رت جي پيالي ۾ سچ ۽ ڪوڙ

9 نومبر 1995ع
رت جي پيالي ۾ سچ ۽ ڪوڙ

جيڪو شخص ڪنهن قاتل هٿان قتل ٿيو، هن جي به هڪ ماءُ هوندي آهي ۽ جيڪو شخص قاتل آهي هن جي به هڪ ماءُ هوندي آهي. ماءُ، ماءُ هوندي آهي چاهي قاتل جي هجي يا مقتول جي! ڪراچي ۾ قاتلن جون مائرون اندر ئي اندر ۾ صدمي کان مري رهيون آهن ڇو ته هو ڄاڻن ٿيون ته جلد يا دير سان سندن قاتل پٽ به بي موت مري ويندا. هو يقيناً اهو درد به محسوس ڪري رهيون هونديون ته ٻين مائرن جون جهوليون اجاڙڻ وارا قاتل سندن ئي پٽ آهن، پر هاڻي دير ٿي چڪي آهي. اسرائيلي وزيراعظم ازهاڪ رابن جي قاتل ايگال عامر جي ماءُ گولا عامر به پنهنجي جهولي ڦهلائي مقتول جي زال ۽ ٻارن کان پنهنجي پٽ لاءِ رحم جي ڀکشا ورتي ته سندس مامتا تي هر ڪنهن کي رحم آيو پر کيس به اهو ئي جواب مليو ته ”.... افسوس! هاڻي گهڻي دير ٿي چڪي آهي!“
جيئن ازهاڪ رابن جو موت محض هڪ شخص جو موت نه پر امن جي پنڌ ۾ کاهيون کوٽڻ جي ڪوشش هئي ۽ ان قتل کي وچ اوڀر جي امن سان ڳنڍيل سمجهيو وڃي ٿو، ساڳي طرح ڪراچيءَ ۾ شهرين جا موت محض ڪجهه ماڻهن جا موت ڪو نه آهن. ان عمل کي امن جي هر ڪوشش کي گولي هئڻ واري زاوئي سان ڏٺو وڃي ٿو پوءِ ڀلي ته ميان نواز شريف ۽ الطاف حسين ان کي ڪو ٻيو رنگ ڏيڻ جي ناڪام ڪوشش ڪندا هجن. رات کي ڏينهن چوڻ سان ڏينهن ٿي ڪو نه پوندو آهي.
سنڌ جا شهر رتو رت آهن پر سائين غوث علي شاهه چوي ٿو، ”سنڌ جو عوام صرف نواز شريف کي پنهنجو ليڊر سمجهي ٿو.“ الائي ته اسان جا اڳواڻ ڪٿي ٿا رهن! الائي ته ڪهڙي دنيا جا ويٺا ٿا پور پچائين.! شاهه صاحب جنهن ڏينهن تي ميان نواز شريف کي سنڌ جو مقبول ترين اڳواڻ ثابت ڪرڻ لاءِ بيان جاري ڪيو، ٺيڪ ان ڏينهن تي هڪ دهشتگرد حنيف ڀنوري ڪراچيءَ ۾ صحافين آڏو اقرار ڪري رهيو هو ته هن 23 شهرين کي قتل ڪيو آهي، سو به الطاف حسين جي هدايتن تي، جيڪو نواز شريف جو اتحادي آهي. شاهه صاحب کي ڪير سمجهائي ۽ ماڻهو پيا مرن، ملڪ جي ڇاتي پئي پروڻ ٿئي ۽ هو رڳو اهو ثابت ڪرڻ جي اجائي ڪوشش ۾ پنهنجيون صلاحيتون ۽ وقت وڃائي رهيو آهي ته ”ميان صاحب سنڌ ۾ بينظير کان وڌيڪ مقبول آهي!“ ڇا هن وقت ملڪ ۾ ڪا اليڪشن مهم هلي رهي آهي؟ ڀلا! فرض ڪجي ته نواز شريف ”مقبول ترين“ آهي سو، هاڻي ڇا ڪجي؟
شاهه صاحب فرمائيندو ”محترمه اقتدار ڇڏي ڏئي ۽ نئين سر چونڊون ڪرايون وڃن!“ سياستدان اڄڪلهه صحافت تي اکيون ڦوٽاري رهيا آهن ۽ چون ٿا ته سياستدانن خلاف سازش پئي ٿئي پر صحافت به اهو چوڻ کان رهي نه ٿي سگهي ته سياستدان ”اليڪشن اليڪشن“ ايئن ٿا کيڏن جيئن ننڍڙا ٻار لڪ لڪوٽي ۽ سٽ ڪٽ کيڏندا هجن، ننڍي کان ننڍي ۽ ٻاراڻي کان ٻاراڻي راند جا به ڪي مقرر اصول هوندا آهن، سياستدانن ته سياست کي ”ڦر ڦڙ سونٽي!“ جي اصولن کان به هيٺ لاهي ڇڏيو آهي.
