ابڙو اڪيڊمي Abro Academy
2020-11-05
داخلا نمبر 1102
عنوان رُپيو، روبل جو پوئلڳ!
شاخ ڪشالو ڪيچ ڏي: ايڊيٽوريل-1روزاني برسات ڪراچي
پڙهيو ويو 1169
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
30 آڪٽوبر 1995ع
رُپيو، روبل جو پوئلڳ!
پاڪستان جي خفيه ايجنسين ۽ آمريڪي پاليسين پاڪستان جي عوام کي سوويت يونين جي نظرئي جي ڪڍ ڪڍ هلڻ کان ته روڪي ڇڏيو پر پاڪستان جو رپيو روبل جي پيرن تي پوري تيز رفتاريءَ سان هلي رهيو آهي ۽ ڪنهن کي به اها طاقت نه آهي جو ان کي روڪي سگهي. روبل جيڪو، ڪڏهن ڊالر کان ڏيڍوڻو طاقتور هو هاڻي اچي ٽڪي ملهه تي بيٺو آهي ۽ پاڪستاني رپيو جيڪو پيپلز پارٽيءَ جي پهرين حڪومت ۾ ڏهه رپيا = هڪ ڊالر هو، هاڻي ٽين حڪومت ۾ 34 رپين تي بيٺو آهي. ڪميونسٽ سڪي روبل جي ڪڍ هلڻ تي پاڪستاني رپئي تي ڪا به تعزير نٿي لڳي. تعزير انهن تي لڳندي آهي جيڪي ڪمزور هوندا آهن. رپيو ته پاڪستان وڏي ۾ وڏو پير آهي جنهن کي چمي اکين تي رکيو ويندو آهي. ان تي روسي روبل جي نقش قدم تي هلڻ مهل قانون جو ڪو به فقرو حرڪت ۾ اچي نٿو سگهي! پاڪستان جي خفيه ايجنسين کي رپئي جي چال چلت ۽ نيڪ نيتي تي شايد ان ڪري ڪو به سڪ شبهو نه آهي جو ان جي نراڙ تي حڪومت پاڪستان جو چنڊ تارو ٺهيل آهي.
اها کل ڀوڳ جي ڳالهه نه آهي. رپئي جي روش ”پاڪستان جي نظرئي کي خطري ۾ “ وجهي ڇڏيو آهي، ”اسلام به خطري ۾“ پئجي ويو آهي ۽ ان پاسڪتان جي معاشي سرشتي کي هٿي ڏيارڻ وارو فرض پورو ڪرڻ بدران بار بار معيشت ۾ سوراخ ڪيا آهن. ڪو مڃي يا نه مڃي، پاڪستان جي رپئي عالمي مارڪيٽ ۾ پنهنجي ساک وڃائي ملڪ جو نالو خراب ڪيو آهي، پاڪستان جي عوام کي ملڪ ۾ توڻي پرڏيهه ۾ فقير ڪري رولي ماريو آهي ۽ هر کري کوٽي جاءِ تي هلي عوام جي مفادن جو ڏيوالو ڪڍي ڇڏيو اٿس. اهو ڪم رپئي پاڻ ڪيو آهي، اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان ڪيو آهي، ان جي (سانچي ۽ بنگالي پانخور) عملدارن ڪيو آهي، وزارت ماليات پاسڪتان ڪيو آهي، صنعتڪارن ڪيو آهي، ڪراچيءَ جي هڙتالن ڪيو آهي يا سڀني گڏجي سڏجي ڪيو آهي؟ ان سوال جو جواب حاصل ڪرڻ لاءِ هڪ فري هينڊ ڪميٽيءَ هٿان انڪوائري ضروري ٿي پئي آهي.
