خواب ۽ خيال

ويو آهي؟ هِتي ته سڄو ڏينهن سُر پيا ٻُرن - ۽ ها! جيڪڏهن سڀ ساز ڀڄي پون ته به ازل جو ساز ته وڄندو رهندو. جيڪڏهن تيز هوا ۾ سمورا ڏيئا اجهامي وڃن ته به هوءَ ازل جي روشني ته ٻرندي رهندي. لوڪ چوي ٿو تون چرين جهڙيون ڳالهيون نه ڪر! آئون چوان ٿو مون مان عقل جي ڳالهين جي اميد نه رک!


•
اي نيڻ ٺار اجنبي! مون توکي سڃاتو آهي. تون انساني جُوڻ ۾ سنڌوءَ جي ڪناري تي لٿي آهين! تنهنجيون خماريل اکيون سڀني تي آهن، ۽ سڀني جون نگاهون تنهنجي چهري تي! تون پنهنجي لاءِ راڻو چونڊڻ آئي آهين، ۽ هتي هرڪو توکي پنهنجي خوابن جي مومل بڻائي رهيو آهي. تنهنجا اهي وراڪا ڏيندڙ ڪيسو، اها ئي گوري رنگت، چهري تي اها ئي نرم مرڪ، اها ئي شاهاڻي چال! منهنجيون اکيون تنهنجي چهري تان نه ٿيون هٽن. پر تون منهنجي مومل نه آهين، مومل کان مٿي آهين. اچ اکين ۾ ٿي ويهه ته آئون واري ڍڪيان! ۽ ڏس تون ڪيڏي ناز سان منهجي اکين ۾ اچي ويٺي آهين. منهنجي مرڻ تائين تنهجو چهرو منهنجين اکين ۾ رهندو!

•
نه! نه! آئون وِشوامِتر ڪونه آهيان، پر وِشوامِتر وانگر ماڻهو آهيان. اي مينِڪا! آئون سنڌوءَ جي ڪنڌيءَ تي تنهنجي آسماني ناچ ۾ گهڙي کن گم ٿي وڃان ته منهنجي تپسيا ۽ راجا اِندر جي سَڀا ۾ ڪو به فرق نه پوندو. تون ڄاڻ! ڌرتيءَ تي هڪ نئين شڪنتلا جنم وٺندي.




•
وشوَرٿ کان وشوامِتر ٿيڻ ۾ ڪيترو وقت لڳي ٿو؟ هي ته پوري جنم جو پنڌ آهي، پر ان پنڌ ۾ ڪو اَرڏو کتري شهزادو برهم رِشي ٿي سگهي ٿو ... اي ڪاليداس ڇا سچ پچ ايئن ٿي سگهي ٿو يا منهنجن خوابن ۽ خيالن وانگر هي به تنهنجو ڪو خواب خيال آهي؟


•
اي بيچين روح! منهنجي خواهش آهي ته تون هڪ ڀيرو منهنجيون سڀ ڳالهيون غور سان ٻُڌين. هِي انهن فقيرن لاءِ پراڻو انگوري شراب اٿئي، جيڪي ازلي روح جو حصو آهن، ۽ جيڪي هُن کي پاڻ ۾ محسوس ڪن ٿا. آئون پنهنجي ڪالهه کان انڪار نه ٿو ڪريان، نه پنهنجي اڄ کان انڪار ڪريان ٿو، ۽ نه سڀاڻي کان ڪندس. آئون ”وقت“ ۾ رهان ٿو، ڏينهن ۽ سالن ۾ نه!


•
تون ڪهڙو درويش آهين جو اوڏانهن ٿو وڃين، جيڏانهن لوڪ پيو وڃي. تون ته اوڏانهن وڃ جيڏانهن ڪو به نه ٿو وڃي. تنهنجي منزل اتي آهي جتي ڪو به نه ويندو آهي، جتي هر شئ سُرمو ٿي ويندي آهي ... ۽ توکي خبر آهي ته اسان سنڌي ماڻهو سُرمو اکين ۾ وجهندا آهيون، ۽ ڦَٽن تي ٻرڪيندا آهيون ته ڦَٽ ڇُٽي ويندا آهن.


