خواب ۽ خيال

� ٻُڌي ڀِٽ ڌڻي توکان فيض وٺڻ آيو هو، پر تو فيض ورهائڻ بدران راڳ سماع بند ڪرڻ جو شرط وڌو هو. محبت جي سفر ۾ شرط ته ڪونه وجهبا آهن.
ڪالهه ڀِٽ ڌڻي بي فيض موٽي ويو، اڄ سڄي خلق کي جهليو ويو آهي. سائين! ڪٿي ڀٽائيءَ جي دل ته ڪونه ڏُکي هئي؟

•
اقتدار جو قابض خلق جو همدرد نه هوندو آهي، انڪري هو قوم جا لڙڪ اگهڻ بدران پنهنجي ملڪيت جي سنڀال ڪندو آهي. هُو قوم کان لٽيل مال کي پنهنجي ملڪيت سمجهندو آهي. توکي اهو گمان ڇو رهيو ته سنڌ جا فلاڻا فلاڻا حڪمران سنڌي هئا؟ ها! سنڌ جي مٽيءَ پنهنجي طاقت سان انهن کي به سنڌي قوم جو حصو ڪري ڇڏيو، اها ٻي ڳالهه آهي. سڀ نديون نالا نيٺ وڃي سمنڊ ۾ پوندا آهن. مَڇيون هجن يا مانگر مَڇ، سڀني جون هڏيون نيٺ سمنڊ جي تري ۾ گڏ ٿينديون آهن.


•
تبديلي ڪيئن نه ايندي؟ مون کي سڀني جي اکين ۾ هڪ خواب ٽنگيل نظر ٿو اچي. ان کان اڳ جو هي پڪل خواب وکري وڃي، يا ڪو چورائي وڃي، اچ ته هن خواب جي تعبير لاءِ پنڌ جي شروعات ڪيون. خواب ته هڪ ٻِج آهي، ان جي ڦوٽهڙي لاءِ ان کي پاڻي ڏيڻ تنهنجو منهنجو ڪم آهي.


•
پريشان نه ٿيءُ، مون کان پڇ ! شاعر ديوانو هوندو آهي ۽ شاعري ديوانگي. جيڪو پاڇن سان ڳالهائي، ان کي ڇا چئبو آهي؟ جيڪو هجوم ۾ به اڪيلو هجي، ان کي ڇا چئبو آهي؟ ۽ جيڪو صحرا ۾ ”ليليٰ! ... ليليٰ !“ ڪري، ان کي ڇا چئبو آهي؟


•
پرديسي! گلابي گُل ڏسي نه ڀُل. هر گلابي گل گلاب جو نه هوندو آهي جو ان مان گلقند ٺاهين. هيءَ جادو نگري آهي، ان ۾ زنگي گل به ٿيندا آهن ... زهر اٿئي هَلاهَل! چوڌاري ٻيا به گهڻيئي اسرار پکڙيل اٿئي، سنڀالي هل!
۽ هي ڏس! اڇڙو پيارو پيارو گل، ڪيئن نه پيو توکي گهوري اهو هوش حواس جو قاتل ... متان چکييو اٿيئي ! ڌاتورو اٿئي، چکيئه ته چريو ڪري ڇڏيندءِ ! ۽ هيءَ اڪيهي اٿئي جيڪا سقراط کي پياري ماريو هئائون. هي سهڻا ڦندا هتان جي ساحره تو جهڙن اجنبين لاءِ پکيڙيا آهن ... هوڏانهن ڏس! پرديسين جون قبرون، جيڪي هن جُوءِ ۾ توکي هنڌ هنڌ ملنديون!

•
سازن هڪٻئي سان پئي ڳالهايو ! يا سڀني گڏجي ڪنهن کي پئي ريجهايو؟ مون محفل ۾ ان کي به پئي ڏٺو، جيڪو ڪنهن کي به نظر ڪونه ٿي آيو.

•
اي ڳائڻا! تون راڳ ۾ ڪنهن سان مخاطب هئين؟ تنهنجيون اکيون بند هيون، ۽ آلاپ دل ۽ آڪاس جون حدون ٽپي ٿي ويو. تنهنجي سامهون خدا جي خلق هئي، پر تون ته سرمنڊل جي تارن مان الائي ڪهڙي تاري تي وڃي نڪتو هئين. اي مرشد! مون کي ٻانهن کان جهلي ڪائنات جي ڪهڙي ڇيڙي تائين وٺي ويو هئين؟


•
آڪاس مان ته مينهن وسندو آهي. استاد ! اڄ تون سڄي وايو منڊل تي ڇانئجي ويو هئين ۽ ڪڪرن وانگر وسي رهيو هئين. تنهنجا سُر وَسي رهيا هئا يا تنهنجا سُر مون کي کڻي بادلن ۾ پهتا هئا. تون ئي چئه، هيءَ ڪهڙي ماجرا هئي؟


•
اڄ ته ڄڻ گهنگهور گهٽائون هيون. طبلي تي هٿڙا رقص ۾ هئا، سرمنڊل ۽ سُرندو پاڻ ۾ احوال اوري رهيا هئا. هر ساز هڪٻئي ڏانهن ٿي نهاريو، مرڪيو ۽ گونجاريو ... ! ۽ آئون دم بيخود هئس. گفتگوءَ جي ان گونجار ۾ ساز به هئا، سازندا به هئا، انهن جا هٿڙا به هئا، ۽ آئون به ته هئس.


•
19.02.12
سهڻا سائين تون منهنجي دل مان ته ويو ئي ڪونه آهين، ڇا توکي هن باغ ۾ ڪو گل ڪوماڻل نظر آيو آهي؟ پر تڏهن به منٿ ٿو ڪيانءِ ته مون کان نه لِڪ ۽ سامهون اچ! مون کان اچي پڇ ته تنهنجي هوندي به آئون بيقرار ڇو آهيان!


