ ۾! ڇا موهن جي دڙي مان لڌل ’ڪِنگ پريسٽ‘ جي ٻانهن ۽ پيشانيءَ تي به تو ئي تعويذ ٻڌا هئا؟ خيال ڪجانءِ، مولوي صاحبن کي اها ڳالهه نه وڻندي آهي پر مون کي يقين آهي ته تنهنجو وشواس توکي جيئاري رهيو آهي.
•
ڀٽ شاهه تي سماع جي محفل هئي. فقيرن جا هٿڙا دنبوري جي تارن ۾ هئا، يا منهنجي دل ۾!؟ تارون ۾ ارتعاش هو ، يا منهنجي رڳن ۾؟ ڪائنات ۾ آهه پئي گونجِي يا منهنجي اندر ۾؟ اي فقير! ڪي گهڙيون گونجار هئي، يا ڀيڄ ڀِنيءَ تائين ڪمائي هئي ...
•
سانوڻيءَ جي منُد هئي، ڪالهه رات هوءَ سانوري سنڌوءَ ۾ لهندي پئي وئي. هن جون اکيون آليون هيون، ۽ چنڊ آسمان مان ٽڪ ٻڌي هي منظر خاموشيءَ سان ڏسي رهيو هو. شايد سوچي رهيو هو ته جنهن لاءِ جيئڻ جا رستا بند ٿي وڃن، سو ڇا ڪري؟ هن نينگر کي ڪو ڪاري چئي ڪُهي ته بهتر هو يا هن لاءِ سهڻيءَ وانگر سير ۾ لهي وڃڻ چڱو آهي!
•
ڪِرشن مورتي مندر ۾ بانسريءَ وڄائڻ ۾ مگن آهي ، ٻاهر مِيرا ٻائيءَ کي زهر جو پيالو پياريو پيو وڃي. ڪرشن مُرڪي رهيو آهي، ميِرا ڌرم سڀا ۾ پنهنجن قاتلن کي پنهنجي هتيا کان مڪت ڪري رهي آهي. هي ڪهڙي ليلا آهي؟ هي ڪهڙو درشن آهي؟ منهنجي ڪن ۾ يروشلم مان اٿيل پڙاڏو اچي ٿو، ”اي الله هنن کي معاف ڪجانءِ، جو هو نٿا ڄاڻن ته هو ڇا پيا ڪن؟“
•
ڏات جي ديوي مهربان ٿي آهي. وِديا وينا سنڀالي آهي ۽ سندس پيرن ۾ وچڙندڙ جهرڻو جهونگاري رهيو آهي. ديوي هڪ هٿ سان آشيرواد ڏيئي رهي آهي ۽ چوي ٿي ” نينهن کي نپوڙي ، جُڳن ۾جاڳو، ۽ هي وٺو پنهنجي خواهش جي انعام ۾ ڏک، ۽ ڏات! هاڻي قيامت تائين ان تڙپ، ڪيفيت ۽ خمار ۾ رهو!“
•
جڏهن تدبيرون ڪم نه ٿيون ڪن، تڏهن تقدير آڌي رات جو اٿي پنهنجي پروگرام تي هلي ٿي. اڄ ڪنهن ته روايت ٽوڙي مرڪي ڳالهايو آهي، نه ته ڪهڙو خواب ۽ ڪهڙي تعبير؟
•
زم زم ته آهي ئي پاڪ! پر آئون درد ونديءَ جي ڳلن تي موجود ماڪ ڦُڙن کي ڪهڙي ساهميءَ ۾ توريان؟
•
سمنڊ جي سيني ۾ لهي ويو، سج؛ پر من ا