•
اي گاجي شاهه جي روهي! تون گهڻين صدين کان اتي بيٺي آهين ۽ ڪيترين مايُن تو ۾ سُکائن جا سَڳا ٻڌا آهن؟ جيڪڏهن تو ڪنهن به هڪ مائيءَ جي سُکا پوري ڪئي آهي ته ڀلي صدين تائين بيٺي هج! تو واقعي ڪمايو آهي.


•
ڀاڳن وارو ماڻهو خواب ڏسندو آهي. جنهن خواب نه ڏٺا، تنهن ڇا ڏٺو؟ جيڪو خوابن جي قيمت ڄاڻي ٿو، ان جي بيقرار حالت ڏٺي اٿئي؟ هڪڙا ماڻهو ان عڪس ۾ سرشار هوندا آهن، ۽ ٻيا ڇرڪ پيا ڀريندا آهن.


•
اي نوجوان تون منهنجين ڳالهين کي خودڪلامي ٿو چوين ته آئون انڪار نه ٿو ڪريان . جڏهن آئون پنهنجو پاڻ سان ڳالهايان ٿو، تڏهن آئون تو سان به مخاطب آهيان. مون پاڻ کي ڦلهوريو ۽ پاڻ کي ڳوليو آهي ته اهو به سچ آهي. پوءِ، ڇا لڌو؟ اها جدا ڳالهه آهي.
تون چوين ٿو ته ”هي سراب ۾ تياڳ آهي!“ هي سراب ۾ تياڳ آهي يا سراب جو تياڳ؟ هڪ ڀيرو وري سوچجانءِ!
اي نوجوان! تون مون ۾ گرو رجنيش کي نه ڳول، نه آئون رجنيش آهيان، نه ٿيڻ چاهيندس. جڏهن آئون دکي هوندس، تڏهن ڪوشش ڪندس ته دک ساگر ۾ غرق نه ٿيان. پر آئون دُک تي رجنيش وانگر جشن ڪونه ملهائيندس، ۽ نه وري آئون ڪام ديو جي قدمن ۾ ويهڻ چاهيندس. ها! آئون پيار جو مخالف ڪونه آهيان، پر جنهن لهجي کي تون رجنيش جي جرئت ٿو چوين، ان تي آئون تبصرو ڪونه ڪندس.
تون سوچ ۽ ڄمار جي وچ ۾ ڪو تعلق جوڙين ٿو. تون ٻئي پاسي نڪري ويو آهين، تنهجي مرضي! ڇا منهنجي ڄمار جو هر ماڻهو مون وانگر سوچي ٿو؟ ڇا عيسيٰ ٻڍاپي ۾ ويرانو وسايو هو؟ ڇا وَرڌامنا مهاوير ۽ سڌارٿ گوتم جوانيءَ ۾ ئي سراب کي تياڳي سچ جي کوج ۾ ڪونه نڪتا هئا؟

•
مان چريو سهي، پر منهنجي ڳالهه ٻڌ جيڪا توکي دل ۾ چڀي ٿي. ڪن ٽار ڪندين ته منهنجو ڪهڙو نقصان؟


•
اي سنڌ! جنهن ساهه ۾ تنهنجي خوشبوءِ نه آهي ، اهو ڪيڏو نه اوپرو آهي. ڪيڏو نه اجايو آهي!

•
هِي سنڌو درياهه اٿئي، سڀ ان جي ڪنڌيءَ تي رهن ٿا، پر هرڪو ماڻهو تارون ڪونه اٿئي. پهرين ترڻ سک پوءِ ٻيڙيءَ تي چڙهه! ٻيڙيءَ تي به ڪو ڀروسو ڪونه اٿئي! تون سنڌوءَ جي سير کان واقف نه آهين ... ان ڪيئي سهڻيون ٻوڙِيون آهن!


