خواب ۽ خيال

ڀاڳ جي ڳالهه آهي.


•
هن ڪچهريءَ ۾ سڄي رات پيئو ۽ هر ڦُڙي کي آخري ڍُڪ سمجهو، صبح تائين صفا خمارجِي وينــدؤ. جيڪو چکيندو، سو ئي چئي سگهندو ته رات مستيءَ جو عالم ڇا هو؟


•
عجب آهي جو اڄ اُڃ لهي ئي نٿي، کيرٿر ۾ تنهنجا نظارا کٽن ئي نٿا، ايئن ته شام تائين بيحال ٿي وينداسين.



•
ڏاڍي وڏي رڃ آهي ، اڃ کان نڙيءَ ۾ ڪنڊا ٿا چڀن، جڏهن مئه ڪدي ۾ داخل ٿيندس ۽ موکي مَٽ اُپٽيندي، ته سڄي اڃ لهي ويندي، ۽ آئون اتي ئي ساهه ڏيندس!


•
مئه خاني تي بندش وجـهڻ سان مئه نوش مئه نوشي ڇڏي ڪونه ڏيندا، انگور جي باغن تي ته ڪا بندش ناهي، هاڻي گهر گهر موکي هوندي، ۽ گهر گهر مئخانو ٿي ويندو.


•
تعزيرون ته فـقيـرن لاءِ هـارَ آهن، اهي پاڻ پنهجي بُت تي زنجيرون وجهي هلندا آهن، ۽ جلادن کي نيڪ اجر جي دعا ڏيندا آهيون. عاشق امر هوندا آهن، اهو قدرت جوفيصلو آهي.


•
ڪالهه پورن ماهه هو، ۽ ڪنهن جوڳيءَ تيرٿ ڪنڀ تي جٽائون ٿي ٻڌيون، ان وقت پـپر جـا پــن الائي ته ڇـو ٿي ڇڻيا. ڪنهن جي جيون جا پَـنَ ڪِريا، ۽ ڪهڙن جوڳين جي جنمن جا پَـنَ ڦُٽا؟



•
سـڄي رات سـجدي ۾ روئينــدي گــذري وئي، اڙي يار، تنهنجا نيڻ ڪٿي وڃي اڙيا آهن؟ اتي ته ملائڪن جا پَـرَ به سڙندا آهن.



•
اڃا پڇين ٿو ته ڪهڙي حال کي پهتو آهيان؟ ڏس! هاڻي ته زمانو به پٿر ٿو هڻي، ڀلي هڻي، تنهنجي دوستيءَ جي بدلي سڀ قبول آهي.



•
ڀـَيٽـا ۾ اسان ته لـڙڪ ئي ڏنا آهن، نه ڪونئروءَ واري ڪـرت ڪئي، نه ڪـي مڻـيـا ميڙيا آهن.



•
اي ديس! تنهنجي پيار ۾ مون ديس جا درد لکيا، جواني زندانن ۾ گذاري، خاڪي وردين، ڪارين وردين ۽ غيباتي ماڻهن خوف، دهشت، بيروزگاريءَ جي گهاڻي ۾ پيڙي ڇڏيو. ۽ نيٺ ڦوهه جوانيءَ ۾ مليل سختيون جسماني روڳن ۾ بدلجي ويون. موت ڪيئي ڀيرا اکين ۾ چتائي موٽي ويو.
ٻئي پاسي ديس واسين مون کي جيءَ ۾ جايون ڏنيون. ايڏو پيار ڏنو جو آئون سنڀالي نه ٿو سگهان. آئون تنهنجي ڪُک مان ٻيهر جنم وٺندس، پوءِ جيڪي به نصيب ٿيو،




•
اي ڀٽائي! جيڪڏهن هڪ ڀيرو مون کي ڀاڪر ۾ ڀريندين ته آئون به ڀرجي ويندس، تنهنجي رنگ ۾ سراپا رنگجي ويندس. پر آئون ادب ۾ تنهنجن پيرن تي هٿ رکڻ کان اڳتي گستاخ ٿي نٿو سگهان!



•
تون ڇڙو احساس ته نه آهين جو تنهنجي خوشبوءِ کـان رهجي ويندس! آئون خوشبوءَ جي سنسار ۾ رهجي ويندس.


•
مان تنهجا ٿورا ته لاهي ڪونه سگهندس، ڪاش! تنهنجي نالي تي وِڪامجي وڃان!


•
درد به درمان اٿئي، اي نادان! تون به دعا ڪر ته درد ۾ ٻُڏي وڃان!



•
تو پنهنجي جهلڪ هڪ ڀيرو ته ڪونه ڏيکاري آهي. تنهنجا ٿورا لاهي ته ڪونه ٿو سگهان، پر استاد بخاريءَ وانگر جيستائين حياتيءَ آهي، پيو ڳائيندس.


•
مان موسيٰ نه سهي، ته به تنهنجو آهيان، مون به توکي تنهنجي آواز ۾ ٻڌو آهي ۽ ان سحر ۾ جڪڙجي ويو آهيان!


•
آئون خريدار ڪيئن ٿيندس؟ مان ته هٿين خالي ، ۽ بي سمر سوالي آهيـان، تنهنجي دروازي تي اچان ٿو ته پنهنجيون ئي ڪوتاهيون آئينو ٿي آڏو اچن ٿيون. شرمندگيءَ ۾ ڪنڌ هيٺ ٿي وڃي ٿو. مرزا غالب به ته ايئن ئي مسجد جي در تان موٽي آيو هو.


•
ڪشڪول ۾ محبت جا ڪڻا ڇو نٿا پون؟ چؤطرف ايڏي نفسانفسي ڇو آهي؟ سوچ! متان ڪي پنهنجيون ئي ڪوتاهيون آڏو آيون هجن.

