شفاعت

�ڻ جي هدايت ڪجي جنهن کان سواءِ يعني قرآن شريف کان سواءِ ٻيو ڪو چارو نه آهي ۽ نه ٿي سگهي ٿو. هيءُ اهڙو خيال آهي جو ٻين سڀني صوفين جي خيالن کي رد ڪري ٿو ڇڏي. ڇو ته عام صوفين جو اهو خيال آهي ته اول آهي شريعت پوءِ آهي طريقت، جنهنجي وسيلي فنافي الله ۽ واصل با الله ٿي ولي الله ٿو ٿجي. بلڪ انالحق جو دم هڻي ٿو سگهجي. در حقيقت انهيءَ بزرگه صاحب جو جواب به پورو نه آهي، ڇو ته روحاني مرضن لاءِ دوائون ۽ علاج قرآن ۽ حديثن ۾ ڪو نه سيکاريل آهن ڇا، جيڪڏهن سيکاريل آهن ته پوءِ ڇو نه اتان علاج چونڊي ڪڍجي، ۽ ڇو نئون طريقو ڪم آڻجي؟ جيڪڏهن نه سيکاريل آهن ته چئبو (نعوذ با الله منها) ته اسلام نامڪمل هو جنهن کي پوين مڪمل ڪيو؟

ساڳئي بزرگ صاحب کان پڇيو ويو ته هندن جي يوگ ۽ صوفين طريقن جي ۾ ڪهڙو تفاوت آهي؟ جواب ڏنائين ته هندو يوگي اسلامي شريعت جي پابندي نه ٿا ڪن ۽ حلال حرام جي تميز ڪا نه ٿا ڪن، مگر سچا صوفي ڪن ٿا. هن مان سمجهبو ته قبول ڪري چڪو ته هونئن ٻنهين جو طريقو ساڳيو آهي. هڪڙي ٻئي عالم بزرگ نقشبندي طريقي واري فرمايو ته اهي نوان طريقا بيشڪ دل کي صاف ڪن ٿا پر جيئن دوا سان گڏ پرهيز ضروري آهي تيئن انهن سان به پرهيز ضروري آهي. اهو جواب به ساڳئي نموني آهي جئين مٿي ڏنو ويو آهي فقط لفظن ۾ ڦير آهي. جيڪڏهن پرهيز ڪري سگهجي ۽ ڪجي ته پوءِ هنن طريقن ڪمائڻ جي ته ضرورت ئي ڪانه رهي. مگر ساڳئي بزرگ کي جڏهن چيو ويو ته عام طرح ولي الله فقط انهن کي ٿو چئجي جي اهي نوان طريقا ڪم ٿا آڻين ۽ انهن جي وسيلي ڪرشما ڪري ٿا ڏيکارين يا ماڻهن کي حال ٿا وجهن، تڏهين فرمايائين ته جاهلن جي خيال کي ڪو وٺبو ڇا. هيءُ جواب به اهڙو آهي جو عام صوفين جي ولايت کي درهم برهم ڪري ٿو ڇڏي. جيڪڏهن اها راءِ عام طرح مقبول ٿي وڃي ته پوءِ درويشن جا طالب ۽ پيرن جا مريد کين ترڪ ڪري وري سندن منهن به نه ڏسن، ڇو ته اڄ ڪلهه ماڻهو فقط انهن کي ولي سمجهن ٿا جي نوان طريقا ڪم ٿا آڻين.