حڪومت پنهنجن ”ٻن ڪامياب سالن“ جي پڄاڻيءَ تي قوم کي اها عجيب سوکڙي ڏني آهي ته رات وچ ۾ رپئي جي قيمت ۾8 سيڪڙوٿ آندي وئي ۽ پئٽرول جون قيمتون 7 سيڪڙو وڌايو ويون. ايڪسپورٽ ۽ امپورٽ ڊيوٽيون وڌايون ويون. باقي سڀ خواب ڏيکاريا ويا جيڪي هميسه ڏيکاريا ويندا آهن. هاڻي ڇا ٿيندو؟ حڪومت چوي ٿي ته ”سڀ ٺيڪ ٿي ويندو“ پر حقيقت اها آهي ته هڪ رات ۾ مهانگائي عملي طرح گهٽ ۾ گهٽ 10 سيڪڙو وڌي ويندي. پئٽرول جي قيمت سان فقط پئٽرول مهانگو ڪو نه ٿيندو آهي، عام واهپي جي هر اها شيءَ جيڪا خام مال جي مرحلي کان تيار مال جي صورت وٺڻ تائين يا مارڪيٽ تائين پهچڻ ۾ ڪنهن به مرحلي ۾ پئٽرول سان سڌي يا اڻسڌي واسطي ۾ اچي ٿي، مهانگي ٿئي ٿي. سادن لفظن ۾ گذريل مهيني تائين جنهن ماڻهوءَ جو بجيٽ 5000 رپيا هو، هاڻي 5500 رپين ۾ خرچ پورو ڪري نه سگهندو، تنهنڪري هر پگهاردار ماڻهو محسوس ڪندو ته حڪومت خوشي وچان يا مجبوري وچان ماٺ ميٺ ۾ هر ماڻهو جي پگهار ۾ 10 سيڪڙو لاٿ آڻي ڇڏي آهي. ظاهر آهي ته ماڻهو ايئن نٿو ڪري سگهي ته هو هر ڏهن ويلن کان پوءِ هڪ ويلو لنگهڻ ڪاٽي يا هر هڪ 100 ڪلوميٽرن بدران فقط 90 ڪلوميٽر طئه ڪري، تنهنڪري عوام پننجو رستو ڪٿان ڪڍندو؟ اهو سوچڻ ضروري آهي ته جيڪو اڄڪلهه جي ”جمهوري زماني“ ۾ حڪومت جو ڪم نه آهي.
هيءَ راجا ڪڻس جي درٻار آهي، جتي محصول ۽ مهانگائي ڪرڻ ڏائي هٿ جو کيل آهي.. باقي رهيو عوام! ته ان کي ٽيڪس هر صورت ۾ ادا ڪرڻو آهي، چاهي بدن تي پهريل ڪپڙا گروي رکي اچي يا چهبڪ سان سندس چمڙي لاهني پوي! اڳي ته دهليءَ جي درٻار هوندي هئي، جتي ڏن پياريو هو پر هاڻي ”شهنشاهه عالم جهان پناهه عالم گرفت عالمي بينڪ“ جو راڄ آهي، جنهن جي طاقت اڪبر اعظم، راڻي الزبيٿ توڻي وقت جي ڪنهن به شهنشاهه زار کان وڌيڪ آهي. عالمي بينڪ ٽين دنيا جي سڀني ملڪن وانگر پاڪستان جي عوام تي به راجا ڪڻس وانگر ٽيڪسن جي چهبڪ جو سٽڪو لائي ڏنو آهي ۽ سندن چمڙي اڊيڙي ڇڏي آهي. اجهو! وري حڪم جاري ڪيو اٿس ته آبادگارن کي رعايتون ۽ فصل جون امداد قيمتون ختم ڪيون وڃن.
آبادگارن کان رعايتون واپس وٺڻ ۽ امدادي قيمتون ختم ڪرڻ پويان دليل اهو آهي ته پاڪستان ۾ آفيسر شاهي ۽ بدعنوانيءَ آبادگارن کي گهڻو ڏئي ڇڏيو آهي. سڌارڻ جي شيءَ ڪامورن جي چال ۽ ملڪي ضمير آهي جنهن کي ڪرپشن جو ڪلچر وڪوڙي ويو آهي پر ”شهنشاهه عالم، عالم گرفت عالمي بينڪ“ جو حڪم نامو آهي ته آبادگارن کان امدادي قيمتون ۽ رعايتون واپس ورتيون وڃن. عالمي بئنڪ اڄ اهو مطالبو ڪيو آهي ته سڀاڻي ان تي عمل به ٿي ويندو. شهنشاهن جا حڪم مڃڻ کان انڪار جي طاقت نه پينو فقيرن ۽ نه وري ڏن ڀرو راجائن ۾ هوندي آهي. ماڻهو ٽيڪس ڀري رهيا آهن ۽ ڀريندا رهندا جيستائين ڀري سگهندا پر اها اڳڪٿي نٿي ڪري سگهجي ته اها ڪهڙي گهڙي هوندي آهي، جڏهن ساڳيو چمڙي ادڙيل عوام بغاوت تي لهي اچي ۽ چهبڪ سٽيندڙ کان چهبڪ ڦري وٺي. بادشاهن کان پنهنجا حڪم وسري ويندا آهن پر عوام ياد رکندو آهي ڇاڪاڻ ته ان جو اثر عوام جي پٺن ۽ پيٽ تي پوندو آهي.