•
اڄڪلهه، هر ڪا دعا گنبذ ۾ اٽڪي ٿي پوي! ڪا ته تو ۾ ئي گهٽ هوندي، نه ته سڄڻ گهڻو سٻاجهو آهي. ڏٺو ڪونه هيئه جڏهن سڄي سنڌ واسين دل سان دعا گهري، ۽ سنڌوءَ کي گلن جي ڀيٽا ڏني ته جيئن سُڪل سنڌوءَ ۾ پاڻي اچي، تڏهن ايترو پاڻي آيو جو سنڌ واسي سنڀالي نه سگهيا.



•
دنيا جي دانهن ڪجي ته ڪيئن ڪجي؟ ڇا ڪمايو اٿئي جو پنهنجي قبر لاءِ گل ٿو طلبين؟



•

جڏهن مون توکي وٽِي ڀري ڏني، تڏهن تو انڪار ڪيو. هاڻي جڏهن زماني ستايو اٿيئي ته سڄي رات سَـرَ تي سڏڪا پيو ڀرين. ڇو نه ڀريندين! اڃا به وقت ويو نه آهي، اچي هي پيالو پيءُ ۽ هن دريءَ مان ٽپو ڏيئي حقيقت ۾ هليو وڃ!



نـٿـو ڄـاڻـان ته ڪـٿـي آهـيـان!

قلندر لال شهباز ته الائي ڪٿي وڃي پهتو جو چيائين، ” نه مي دانم چه منزل بود!“ ان منزل تي هن ڪنهن کي مير مجلس ڏٺو ۽ ڪنهن کي شريڪ ڏٺو! اهي الائي ته ڪهڙي آسمان جون ڳالهيون آهن،
پر مان به ته پنهنجو ئي پاڻ ۾ بي وطن آهيان ۽ نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان! مان به پنهنجي وجود مان ڪنهن وحشت يا محبت ۾ ڪنهن پاسي نڪتو آهيان، ۽ نٿو ڄاڻان ته ڪٿي پهتو آهيان.
هي شايد ڪاڪ محل جون گھٽيون آهن، جنهن جا ور وڪڙ فقط ناتر ڄاڻي ٿي، ۽ مان نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان. مون کي ته فقط ڪنهن ڪنڌيءَ تي ڪجهه قبرون پيون ڏسجن.
هيءَ ڪا اهڙي جاءِ آهي جتي هر معنيٰ، بي معنيٰ ٿي وئي آهي ، ۽ مان اڃا به نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان.
هي به ڪي بغداد جون گھٽيون ٿيون لڳن ، جتي هر طرف رتو ڇاڻ آهي، خدا ڄاڻي ته ڇا اسرار آهي، ۽ آئون بنهه نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان.
هن گهٽيءَ ۾ مون ڪو ديوانو به ڏٺو آهي جو پاڻ کي بيخوديءَ ۾ ويٺو چيري ۽ چچري، خبر نه آهي ته هن جي ديوانگيءَ جي حد ڇا آهي؟ هن گهٽيءَ ۾ ڪهڙي منزل جا ديوانا ايندا آهن؟ نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان.
مون ڏٺو، مان به ڪنهن بازار ۾ اگھاڻو آهيان، خبر ناهي ته ڪٿي آهيان.
۽ سچ پچ نٿو ڄاڻان ته ڪٿي آهيان.

•
هي ڪهڙي سنڌ آهي! هڪڙا ماڻهو (جوهي ۽ ميهڙ ۾) پنهنجا شهر بچائڻ لاءَ هڪ مهيني کان پاڻيءَ سان جنگ ۾ مصروف آهن. جوان مرد ۽ عورتون، ۽ اڌڙوٽ بچاءُ بندن تي ڪوڏرون هڻي هڻي شل ٿي پيا آهن پر همٿ اڃا باقي اٿن، پوڙها ۽ ٻار به جياپي جي هن جنگ ۾ پشتا مضبوط ڪندا ٿا ڏسجن ...
ڪي ماڻهو (ٻڏندڙ شهرن مان) ٻچا ڪڍڻ ۾ مصروف آهن .... ۽ ٻيا ... انهن گهر ڇڏيندڙ ماڻهن جي گهرن کي کاٽ هڻي رهيا آهن؟ ٻنهي جي ٻولي ساڳي آهي، ٻنهي جي برادري ساڳي آهي، ٻنهي جا ڏک سور ساڳيا آهن. ته پوءِ هي سڀ ڇا آهي؟ هيءَ انجيل مقدس واري ’سدوم‘ (Sodom) جي ڌرتي ته نه آهي؟ جنهن تي قدرت عتاب نازل ڪيو هو، ان ۾ به ته اهڙا ئي منظر هئا.
(7سيپٽمبر، 2010)

•
خبر نه آهي ته هيءَ عيد ڪنهنجي آهي!
اسان ته خوشين کي ماهه رمضان جي برڪت ڀريي مهيني ۾ بي وس ڪکن وانگر لڙهندي ڏٺو آهي. ڪالهه شام پهرينءَ شوال جو چنڊ ٻوڏ جي ڇر ۽ ڇولين ۾ غوطا کائي رهيو هو. انسان کلئي آسمان ۽ وسندڙ ڪڪرن هيٺ پُسيل پکين وانگر ويٺا هئا. بک، ڏک ۽ خوف جو عالم آهي.
خبر نه آهي ته هيءَ عيد ڪنهنجي آهي!؟
(11سيپٽمبر 2010)

•
هوندي آهي ... ... <