سروٽن سان ڦٽيل فقير

لاهوت واري پنڌ ۾ هنڌ هنڌ ڪي زخمي فقير پيا آهن ۽ پاڻ کي پٽيون يا ٻڌن.ڍ

ڪن فقيرن کي لڱين لوهه آهن ۽ ڪن جا مٿا سروٽن سان ڦاٽل آهن. جن کي لوهه لڳل آهن تن کي کاهوڙين جي ازل کان ويري ڌر ڦٽيو آهي ۽ جن جا مٿا سروٽن سان ڦاٿل آهن تن کي کاهوڙين جي ڪنهن نه ڪنهن ٽوليءَ ڦٽيو آهي.

ڀٽائيءَ جوڳين کي ”ڏاڍي ذات“ سڏيو آهي. کاهوڙي جوڳين کان به ڏاڍي ذات هوندا آهن. هڪڙا رڳو سچ ڳولهين. ٻيا سچ هٿ ڪرڻ لاءِ وڙهن؛ جيئن صوفي شاهه عنايت جا ساٿي هئا.

ڀٽائيءَ وارا جوڳي ۽ کاهوڙي ”ڏاڍا“ ان معنيٰ ۾ هئا ته سندن اصول ۽ پنڌ ڏکيا هئا، اڄوڪا جوڳي ۽ کاهوڙي به ”ڏاڍا“ آهن پر سندن ڏاڍ رڳو انهن تي ٿو هلي جيڪي پڻ لاهوت جا پانڌي آهن. پو ڇا ٿو ٿئي؟

لاهوت واري پنڌ ۾ هنڌ هنڌ سروٽن سانٽن سان زخمي فقير نظر اچر ٿا، جيڪي ”باڻان ٻڌن پٽيون“ واري حالت م آهن.

لاهوت واري پنڌ ۾ هنڌ هنڌ سورٽن سان زخمي فقير پيا آهن. اهي سروٽا ڪنهن هنيا آهن؟ انهن جيڪي پاڻ کي کاهوڙي سڏائين ٿا. کاهوڙين مرشد ڀٽائيءَ کان به اڏاڍا ايلاز ڪرايا هئا. ڀٽائيءَ کين ڏاڍيون منٿون ڪيون هيون ته کيس ساڻ وٺي هاڻ لاءِ ٽوليءَ ۾ شامل ڪن.

کاهوڙين ڄاتو ٿي ته اهي ”پاسو مٿي پاهڻن کوڙڻ وارا انسان“ آهن، جيڪا هن سيد زادي جي وس جي ڳالهه ناهي. ڪتاب چون ٿا ته ڀٽائيءَ بٺ نه ڇڏي پر کاهوڙي ته به نه مڙيا، ڀٽائيءَ کي ستي ئي ڇڏي پرڀات جو نڪري ٿي ويا.

تان جو ڀٽائيءَ دانهن ڪئي:

”جان ڪي مون کي ئي پڳهه پائي پاڻ ڏي.“

۽ کاهوڙين اک پٽي کيس ٽوليءَ ۾ شامل ڪيو.

”هل! کنيائون هٿ “

کاهوڙين جو خيال هو ته دنيا ۾ فقط هو پاڻ ئي آهن جن کي لاهوت لڳل آهي ۽ گنجي ڏونگر گام ۾ جيڪي ٿئي پيو تنهنجي ڄاڻ آهي.

ڀٽائيءَ به ساڳئي ماحول ۾ گنجي ڏونگر واري ڳنڀير صورتهال پرکي هئي ۽ لاهوت واري منزل ڏانهن سفر ڪرڻ چاهيائين پئي. پر اڳيان کاهوڙي هئا، جن کي پاڻ کانسواءِ ڪنهن ٻئي تي اعتبار نه هو، حد اها ته ڀٽائيءَ تي به ڪو نه هو.

فقير جو خيال آهي ته کاهوڙين چڱو پئي ڪيو جن انهن ڪنهن تي اعتبار نٿي ڪيو ۽ ٽوليءَ ۾ فقط اهي فقيرٿي کنيا جن ۾ توڙ نڀائڻ جو حوصلو هو. اهڙين سختين ڪري ڪڏهن ڪڏهن سچا فقير به پريشان ٿيندا آهن.

پر، فقير اهو به سوچي ٿو ته ڀٽائيءَ واري زماني ۾ لاهوت جا پانڌي جڏهن ٽولين ۾ نڪرندا هئا ته هڪ ٻئي کي سورٽا ڪو نه هڻندا هئا، نه ئي ٻين ٽولين جو پاڻي لواڙي ويندا هئا ۽ نه ئي هڪٻئي تي مغل شاهي يا ڪلهوڙا شاهيءَ جو ايجنٽ هئڻ جو الزام لڳائيندا هئا.

ڀٽائي پنهنجي پنڌ جي پهرين دور ۾ اڪيلو ضرور هو پر ان جا سبب ڪي ٻيا هئا. ڀٽائيءَ ڪنهن کي، يا ڪنهن ڀٽائيءَ کي شهنشاهه، پسند ڪو نه ٿي سمجهيو، پر، اڄڪلهه جا کاهوڙي جن کي لاهوت واري دڳ ۾ ٽڪن جي ورن وڪڙن مان لنگهڻو آهي ۽ واٽ جي اڻانگي هئڻ جو احساس به اٿن ۽ اهو ڄاڻن ٿا ته اهو پنڌ فقط اهي ڪندا جن جي نصيب لکيو ويو؛ تڏهن به هرٻي کاهوڙڪي کيپ کي ڪوڙو نٿا سمجهن.

فقير اڄ ڀٽائيءَ جو هڪ اهڙو فقير به ڏٺو جنهن جي مٿي ۾ اٺ ڏهه سورٽا لڳا آهن. پٽيون ٻڌيون پيون اٿس ۽ لاهوت جي واٽ ۾ ڪنهن جبل جي پاڙ ۾ اڌ مئو ٿيو پيو آهي.

کاهوڙ کيس ڀٽائيءَ وانگر باک ڦٽيءَ جو اڪيلو ڇڏي نه ويا آهن پر مٿي ۾ سروٽا هڻي ڦٽو ڪري ويا آهن.

ڇو

هڪ ٽوليءَ جو خيال هو ته اهو فقير پنجاب جو ايجنٽ آهي.

ٻي ٽوليءَ جي نظر م اهو نقلي سازشي ٽولي مان آهي.

ٽين ٽوليءَ جو خيال آهي ته هو ديشي آهي.ڍ

چوٿين ٽولي سمجهي ٿي ته سندس ڪشڪول چيني مٽيءَ مان تيار ٿيل آهي.

پنجين ٽولي کيس نالي ماتر ۽ هٿ ٺوڪيو فقير سمجهي ٿي.

ڇهين ٽوليءَ ته ماڳهي مٿس ”پينو فقير“ هئڻ جي فتوا لڳائي آهي.

فقير سوچي ٿو ته نيٺ هو ڇا ڪري جو لاهوت واري پنڌ ۽ سروٽن سان ڦٽجڻ کان بچي وڃي ۽ لاهوت ۾ نالو لکائي اچي.

(هيءَ سَين آچر 10 اپريل 1988ع روزانه هلال پاڪستان ڪراچي)