پاڪستان جو رپيو عالمي مارڪيٽ ۾ ايڏو بڇڙو ۽ بي مانو ڇو ٿيو اهي؟ اهو پاڪستان جي غيرت، وقار ۽ پيٽ جي ضمانت ڇو نه بڻجي سگهيو آهي؟ اهو ٺيڪ آهي ته پاڪستان ۾ وڏن ملڪن جي ڀيٽ ۾ صنعت گهٽ آهي پر اهو ڪير ٿو چوي ته ان ۾ پاڪستان جي عوام جو ڏوهه آهي ۽ پاسڪتان جا پنهنجا وسيلا پنهنجي پورت کان تمام گهٽ آهن؟ پاڪستاني پورهيتن جا هٿ دنيا ي ڪنهن به ٻئي ملڪ جي پورهيتن کان گهٽ سخت ناهن، ڪو به ڪارخانو پورهيتن جي سبب کان بند نه ٿيو آهي. پاڪستان ۾ صنعتون کنڀين وانگر ڄمي رهيون آهن ۽ صنعتي زونن جو حال اهو آهي جو پنجاب ۾ لڳل صنعتون ڪراچيءَ کان اڳ ڪڍي ويون آهن. لاهور، گجرات، گجرانواله، چنيوٽ، فيصل آباد، ايبٽ آباد، اٽڪ، هري پور هزاره، پنڊي، ساهيوال، ملتان ۽ خدا ڄاڻي ته ڇا ڇا؟ سڄو پنجاب شهر شهر سان ۽ صنعت صنعت سان ملي هڪ ٿي ويو آهي. سنڌ کان وڌيڪ ڪارخانا پنجاب ۾ هلي رهيا آهن، مزدور رات ڏينهن پورهئي ۾ مصروف آهن. کيت ان جا انبار لاهي رهيا آهن. ملڪ جي هر چڱي شيءَ ۽ معدنيات ايڪسپورٽ ٿي رهي آهي پر پوءِ به رپئي پاڪستاني عوام کي دنيا ۾ بي عزت ۽ فقير بنائي رکيو آهي ته ان جا ڪارڻ ڪي ٻيا هوندا.
حڪومت رپئي جو ملهه ڪيرايو آهي ته ايئن ئي ڪو نه ڪيرايو هوندو، ملڪ جي وڏن کڙپيل معيشت دان ڪامورن حڪومت کي هڪ هزار دليل ڏنا هوندا ته ” ان کانسواءِ ٻي ڪا واٽ ڪو نه آهي“ پر هيءَ واٽ فقط رپئي جي نه، حڪومت جي ساک ۽ حڪومت تي عوامي اعتماد به برباد ڪري ٿي. سچي ڳالهه اها آهي ته هڪ طرف کڙپيل ڪامورن جي صلاحن ۽ عالمي بئنڪ جي حڪمن پاڪستان جي عوام کي نپوڙي پورو ڪيو آهي پر سندن تسلي نه ٿي آهي ۽ ٻئي طرف پيپلز پارٽيءَ جي مقبوليت کي استعمال ڪري، ان کي هڪ اهڙي خوفناڪ ڌٻڻ ۾ ڦاسائي ڇڏيو آهي، جيڪا ان کي عوامي مخالفت جي روپ ۾ سڀاڻي سامهون ايندي.
جمهوري حڪومت جي ٻن س