مسلم ليگ پنهنجي وڏائي بيان ڪري رهي آهي ۽ هوڏانهن دهشتگرد حنيف ڀنوري ”وڏي ڀاءُ“ الطاف حسين جي حڪم تي جيڪي قتلام ڪيا تن جو اعتراف ڪندي چيو، بڙدي ڀائيءَ 14 آگسٽ تي وزير داخله کي 14 لاشن جو تحفو ڏيڻ جي هدايت نعيم شريءَ جي معرفت ڪئي هئي، اها سڄي رات اسان ماڻهن کي ڳولڻ لاءِ رلياسين، ان واقعي ۾ 23 دهشتگردن حصو ورتو پر ٽوٽل پورو ڪري نه سگهيا پر فقط 7 ماڻهو ماري سگهيا.“ ”ٿورو تصور ڪيو ته ان رات 23 بگهڙ سڄي شهر ۾ نوس نوس ڪندا رهيا ته ماڻهو مارين ڄڻ رڍن ٻڪرين جي ڌڻ جي ڳولا ۾ هئا! ان رات باقي ست ماڻهو موت کان بچي ويا ته شايد ان ڪري ته حفاظتي ادارا خبردار هئا ۽ خود شهري پنهنجي فطري حفاظتي ميڪنيزن سبب محتاط هئا.
دهشتگرد حنيف ڀنوري چئن ٻارن جو پيءُ آهي. اهو سوچي دماغ جون رڳون ڦاٽڻ لڳن ٿيون ته هن 23 ماڻهن جو خون ڪيئن ڪيو هوندو؟ ڇا هر گولي هلائڻ مهل هن جي اکين آڏو پنهنجو ڪٽنب به ڦري آيو هوندو! هو چوي ٿو، ”نعيم شهريءَ مون کي ڌمڪي ڏني هئي ته اسان لاءِ ڪم نه ڪندين ته تنهنجا ماءُ پيءُ، زال ۽ ٻار ماري ڇڏينداسين!“.... ۽ پوءِ هن پنهنجو ڪٽنب ۽ ٻار بچائڻ لاءِ شير جي 23 مائرن جون هنجون خالي ڪري ڇڏيون. دهشتگردي ڪيڏو ڀوائتو عمل آهي؟ 23 ماڻهن جي قتل جو اعتراف ڪندڙ دهشتگرد چوي ٿو، ” توهان دهشتگرديءَ جو تصور به نٿا ڪري سگهو، مون ته قتل ڪيا آهن! حنيف ڀنوري تازو 15 سرائيڪي ماڻهن جي قتلام ۾ شامل ”مهاجر ٽائيگر فورس“ جو اهو رڪن هو جنهن جي هٿ ۾ سب مشين گن هئي ۽ هن کي برسٽ هڻي سڀ کان وڌيڪ ماڻهو ماريا.
