خواب ۽ خيال

� نه ايندو. ڪو فقيرن جي دل ۾ لهڻ جي ڪوشش نه ڪري ته چڱو! انهن کوهن ۾ جيڪو لٿو، اهو مشڪل سان ٻاهر ايندو!


•
اڪيلائيءَ ۾ ڪجهه عجيب عادت پئجي وئي آهي. ها! جيڪو منهنجي من ۾ آهي سو ته مون سان آهي ئي آهي، باقي جيڪو هليو ويو آهي، سو جيڪڏهن هليو ويو آهي ته شال موٽي ئي نه! جتي به هجي، خوش هجي!

•
اي فقير! سڀ ڪنهن سان دل جا احوال ويٺو ڪرين. شال تنهنجي ڳالهه ڪو سمجهي ئي نه! تون ته چِٽو ٿو ڳالهائين پر هو ان کي ڪو وڏو ڳُجهه پيا سمجهن!

•
راڳي! ڌيمي سـُـر ۾ ڪا راڳڻي نه ڇيڙ ، چم کي چيري چيري ، مٿان لوڻ نه ٻُرڪ .

•
اسان جي دل جي دنيا، بس! ايئن ئي هـئي. ايئن ئي هئي زندگي، بس! ايئن ئي هـئي. محبتون خوب ميڙيون، پر ورهــائي ڇـڏيـــم، درد سانڍي رکيم، بس! ايئن ئي هئي، زندگي.
پـري تائين پنڌ ، ڪي سُڏڪا، ڪي سوچون، پنهنجي ڪهاڻي اجهو ، ايئن ئي هئي. پڇي نانءُ مون کان، هـُـو وري ڪونه آيا. اداس ڇر جـي ڇـولي، بس! ايئن ئي هــــئي.


•
اي دل! اميدون رکندينءَ ته اَوجهڙ ۾ وڃي پوندينءَ، مرادون پاليندينءَ ته منزل ڪونه ملندءَ. خواب اتي ئي ڦِٽِي ڪر ته روشني نظر اچئي. جيستائين پساهه پيارا هوندءِ، ڏکن جي ڌٻڻ مان ڪونه نڪرندينءَ، ڦاهيءَ ڦندي ۾ ساهه پيو گُهٽبئي. هَٺِ جو ڪنڌ ڀڃي اڇلائيدينءَ ته نِماڻائي محبوب جي گهٽيءَ ۾ وڃي ڇڏيندءِ! اڳتي تنهنجي مرضي!


•
هن پِڙَ تي اهو لهندو جيڪو جهونجهار ٿيڻ چاهيندو. ڇو ته هن پِڙَ تي سو ئي ڪُسجي ٿو، جيڪو ڪُسجڻ چاهي ٿو.
جيڪو جيئڻ چاهيندو، سو جوکم ڇو کڻندو؟
هتي ته جيڪو پاڻ جهلائڻ چاهي ٿو، سو جهلجي ٿو
جيڪو عشق جي مَچ ۾ سڙڻ چاهي ٿو، تنهن کي موقعو ڏنو ويندو. شرط فقط هڪڙو آهي، پري کان هٿ نه سيڪي، پهرين ٽپو ڏي!


•
”اڻهُوند وارا هُوند ۾ ، ۽ هُوند وارا اڻهُوند ۾ آهن. لباس وارا بي لباس آهن ۽ بي لباس، لباس ۾ آهن!“ فقير، تون ته ڳجهارتن ۾ پيو ڳالهائين، مون کي تنهنجيون ڳالهيون سمجهه ۾ نه ٿيون اچن،

•



اي چنڊ! تون ته گھڻو ئي سهڻو آهين، پر مونکي تڏهن پهريدار لڳندو آهين، جڏهن سج لٿي کان پوءِ ٻه پريمي زندگيءَ جي پيچري تي هر ڏکيءَ سکيءَ ۾ ساٿ نڀائڻ جا پاڻ وچن ڪري رهيا هوندا آهن، ۽ تون ڪنهن وڻ جي اوٽ مان ليئا پائي کين اڪيلو نه ڇڏيندو آهين.



•
اسان ته پاڻ ۾ دل جون ڳالهيون پئي ڪيون ، الائي ته ڇو دنيا کي باهيون لڳي ويون! اسان ته سُرٻاٽن ۾ پئي ڳالهايو، خبر ناهي ته جهنگ کي باهه ڪيئن لڳي.



•
مون ته وڏي سِڪ ۾ تو لاءِ هي مالهائون پويون هيون. هي منهنجيون زخمي آڱريون ڏس! ... پوءِ به، پنهنجا ڀاڳ! اوهان کي ئي پسند نه آيون.


•
يقيناً، اسان ۾ ئي ڪا نه ڪا گھٽـتـائي هونــدي، جو توهان جون نظرون اسان تي نه ٿيون پون. وري به اسان جي گستـاخي ڏسو! جو پوءِ به توهان ڏانهن نهاريندا ٿا وڃون! مومل ڪاڪ محل جي دريءَ ۾ بيهندي ته فقير اوڏانهن ضرور ڏسندا!


•
توهان جون نگاهون ته پارکو آهن ... سائين! اسان ئي شايد جنمن جا پاپي آهيون. اڳوڻن جنمن ۾ ڪيل گناهه مون کي ته ياد نه آهن، الائي ڪيئن انهن جو حساب لهندو. آئون وري به تنهنجي حُسن آڏو سجدي ۾ هليو ٿو وڃان، شايد تو کي راضي ڪري سگهان!

