دهشتگرد، ايجنسيون ۽ سنڌ

29 آگسٽ 1995ع
دهشتگرد، ايجنسيون ۽ سنڌ

صدر لغاريءَ پنهنجي تقرير ۾ اهو به چيو هو ته ”خدا ڪري ايئن نه ٿئي پر دهشتگرد فسادن کي لساني رنگ ڏيڻ جي ڪوشش ڪري رهيا آهن.“ صدر صاحب جي لفظن جي چونڊ ڪا ٻي ٿي سگهي ٿي پر انهن جو مفهوم اهو ئي هو. ان کانپوءِ ايئن ئي ٿيو. قتل ٿيندڙ ماڻهن ۾ اوچتو ئي اوچتو سڌين، پنجابين ۽ پٺاڻن جو تعداد وڌي ويو. الطاف حسين به ڪوڙيون سچيون دانهون ڪرڻ لڳو آهي ۽ چوي ٿو ته ”اهو ڪم ايجنسين جو آهي، اسان ته ساڌ آهيون!“
ايم ڪيو ايم جي ساڌ هجڻ تي سڄي قوم کي شڪ آهي، بلڪ اها خاطري آهي ته ايم ڪيو ايم ڪجهه به ٿي سگهي ٿي، ساڌ ٿي نٿي سگهي. پر، هن سڄي وايو منڊل م ايجنسين جي ڪردار کي ڪيئن ٿو نظر انداز ڪري سگهجي. جڏهن خود اهو ئي حلقا، ”ايجنسيون ڪي سياست“ جي تصديق ڪن ٿا. ملڪ ۾ سان وڙهي رهيا آهن، ٻوڙا لتاڙجي رهيا آهن ۽ گاهه ڀيلجي ويو آهي. دهشتگردن جي دهشتگردي هاڻي ڪراچيءَ جون حدون ٽپي وئي آهي. هاڻي نه رڳو حيدرآباد ”مني ڪراچي“ ٿي رهي آهي، پر سنڌ جي ٻين ننڍن شهرن ۾ به بوءِ محسوس ٿي رهي آهي. نه رڳو سنڌ پر پنجاب جي شهرن ۾ دهشتگردن جي ڪاررواين ٽاڪوڙو وجهي ڇڏيو آهي. ڇا ايم ڪيو ايم سچ پچ ايڏي طاقتور ٿي وئي آهي جو سڄي ملڪ ۾ ٽاهه وجهي ڇڏيو اٿس؟ اها سچ پچ حيرت، شڪ ۽ پريشانيءَ جي ڳالهه آهي. حيدرآباد ۾ ٻوريءَ مان ملندڙ لاش جي ڳچيءَ ۾ ”نصير الله بابر نالي پهرين سوکڙي“ وارو خط حيدرآباد ۾ رهندڙ شهرين جي ذهنن کي ڇرڪائي وجهي ته ان ۾ انهن جو ڪهڙو ڏوهه؟ ڪراچيءَ ۾ موت جا سوداگر شهر ۾ گهڙي اچن تڏهن شهري صدمي ۽ خوف کان نڍال نه ٿيندا ته ٻيو ڇا ٿيندو؟ ڪراچيءَ ۾ سنڌين کي چونڊي مارڻ جا واقعا، جيئي سنڌ قومي محاذ جي اڳواڻ گل محمد جکراڻيءَ کي ٽارگيٽ ڪري گوليون هڻي مارڻ جي ڪوشش ۽ حيدرآباد ۾ موت جي سوداگرن جي ڪاررواين جي ابتدا صدر لغاريءَ جي تقرير جي تصديق لاءِ ڪافي اهن.
