دستارسازي

دستارسازي
دستاربنديءَ کان اڳ دستار سازيءَ جو مرحلو آهي. مونکي شهر ۾ هڪ نوجوان مليو جيڪو سجاده نشينن مان ته ڪونه هو پر هنن کي ڪافي ويجهو هو. هن جو چوڻ هو ته، ” سرڪار (قلندر شهباز) جون ٻه ڊيوٽيون ڏاڍيون سخت آهن. هڪ اها جيڪا تاج پوشيءَ سان ڳنڍيل آهي ۽ ٻي جيڪا ڌمالين جي آهي!“ اهي ٻئي ڊيوٽيون اڄڪلهه اوقاف کاتي وٽ ملازم رکيل خادمن کان ورتيون وڃن ٿيون. اهي خادم انهن ڪمن تي ڪجهه پيڙهين کان آهن، اڳي کين نذرانو ملندو هو ۽ هاڻي پگهار! پر سندن گذارو فقط پگهار تي ڪونه آهي. قلندر جا عقيدتمند ڌمالين کي ڌمال مهل گهور جي صورت ۾ نذرانو پيش ڪن ٿا، البت تاج پوشيءَ لاءِ ساون پنن جي دستار ٺاهيندڙ ڪٽنب جا پنهنجا مريد آهن جيڪي کانئن دعا ۽ ڌاڳو ڪرائين ٿا.
منهنجي ملاقات (سن 2000ع ۾) نياز حسين پيرزادي سان ٿي جيڪو تازن پنن جي دستار ٺاهيندو هو، نياز اوقاف کاتي ۾ ملازم هو، بُت جو ڀريل، فقيراڻي طبيعت ۽ مٿي تي روايتي فقيراڻي ٽوپي. سندس چار پنج پيڙهيون هن ڪم ۾ گذريون هيون. هو مونکي ڌمال کانپوءِ اوڀر طرف عَلم واري پِڙ لڳ ابڙن جي هڪ هوٽل تي مليو هو. اِتي ابڙن جون ٽي چار هوٽلون هيون ، جنهن ۾ ڀڳل ٽٽل ميزون، بئنچون ۽ ڪرسيون پيل هيون.
پيرزادي چيو، ”دستار ٺاهڻ سولو ڪم ناهي! دستار لاءِ تازا پن جمع ڪيا آهن، جن جو وزن تقريباً 8 ڪلو ٿي ويندو. انهن جون ڏهه مُٺيون ٺاهجن ٿيون، ٻارنهن ڌاڳا ٺاهي ڏور وٽجي ٿي ۽ پوءِ سُوئي ۽ هٿن جي مهارت سان اهي مُٺيون ٻڌجن ٿيون.“
”دستار لاءِ ڪي خاص پن چونڊبا آهن؟“ مون پڇيو هو.
”بيدمشڪ، گيدوڙو، انب، ڦاروان ۽ اهڙا پن ... اهي مختلف ان ڪري آهن جو هتي سيوهڻ ۾ ايترا وڻ آهن ئي ڪونه، بس! تازا پن هٿ ڪجن ٿا!“
سيوهڻ ۾ عام ماڻهن جو وڻن سان شوق ڪجهه گهٽ آهي. هتي فقط سرڪاري ادارن ۾ باغ يا وڻ آهن جيئن ريسٽ هائوس، لئبريري وغيره ۾ يا وري ڪي گهاٽا وڻ ’ڪربلا‘ ۽ لال باغ ۾ آهن. پر اهي ڪجهه پرڀرو آهن. نياز حسين جي رهائش درگاهه محلي ۾ هئي.
”دستار ٺاهڻ ۾ ڪهڙي ڏکيائي آهي؟“ مون پڇيو.
”هڪ ته هي روزانو، بنا ناغي وارو ڪم آهي جنهن ۾ ڪجهه ڪلاڪ لڳي ٿا وڃن، ٻيو ته احتياط ۽ احترام جو ڪم آهي. فقير دستار ٺاهڻ جو ڪم باوضو ڪن ٿا ۽ اهو خطرو رهي ٿو ته سوئو هٿ ۾ نه ٽنبجي وڃي.“ نياز ٻڌايو ته هو به اهو ڪم ڪندي زخمي ٿيو آهي. دستار ٺاهڻ جو ڪم هو روزانو شام جو ڪندو آهي ته جيئن تهجد مهل ٿيندڙ دستاربنديءَ ۾ دستار جا پن تازا هجن.