•
بُتن کي پوڄي پوڄي هڪ حياتي لنگھي ويئي آهي، پر اسان روز هڪ نـئون خـدا ٿا ٺاهيون! ايڏي بت گري چڱي ته نه آهي، پر اندر ۾ ويٺل آذر پنهنجي ڪرت ڪيئن ڇڏيندو؟

•
نه ڪا دل، نه دليل جي ڪا ڳالهه آهي، سائين! هيءَ ته اسانجي شديد سِڪ ۽ خواهش جي ڳالهه آهي، محبت جي پنهنجي ڪشش هوندي آهي، جيڪا رُٺلن کي به پرچائي وٺندي آهي. منهنجا سائين تون وري به ايندين ، اسان اجايو دل ڇو لاهيون.


•
مومل جون شڪاري اکيون ڪاڪ محل جي کڙڪيءَ مان خبر ناهي ڪنهن تي آهن؟ هوءَ ڪنهن کي تاڙي رهي آهي. اسان راڻا ته ناهيون.

•
لاهوتين جـي وڏي منزل آهي. سائين! اسان به پهچڻ جي ڪوشش ڪنداسين. اسان به ساهيون کڻي کڻي چُنگڻ چوٽ تي پـُـڄـي وينداسين. اڳتي جيڪي ڪجهه آهي، ان کي چنگڻ ٽپي پوءِ ڏسنداسين.

•
مون دل جي دنيا پنهنجي نموني سجائي رکي آهي، اڄ وري تنهنجي تصوير سان اڪيلو آهيان. خبر نه آهي ته ڪيترو وقت لنگهي ويو اهي، خوب ڳالهيون ڪيون اٿئون. ڇا آئون سچ پچ اڪيلو آهيان!

•
اڄ ڇو نٿو دل ۾ روح سان ڌمال هڻين! روح ۾ درد رچي ويو اٿئي، ساهه ساهه ۾ هڪ دٻيل آهه اٿيئي، ڪيڏو نه ڀاڳ ڀريو آهين!



•
لاهوت جي پنڌ لاءِ اڳوو گهرجي، ڪو سونهون گهرجي. جنهن پنڌ ڪيو آهي، ان جي رهنمائي گهرجي. اڄ جيڪي به قافلا اوڏانهن وڃن پيا، اهي راهه ڀٽڪايو ڇڏين. رڍن جي اڳواڻي بگهڙ پيا ڪن. مون کي پنهنجي واٽ وٺڻي پوندي . آئون اها راهه وٺندس، جيڏانهن منهنجو من چوندو ته اها ئي واٽ لاهوت جي آهي.


•
اي مهاتما ! هي جنم مون سنڌ جي عجيب صحرا ۾ هلِي هلي ڪافي فاصلا کٽائي ڇڏيا آهن . مون کي ڀٽائيءَ سنڌ جي جاگرافيءَ ۾ نرواڻ جو متو سمجهايو آهي. مونکي ورڻاسي، مرگهه ون، ٻُڌ گايا ۽ گنڌارا وڃڻ جي ڪابه ضرورت نه آهي. مون لاءِ سنڌ ئي وڏو تيرٿ آهي. مون لاءِ سنڌ ۾ ٻُڌيه جا پراڻا تيرٿ به عربستان جي صحرائن وانگر کليل آهن.



•
اي ڏاها، ناراض نه ٿين ته چوانءِ! جتي دانش جو پير نه کُپندو آهي، اتي گمنام مسـت معـاملا سلجهـائي ڇڏيندا آهن. تو وٽ ڪو لاجوب سوال هجي تي وڃي کبڙ فقير کان پڇ !



•
اي جوڳي تون شهه رڳ کان ڪيڏو پري هليو ويو آهين، ۽ سڄي جَڳ ۾ ڪيڏو نه اتـاولو پيو ڦِرين! تون ڪهڙن جبلن ۾ نڪري ويو آهين. هيڏو پري وڃي به اورتي رهجي ويو آهين. تو لاءِ شهه رڳ تائين جو پنڌ اجايو مشڪل ٿي ويو آهي.


•
نٿو ڄاڻـان ته هن قافلي سان پري ڪيستائين وڃبو، پر، اهو ڄاڻان ٿو قافلن کان گهڻو اڳتي وينــدس!


•
اي واعظ ! سونـهن ڪنهن حجري تائيـن محدود نه آهي. اها پسڻ لاءِ اوستائين ِ پنڌ ڪرڻو پوندو آهي، جتي ان جو واسو هجي! تون جيڪڏهن سونهن جي نظاري لاءِ سنڌوءَ جي ڇوڙ تائين نٿو وڃي سگهين، کيرٿر ۽ ڪارونجهر جي چوٽين تائين پنڌ نٿو ڪري سگهين، ڪچي جا ٻيلا اکين سان ڏسي نٿو سگهين، ۽ سمنڊ جي ڇولين تي ڇُلڪي نٿو سگهين ته گهٽ ۾ گهٽ ايئن ڪر ته ڪنهن انسان جي اکين ۾ لهي وڃ، ڪنهن جو درد سمجهي وٺ، پر جي اهو به نٿو ڪري سگهين ته پوءِ من اندر جو پنڌ ڪر! ايئن گهر ۾ ويهي عاشقن تي ڪفر جي فتويٰ ته نه ڏي.


•
محبتن جي ڳولا ۾ نيٺ مارجي وڃڻ هن پنڌ جو مقدر آهي. ذوالفقار، نذير، بينظير، ناصر، سرمد، منصور ۽ جهوڪ ڇا وسري ويا اٿئي؟! جيڪي بيهندا سڀ مارجي ويندا. بيهڻ ته