سينڌ

�فاقي حق گهرڻ جي برقي قوت پھتي تہ وڄ بڻجي وئي. چمڪا، چڻنگون ۽ ٽانڊا جن سندس مڙس جي اڌاري مردانگيءَ کي ڪنبائي ڇڏيو. ھو طلاق ڏيڻ لاءِ تيار ٿي ويو. ھن لاءِ رڳو ٻہ اکر چوڻ جي دير ھئي، پر جنھن کان عورتپڻي جو حق کسيو ٿي ويو، جنھن جان جي بازي لڳائي ھئي، جيڪا اھڙو ئي انسان ھئي جھڙو مڙس، جا پاڻ مظلوم ھئي، سا بس فقيرياڻين وانگر خيرات جي محتاج ھئي. سندس لفظ ۽ ارادي کي ڪو وزن ڪو نہ ھو. ڇا تہ توازن ھئو ! نڪاح ٻن ڌرين جي ھڪجھڙي قبوليت ھئي، ھڪ ٽوڙي سگهيو ٿي ان کي ٽاڪئين ٺڪر وانگر ۽ ٻئي لاءِ ڳَٽ ھو ڳچيءَ جو.

نقصان ڪنھن کي ٿي ٿيو. بازاري اگهه ڪنھن جو ٿي ڪريو. جسماني باغ ڪنھن جو لٽيو ويو تہ بہ معاوضي جي گهر مڙس ڪئي ڪئي ۽ سڄي دنيا سندس انھيءَ حق جي تائيد ڪئي. اھو حق ايڏو تہ ڪو اٽل ھو جو سندس ماءُ ۽ ڀاءُ بہ ھارجي ويا. قبوليت جو ڌاڳو رپين جي بار ھيٺ سوگهي سنگهر ٿي ويو. باغ جو، گلستان جو، ميوو ڏيندڙ شجر جو، ٺيڪو عمر ڀر ٻن ھزارن ۾ ! ڀيڻ جنھن ڀاءُ کان نماڻين نظرن سان صدقو گهريو، اکئين آب جاري ھو. پر سندس نير، نيئر کي ٽوڙي ڪو نہ سگهيا. ڀاءُ بہ فيصلو ڏنو تہ ، ”رن ڪميڻيءَ کي ڄُنڊن کان گهلي مڙس کي ڏيو!“ جنھن ٻہ ھزار مِٺا ڪيا سو مڙس مان وارو بڻيو ۽ جنھن جي جسم جذبن ۽ جان جو نيلام ٿيو سو ڪميڻو.

اھا آخري رات ھئي، ڇيھہ نا اميديءَ سندس حِس ۽ حواس سلب ڪري ڇڏيا ھئا. جڏھن ميھار اشارو ڏنس تہ چار آڱريون کڻي سينڌ تي رکيائين. سندس روح ۽ جسم ھڪ قلب بڻجي ويا. جنھن کي اوڏو اچڻ نہ ڏنو ھئائين، تنھن سان موڪلاڻيءَ جو انجام ٻڌائين. جسم ۽ روح جي آرتي کڻي پيار جي قربان گاھہ ڏانھن وڌي تہ ڀاڻس ڏسي ورتس. ڪھاڙي کڻي وريو تہ ويچاريءَ جي جيئڻ جي سموري تمنا اجهڪو ڏئي موٽي آئي. پوتي لاھي ڀاءُ جي پيرن کي چنبڙي وئي، ”ادا منھنجا، مون کي نہ مار!“ ماڻس بہ ڀڳي، وڃي قرآن کڻي آئي، ”ابا! ھي وسيلو ٿئي.“ مڙسس بہ رڙ ڪئي، ”جھڙي آ منھنجي آ، مون کي ڪاري بہ قبول، متان منھنجيءَ کي ماريو اٿئي!“

”چُپ ڪر ڪميڻا ڪاري آ!“

”ھل ڙي معتبر! تو گهڻيون ڪاريون ڪيون آھن؟“

تيسين ماڻس بہ قرآن آڻي آڏو جهليس. ماءُ کي ڌڪو ڏئي پري ٿيلھيائين، لت ڀيڻ جي ڪلھي تي ڏيئي سندس مٿو ڇڏائي پري ڪيائين. ڪھاڙي کڄي ھيٺ ٿي. ڊپ ۾ ويچاريءَ ھٿ آڏو ڏنو. اول چار آڱريون پوءِ ڪنڌ. ماءُ ۽ قرآن رتو رت! ڀاءُ ۽ ماءُ گڏجي نياڻيءَ جو اڳٺ کولي سٿڻ لاٿي ڀاءُ دنبھو ھنيو.

اسپتال جو لاش گهر، ڪپيل چوٽي، چاقن جي چر چر، ڀنگي، ڊاڪٽر، مکين جي ڀُون ڀُون، ننگي ڇاتي، ادي، ڀيڻ، نياڻي، ست قرآن.