•
ڀِٽائي سائين! هيءَ ڳالهه ڳجهارتن ۾ ڪيستائين ڪبي؟ آئون ته شايد هنن اونداهين مان نڪري ئي ڪونه سگهان ها، جيڪڏهن صحرا مان سج نه اڀري ها! تون دنبوري تي سُر بلاول جو آلاپ ڪندو رهئين. تنهنجا فقير اڃا تائين پيا ڳائين. تون ئي چئه ته ڪيترا عقل وارا تنهنجي ڳجهارت ڀڃي سگهيا آهن؟ ڏس! اڃا تائين ته هر ڪو رڻ ڪڇ ۾ پيو ڀٽڪي.


•
اي پَلا! تون هن نديءَ ۾ اوڀارو ڇو ٿو وڃين؟ ڏسين ڪونه ٿو ته ملاحن درياهه ۾ هنڌ هنڌ آرپار رَڇ ٻڌا آهن. تون ڪيڏانهن خواجه خضر جي آستاني ڏانهن حج ڪرڻ نڪتو آهين؟ جيڪا شئ توکي سمنڊ ۾ نه ملي، اها ڪنهن ٻيٽ تي ڪيئن ملندي؟ تنهنجي مرضي! تنهنجي ياترا تنهنجي عبادت آهي، انڪري آئون توکي جهليان ڪونه ٿو.


•
مون ڪالهه به خواب ۾ يا شايد ڌيان ۾ ڏٺو ته تون مون وٽ آئي آهين. هي ڪو خيال هو يا حقيقت! پر مون توکي تمام ويجهو ساهن جي گرميءَ سميت محسوس ڪيو هو ... پر، نه تون ڪجهه ڪُڇي هئينءَ، نه وري آئون ڪجهه پُڇي سگهيو هئس. تون ڪيڏو وقت مون سان هئينءَ؟ مون کي ياد نه آهي ڇو ته آئون تو ۾ گم ٿي ويو هئس. ڇا تون به ڪڏهن مون ۾ گم ٿي ويندي آهين؟

•
اي فقير! هن خاموش واديءَ ۾ پنهنجو ساز ڪڍ، تار ڇيڙ، تند تپاءِ ۽ سُر سان ڪا باهڙي ٻار. اڄ سورٺ ڳائجانءِ. مون ٻڌو آهي ته هن تيرٿ تي ملائڪ لهندا آهن. ڏسون! ملائڪن جي منزل مٿي آهي يا راءِ ڏِياچ جي.

•
مان پنهنجي گهر جو دروازو اندران بند ڪري، هڪ ڪنڊ ۾ ويٺو آهيان ۽ اونداهيءَ ۾ اکيون ڦوٽاري ڏسان ٿو. ٻاهر گهٽيءَ ۾ ڪنهن گهر مان آهون ۽ ڪُوڪون پيون ٻُڌجن، ڄڻڪ سرد هوائن جون ڪُوڪارون هجن. منهنجي گهٽيءَ ۾ ڪهڙا منگول ڪاهي پيا آهن ۽ ڪهڙي بغداد کي پيا لُٽين؟
آئون حيران آهيان ... منهنجي گهر ۾ اهي آهون ۽ سُڏڪا مون کان سواءِ ٻيو ڪو به ڪونه ٿو ٻُڌي! هي ڪهڙو بغداد آهي، ۽ هي ڪهڙا منگول آهن!؟

•
مڪليءَ تي درياهه خان، ارغون ۽ ترخان هاڻي پُرسڪون ننڊ ۾ آهن. حق ۽ ناحق قبرستانن ۾ نه وڙهندا آهن. تاريخ رتوڇاڻ آهي. ساموئي غرق ٿي وئي، ڪلان ڪوٽ ۽ دبگير مسجد ڀڙڀانگ آهن. ٺٽي نگر ۾ پورچوگيزن جي لڳايل باهه وسامي چڪي آهي. پورچوگيز واپس هليو ويو آهي، خدا جي خلق اڃا تائين جياپي جي جنگ وڙهي رهي آهي .... ۽ مان سوچيان ٿو ته ڇا تاريخ بدلجي چڪي آهي يا سڀڪجهه اتي جو اتي آهي؟ رڳو چهرا ۽ ٻوليون بدلجي ويون آهن.

•
اي مڇي! تون سمنڊ کانسواءِ ڇا آهين؟ ۽، اي سمنڊ! تون مڇيءَ کان سواءِ ڇا هوندين؟ خالي گهر جو مطلب ڇا آهي؟روح کانسواءِ جسم ڇا آهي؟ ۽ جسم کانسواءِ روح جي ڇا حيثيت آهي؟ شايد تون سمجهي سگهين ته هِن کانسواءِ هُو ڇا آهي؟ ۽ هُن کانسواءِ هِي ڇا آهي؟


•
جيڪڏهن تنهنجو نفس تنهنجو اڳواڻ آهي ته ڀاڳ نه ڳول! سڄو ڏينهن ننڊ ڪيئه ۽ راتيون آوارهه ڪُتي وانگر گهٽيون گهمندو رهين ... جڏهن تون جاڳندين، تڏهن سج لهي چڪو هوندو.


•
وقت جو گهوڙو نه ڄاڻي ڪٿان مون کي هتي کڻي آيو آهي، ۽ زندگيءَ جي ذائقي سان محبت ۾ گرفتار ڪري ڇڏيو اٿس. هي زندگيءَ سان پيار ۾ مبتلا ٿيڻ آهي يا اصلوڪي پيار جي ذائقي جو ا