سنگچوڙ ،سَڪچُور، پيئڻ ، ڪلمار، پـَٽائڻ، ڪرئت / Krait / Bungarus

سنڌ ۾ سنگچوڙ جا ٻه قسم آهن: سنگچوڙ (Bungarus caeruleus) Common Indian Krait ۽ پيئڻ (Bungarus sindanus). ڪرئت هن بلا جو هِندي نالو آهي. هي ڊگهڙين، سنهيون ۽ زهريليون بلائون آهن. اهي هڪ کان ڏيڍ ميٽر ڊگهڙيون ٿين ٿيون ۽ پڇ 80 کان 100 ملي ميٽر هوندو اٿن. هن مهل تائين وڏي ۾ وڏي سنگچوڙ 1073 ميٽر ريڪارڊ ڪئي وئي آهي. انهن جو رنگ ڪارو ٿئي ٿو، جنهن ۾ نيراڻ مائل چمڪ هوندي آهي. جسم تي شروع کان آخر تائين اڇي رنگ جا ڇلا ٿيندا اٿس. انهن جو اکيون ننڍڙيون ڪاريون، اک جون پُتليون گول ۽ غير نمايان هونديون آهن. انهن جا ڇلر لسا، نرم ۽ چمڪدار ٿين ٿا. هيءَ بلا طبيعت ۾ خائف ۽ لڪ ۾ رهندي آهي. خطري مهل خاموش رهندي آهي. تنگ ڪرڻ تي جسم کي وڪڙ ڏيئي گول ڪري ڇڏيندي آهي، جسم سُسائيندي ۽ ڦُنڊائيندي آهي. گڏوگڏ شوڪاريندي ۽ پڇ هيڏانهن هوڏانهن لوڏيندي آهي، وجهه ملڻ تي چڪ هڻي ڪڍندي آهي.

هي بلائون (سنگ چوڙ، ڪلمار، پٽائڻ، پيئڻ) عام طور رات باش آهن ۽ گِهميل علائقن ۾ ڪوئا ۽ ڏيڏر شڪار ڪنديون آهن. رات جي وقت ۾ ٻنين تي ڪم ڪندڙ ماڻهن لاءِ خطرناڪ ٿين ٿيون ۽ اڻڄاڻائيءَ ۾ مٿان پير پوڻ تي خاص ڪري پير ۾ چڪ هڻي ڪڍنديون آهن. چڪ جو شڪار شخص معمولي ڪنڊي جو چڀڪو محسوس ڪندو آهي ۽ زهر سندن اعصابن تي حملو ڪري مفلوج ڪري ڇڏيندو آهن. دل ۽ ساهه جو نظام ختم ٿيڻ سبب ماڻهو مري پوندو آهي.

هي بلائون گرمين جي شروعاتي مهينن ۾ جنسي ميلاپ ڪنديون آهن، مارچ اپريل ۾ درجن کن آنا ڏينديون آهن، ۽ مئي جُون ۾ ٻچا ڦُٽي ايندا آهن. مادي آنن جي حفاظت ڪندي آهي. ڏيڏر ۽ ڪوئا سندن خوراڪ ۾ شامل آهن. ٻين نانگن کي به کائي ويندي آهي. هيءَ بلا ميداني ۽ هيٺانهن جابلو حصن ۾ ملي ٿي. پنهنجي ڪاري رنگت سبب رات جو نظر نه ايندي آهي.

ٿر ۾ پيئڻ بلا (Bungarus sindanus) بابت عام روايت آهي ته اها ستل ماڻهوءَ جي سيني تي ويهي ان جو ساهه پي ويندي آهي ۽ ويندي ويندي پنهنجي شڪار ڪيل ماڻهوءَ کي پڇڙي هڻي سجاڳ ڪري ويندي آهي. اصل حقيقت فقط ايتري آهي ته ان جي چڪ جو چڀڪو گهڻو نه هوندو آهي پر ان جي چڪ سان ماڻهو سجاڳ ٿي پوندو آهي، ۽ جيئن ته ان جو زهر اعصابن تي هڪدم سوار ٿي دل ۽ ساهه جي نظام کي ختم ڪري ڇڏيندو آهي، ۽ تڪڙو علاج نه ملندو آهي، ان ڪري ماڻهو مري پوندو آهي. پيئڻ بلا بابت جوڳين وٽ ٻيون به چڱيون ڏندڪٿائون هونديون آهن. اڪثر وهمي ان بلا جو نالو به ڪونه کڻن ۽ ان کي’بڇڙي‘ چوندا آهن. پيئڻ عادتن ۽ جسماني رنگ روپ ۾ سنگچوڙ سان ڪافي مشابهه آهي. اها سنڌ کان سواءِ پنجاب جي ريگستاني علائقي ۾ به ٿئي ٿي، هونئن اها جنس بنگله ديش کان سري لنڪا ۽ بلوچستان ۾ به ٿيندي آهي.