•
جيڪڏهن ٺلهي خواهش سان گيان ملي ها ته ڌرتيءَ تي ڪو به ماڻهو مورک نه بچي ها. گيان جي منزل ڌيان ۽ پورهيي کان پوءِ آهي. ”ڏات نه آهي ذات تي، جو وَهي سو لهي“. جنهن من نه لڳايو ۽ تن نه تپايو، سو رهجي ويندو.


•
آئون ڪا تبليغ نه ٿو ڪريان، هن خود ڪلاميءَ سان پنهنجي واٽ ٿو ڳوليان! تون ناراض نه ٿيءُ، نه ٿو چاهين ته منهنجي ڪڍ نه اچ!


•
آهي ڪو جو مون کي ٻڌائي ته هي ڦـُلن ڇانئي واٽ ڪيڏانهن ٿي وڃي، ان جي آخري ڇيڙي تي ڇا آهي؟ مون کي ته فقط اها خبر آهي ته لاهوت جي سهڻي واديءَ ڏانهن هي پٿريلو رستو وڃي ٿو!


•
لياريءَ ۾ سنڌين ۽ بلوچن تي گوليون هليون ته سڀني سنڌين جو رت ٽهڪي اٿيو. شُڪر ٿيو جو مياڻي نه مچايائون. مياڻيءَ ۾ هوشو شيدي ته مليو، پر سنڌ کي وري آزادي نصيب نه ٿي.
(23 مئي، 2012)



•
خبردار، اُٻهرو نه ٿيءُ! ايئن تون پنهنجي هڙ وڃائيندين. اهڙي ڪا به لڙائي نه لڙجانءِ جنهن تي اَنا ۽ جذبات حاوي هجن. پهرين صورتحال کي ٿڌي دماغ سان پرک، تڙ تڪڙ ۾ تار گهڙيندين ته سيسار سهڻي وانگر ٻوٽيون ٻوٽيون ڪري ڇڏيندءِ!
اهڙي ڪنهن به پِڙ ۾ نه لهه جنهن ۾ توکي لاهڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي، اهڙي ڪا به راند نه کيڏ جيڪا تون کيڏڻ نه ٿو ڄاڻين. تنهنجو صبر، بردباري ۽ گڏيل سوچ ئي سٺو نتيجو نيندي آهي. امن ۽ ٿڌو ذهن ’پِيران پِير جو ليڪو‘ اٿئي، ان مان ٻاهر نه نڪرجانءِ!
جيڪڏهن هن فساد ۽ انتشار ۾ تنهنجو پيار موٽ نٿو ڏئي ته پوءِ نفرت ڪهڙا گل نِڇاور ڪندي؟ نفرت ته اها باهه آهي جيڪا هر شئ کي ساڙي رک ڪري ڇڏيندي آهي.
(23 مئي، 2012)
•
ساز کڻو، سماع جي محفل جاري ڪيو ۽ هِن حجري جو دروازو ٻيڪڙي وڃو. وڃو! ۽ وڃي پڌر تي رنگ رچايو، هاڻي آئون آرام ڪندس..
28.04.23
•
ڪو ڇا ڄاڻي ته راز ڇا آهي؟ ڪو ڇا ڄاڻي ته فقير ڪير هو؟ ۽ ڇا ٿي چيائين؟ ۽ ڇو سمهي پيو؟ سچ پڇين ته پنڌ نه، تمر فقير جي وڃڻ ٿڪايو آهي.
28.04.23
•
اي آنند! تون گوتم ٻُڌ جي مورتيءَ جي خدمت ڪري وٺ جو هو نِرواڻ ٿو سمجهائي. آئون توکان سمجهي وٺندس. اڄ رات آئون ڀٽائيءَ سان ڪچهري