هي جنون آهي يا بليڪ ميلنگ جي انتهائي شڪل؟ جاسوس ادارا ان نتيجي تي پهچي چڪا آهن ته ٻئي ڳالهيون پنهنجي انتها تي آهن. بهرحال، هڪ ڳالهه واضح آهي ته هي ڪنهن به قسم جي سياسي ذهن وارا ڪارڪن ڪو نه آهن. صاف سٿرا سياسي ڪارڪن قوم جي عظيم مستقبل واري ڪار لاءِ پنهنجي حياتيءَ کي خطري ۾ وجهي پر امن جدوجهد ڪندا آهن، پنهنجي ڪٽنب کي بچائڻ لاءِ ٻين جا گهر نابود نه ڪندا آهن. هڪ ٻي ڳالهه به واضح ٿي چڪي آهي ته سياست ۾ ڌربندي جيئن پوءِ تيئن شديد صورت اختيار ڪندي پئي وڃي. ڌريون پاڻ کانسواءِ ڪنهن به ٻئي جو موقف ٻڌڻ لاءِ تيار نه آهن.
جڏهن هڪ دهشتگرد ڏاڍي اعتماد سان ۽ بنا ڪنهن جسماني اذيت جي صحافين آڏو (جيئن حنيف ڀنوري ڪيو) سمورا تفصيل ٻڌائي ٿو تڏهن به ڪو خاص فرق نٿو پوي. ايم ڪيو ايم ته خير الزام رد ڪندي رهندي پر مسلم ليگ (ن) ۽ ان سان واڳيل ووٽر به ساڳين پيرن تي بيٺا رهن ٿا. اهڙو واقعو سڌريل دنيا جي ڪنهن ملڪ ۾ ٿئي ته جيڪر سڄي قوم هڪ پاسي ٿي بيهي پر هتي ايئن به نٿو ٿئي! هيءَ به پنهنجي نوعيت جي عجيب قوم پيدا ٿي آهي جيڪا اعتراف جرم ڪندڙ دهشتگردن کي به ”هيرو“ سڏي ٿي. اسان اهو ته ضرور ٻڌو هو ته اسرائيلي دهشت پسند قوم آهن پر اهو اسان اکين سان پيا ڏسون ته ظاهر ظهور دهشتگردن کي هيرو جو درجو فقط ڪراچيءَ ۾ ملي ٿو.
ايئن ٿو لڳي ته هاڻي هر ماڻهو پنهنجي راءَ قائم ڪري چڪو آهي ۽ ڪو به شخص پنهنجي راءِ بدلائڻ لاءِ تيار نه آهي. هاڻي هو هر ڳالهه کي فقط پنهنجي فيصلي جي روشنيءَ ۾ ڏسي ٿو. هاڻي ڀلي ته سمورا پڙدا هٽي وڃن هو پنهنجين اکين تي به اعتبار ڪرڻ لاءِ تيار نه آهن. ائين ڇو ٿيو آهي؟ اها هڪ اهڙي ڊگهي ڪهاڻي آهي جنهن مان اسان سڀ لنگهيا آهيون ۽ هر باب جا کين ڏٺا شاهد آهيون. هيءَ نفسيات هن ڪهاڻيءَ جو ڪيڏو نه خوفناڪ مرحلو آهي جو خود اهي صحافي جن حنيف ڀنوري کان آڏي پڇا ڪئي، اهو تاثر وٺڻ جي شعوري ڪوشش ڪئي ته اقرار جرم ڪندڙ شخص ڪوڙو آهي.
اهو سچ آهي ته دهشتگرد کان ورتل انٽرويوءَ مهل پوليس ضرورت کان وڌيڪ ”جذباتي“ هئي ۽ اهو به بالڪل ممڪن آهي ته پوليس يا ڪن ٻين ادارن هن دهشتگرد کي تحفظ، لالچ ۽ جان بخشيءَ جا واعدا به ڏنا هجن، ان هوندي به ايئن نٿو چئي سگهجي ته پوليس محض پنهنجي ڪارڪردگي ثابت ڪرڻ لاءِ ڪنهن غير واسطيدار ماڻهوءَ کي تيار ڪيو هجي ته تون سڄي قوم آڏو پاڻ کي دهشتگرد سڏي پاڻ لاءِ ڦٽڪار وٺ ۽ پنهنجي مستقبل تان هٿ کڻي ڇڏ!
مخصوص اخبارن پنهن