هاڻي سوال آهي ته اهي نوان طريقا ڪهڙا آهن ۽ سچو پچو ذڪر ڪهڙو آهي جو رسول الله ﷺ جن ۽ اصحاب سڳورا ڪندا هئا؟ اهي طريقا اهڙي طرح لڪايا ويندا آهن جيئن عيب کي لڪايو ويندو آهي. چيو ويندو آهي ته اهي فقط انهن کي ڏسبا آهن جن ۾ مرشد لاءِ پورو يقين ۽ ويساهه هجي ۽ اهڙو شوق هجيس جو مرشد کي پڪ ٿئي ته هن کي ڏسبا ته هو ضرور ڪمائيندو. هڪڙو واهيات قصو ٻڌائيندا آهن ته ”حضرت علي رضي الله خاص طالبن کي اهي طريقا ڏسيندو هو پر انهن جي پهريائين آزمائش وٺندو هو. هڪڙي ڀيري ڇا ڪيائين جو طالبن کي ٻاهر وهاري چيائين ته مان هڪ هڪ ڪري توهان کي اندر سڏيندس پوءِ هڪڙي کي اندر آڻائي هڪڙي ڇيلي جو رت جو اڳواٽ هٿ ڪري رکيو هئائين تنهن کي اهڙي طرح هاريائين جو رت ٻاهر وهي هليو. ٻاهرين طالبن سمجهيو ته جيڪو طالب اندر ويو آهي تنهنجو رت آهي. اهو حال ڏسي ڪي ڀڄي ويا، باقي جن جو ويساهه پورو هو سو رهي پيا حضرت علي پوءِ فقط انهن کي طريقا سيکاريا“.

جيتري قدر مون کي معلوم آهي اوتري قدر ڪي طريقا بيان ڪيان ٿو. هڪڙو نمونو ته هيءُ آهي جو پهريائين طالب کي مرشد جي تصوير پچائڻ جي تلقين ڪئي ويندي آهي، انهيءَ ۾ هن کي مرشد لاءِ حب پيدا ٿيندي آهي. جڏهن ان ۾ ڪمال حاصل ڪندو آهي تڏهن چئبو آهي ته فنا في الشيخ ٿي چڪو پوءِ کيس فنافي الرسول ۽ پوءِ فنا في الله ٿيڻ سيکاريو ويندو آهي. والله اعلم هيءُ ڪم خبر ناهي ته ڪيئن ٿو ڪيو وڃي. ٻيا طريقا نفي اثبات جا ۽ تصورن پچائڻ جا به مونکي بلڪل معلوم ڪونه هئا نڪا اها خبر اٿم ته نقشبندي قادري سهروردي ۽ چشتي طريقا ڪيئن ڪمايا وڃن ٿا. پر خدا ڀلو ڪري پير ارشاد الله شاهه حڪيم، لعلورانئڪ تعلقي وارهه واري جو جنهن لڪل ڳالهيون ظاهر ڪري وڌيون آهن ۽ هڪڙو ڪتاب ارشاد المعرفت لکي ڇپايو اٿس جنهن مان مونکي پوءِ معلوم ٿيو ته اهي طريقا ڪهڙا آهن. ان ڪتاب مان مثال لاءِ فقط ٻه ٽي طريقا ناظرين جي خدمت ۾ پيش ٿو ڪريان.

طالب وضو ڪري قبلي جي طرف منهن مونن ۾ وجهي اکيون بند ڪري طريقت جي مرشد ۽ حقيقت جي پير کان مدد گهري قلب کي الله تعاليٰ ڏانهن متوجه ڪري لفظ ”لا“ کي ناف (دن) کان ڇڪي دماغ تائين پهچائي ۽ اتاهون لفظ الله کي سڄي ببي جي هيٺون آڻي ضرب هڻي. وري الا الله جي ضرب دل تي هڻي لفظ لا الهٰ جي چوڻ وقت اهو (نفي وارو) خيال دل ۾ ڪري ته الله کان سواءِ ڪجهه به ڪينهي ۽ لفظ الا الله جي چوڻ وقت (اثبات) اهو خيال ڪري ته رڳو الله ئي الله آهي (همه اواست). اهڙي طرح انهيءَ ڪلمي جو ذڪر هڪ هزار کان گهٽ نه ڪري. جڏهن مٿيون تعداد پورو ٿئي تڏهن ان وقت اهڙو تصور ڪري جو ڄڻ چانڊوڪي جهڙي نور سڄي جهان کي گهيري ورتو آهي انهيءَ خيال ۾ دل کي ايتري قدر جهلي جو خود طالب کي لذت اچڻ لڳي ۽ انس پيدا ٿئي. پوءِ ساڳئي نموني لفظ الا الله جو ذڪر هزار دفعا ڪري ۽ ساڳيو تصور ڪري. وري لفظ الله جو به ساڳيءَ طرح ۽ پوءِ لفظ هو جو به ساڳيءَ طرح، فقط ٿورو ٿورو تفاوت آهي. سال کن ائين ڪرڻو آهي پر جيڪڏهن مرشد باطني فيض وارو هجي ته جلد آسانيءَ سان منزل کي پهچي سگهجي، مگر پير صاحب ميان ارشاد الله شاهه فرمائي ٿو ته اڄوڪي زماني ۾ ڪامل ۽ فياض مرشد جو هٿ اچڻ گهڻو مشڪل آهي.