سنڌي مانهن کي شابس آهي جن هن مهل تائين وڏي صبر کان ڪم ورتو آهي ۽ پلاند نه ڪيا اٿائون، جيڪا سندن پراڻي روايت اهي. اها سندن سياسي شعور جي انتها آهي ته هيڏن ظلمن کانپوءِ به دهشتگردن کي سنڌين مٿان خونريزيون ۽اڳرائي ڪرڻ جا الزام هڻڻ جو موقعو به نه ڏنو اٿائون. اها هن مهل تائين سنڌ جي انهن دانشورن جي به فتح آهي جيڪي سنڌي قوم جي ڪاور کي قلم ذريعي جهلڻ ۾ ڪامياب رهيا اهن، پر سوال آهي ته ڪيستائين؟ هڪ وقت ايندو آهي جڏهن ڏک ۽ ڪاوڙ ان حد کي ڇهڻ لڳندا آهن جڏهن ”عقل جون ڳالهيون“ بي معنيٰ ٿي وينديون آهن ۽ اکين مان رت ٽمڻ لڳندو آهي ۽ ڪي ماڻهو اڳتي وڌي چوندا آهن ته ”اي ڏاهپ جون ڳالهيون ڪندڙ بزدلو! هاڻي گهڻو ٿيو ۽ چپ ڪريو.“ اهڙي صورتحال ۾ سنڌ جو قلمڪار اڳتي هلي ڇا ڪري سگهندو؟ جيڪڏهن اها صورتحال جاري رهي ته يقينن هڪ اهڙي صورتحال پيدا ٿي ويندي جيڪا نه ايم ڪيو ايم جي ڪنٽرول ۾ هوندي، نه سنڌ جي قيادت جي ڪنٽرول ۾ هوندي ۽ نه وري قانون نافظ ڪندڙ ڪجهه ڪري سگهندا. سنڌ جي ٻهراڙين جي طاقت، جنهن جو اظهار 1983ع ۾ ٿي چڪو آهي، شايد سڀني کان وسري وئي آهي. ايم آر ڊيءَ جي هلچل ان وقت موٽ ۾ جمهوريت جي بحالي ڏني هئي، پر خوف ٿو ٿئي ته جيڪڏهن هن ڀيري ڳالهه هٿن مان نڪري وئي ته پوءِ هر ڪو لاشن جي انبار ۽ کنڊر ٿيل شهرن ۾ ايئن ڀٽڪندو ۽ رڙندو رهجي ويندو جيئن قبرستان۾ بد روح هوندو آهي يا جيئن اڄڪلهه ڪابل ۾ ٿي رهيو آهي.
وزير داخله نصير الله بابر جو 26 آگسٽ تي اهو بيان ته ”جيڪڏهن پرڏيهي مداخلت ٿي ته اها ايم ڪيو ايم لاءِ نه، سنڌو ديش لاءِ هوندي“ ڪيڏي نه عجيب، اٻهرو ۽ ڇرڪايندڙ آهي! ايم ڪيو ايم سان هندستاني ايجنسين جي رابطن بابت سرڪاري اعلانن کانپوءِ، ”سنڌو ديش“ واري مفروضي کي ڇيڙڻ ۽ وچڙائڻ جي ڪهڙي ضرورت هئي؟ ڇا وزير داخله جو اهو بيان ڪنهن نئين رٿابنديءَ جي اڳڪٿي سمجهڻ گهرجي؟ ڪجهه ايئن ئي لڳي ٿو ته خدانخواسته جيڪڏهن سڀاڻي سنڌ جون ٻهراڙيون پنهنجن عزيزن جا بيشمار لاش وصول ڪرڻ کانپوءِ سهي سهي سيٺ باهه جي شعلي وانگر اٿي پون ته ان کي ”سنڌو ديش“ جي تحريڪ قرار ڏئي وري سنڌين تي غداريءَ جوا لزام رکجي. ماضيءَ ۾ به ضياءُ الحق ايئن ئي ڪيو هو ۽ ايم آر ڊي تحريڪ کي سنڌو ديش جي تحريڪ سڏي سنڌين کي پڇاڙيءَ تائين سزا ڏيندو آيو، جيتوڻيڪ اها تاريخي حقيقت آهي ته ايم آر ڊي واري هلچل ۾ اها ڌر شامل ئي ڪو نه هئي، جنهن جو نعرو ”سنڌو ديش“ هو. صدر مملڪت جو نسلي بنيادن تي دهشتگرديءَ وارو اشارو ۽ وفاقي وزير داخله جو ”سنڌو ديش“ جي حوالي سان اٻهريو بيان ٻئي نشانيون خطري جون گهنٽيون ٿي سگهن ٿيون. ان ڪري هڪ ته وزير داخله کي پنهنجي بيان جي وضاحت ڪرڻ گهرجي ۽ ٻئي طرف سنڌي قومي کي گهرجي ته آخري حد تائين سهپ جو مطاهرو ڪري ۽ ڪوشش ڪري پاڻ کي ان باهه ۾ سرڻ کان بچائي وٺي، جنهن ۾ پراسرار هٿ ان کي اڇلائڻ گهرن ٿا.