ٻيو ذڪر اسم ذات جو هيءُ آهي ته:- طالب پهريائين پنهنجي دل کي گوشت جو ٽڪرو صبويري شڪل جو تصور ڪري پوءِ خيال ۾ تصور سان گڏ لفظ الله الله جو دل کي چوائيندو ڪري جڏهن سندس خيال ۾ اهو تصور قائم ۽ مضبوط ٿي وڃي ته پوءِ دل کي الٽائي تنهنجي مٿي تي خيال جي قلم سان اسم مبارڪ ”الله“ جو سوني پاڻيءَ سان لکي ۽ دل جي اکين سان ان کي هميشه ڏسندو رهي. جڏهن اسم ذات جو نقش دل تي منقش ٿي وڃي تنهن کان پوءِ ٿورن ڏينهن اندر قلب ۾ سوراخ ڏسڻ ۾ ايندو ۽ ان جو رنگ سفيد روشن چنڊ جي چانڊوڪيءَ جهڙو هوندو پوءِ سالڪ کي گهرجي ته ان سوراخ جي مٿئون اسم مبارڪ ”الله“ جو لکي. ڪجهه ڏينهن پوءِ اهو سوراخ اهڙو ويڪرو ۽ ڪشادو ٿي ويندو جو سڄي روءِ زمين بلڪ تحت الثريٰ کان وٺي عرش معليٰ تي محيط ٿي ويندو تنهن ۾ باغ ۽ چمن، نهرون ۽ گهڻا الهيٰ عجائبات نظر اچڻ لڳندا ۽ ملائڪن مقربن، نبين جي ارواحن ۽ اوليائن سان ملاقات حاصل ٿيندي. ذات الهيٰ سڀ کان پاڪ منزل ڏسڻ ۾ ايندي انهيءَ مشاهدي ۾ به هڪ سڄو سال گذاري.

ٽيون - سالڪ اکيون بند ڪري پالڪي ماري ويهي يڳ ڪيماس يعني سڄي پاسي واري ران جي رڳ کي کٻي پير جي آڱوٺي ۽ آڱر سان پڪڙي سڄي پير جي چنبي کي کٻي ران تي رکي ۽ پنهنجا ٻئي هٿ گوڏن تي رکي مٿي کي زمين جي ويجهو ڪري لفظ کي ضرب سان زمين تان ڇڪي اخغيٰ (دماغ) تائين پهچائي لفظ ”الله“ کي ڪنڌ جي اشاري سان کٻي هٿ جي چيچ تي ضرب هڻي، اهڙي طرح هيءُ ذڪر هر روز هڪ هزار ڀيرا بنان ناغي جي ڪري هڪ سال تائين آواز سان ذڪر ڪري يا آهستي ڪري سو سالڪ جو اختيار آهي.

چوٿون - سالڪ تصور ڪري ته مان ۽ جيڪي به منهنجي نظر ۾