صاحب خان جي مقبري ۾ چـــِٽسالي

صاحب خان جي مقبري ۾ چـــِٽسالي
شهڪ خان جي ڀرسان واقع صاحب خان جي مقبري ۾ به شهڪ خان وانگر ٽي قبرون آهن. شهڪاڻين جو هڪ پاڙو ’صاحباڻي‘ آهي جيڪو صاحب خان شهڪاڻيءَ جو اولاد آهي. صاحب خان جي مقبري ۾ ڏاڍي چٽسالي آهي. ان جي ڏکڻ ۾ پيرانديءَ واري پاسي ٿيل چٽساليءَ ۾ شينهن جي شڪار جو هڪ منظر آهي. هي تقريباً اهڙو ئي منظر آهي جهڙا اسان نئه شانهر ۽ ڪيهرجيءَ ۾ پٿرن تي چٽيل ڏٺا هئا. انهن نئن ۾ پٿر تي اڪريل اهي تصويرون گهڻيون واضح ڪونه هيون، انهن کي سمجهڻ ۾ جيڪي مونجهارا ٿي رهيا هئا، سي هن مقبري ۾ موجود چِٽسالي ڏسي ختم ٿي ويا. هن شينهن جي شڪل به عجيب آهي. جسم تي چِٽ اٿس، پُڇ مٿي وريل آهيس. پُٺيءَ تي ڪنڌ کان پُڇ تائين هاتار وانگر جَهنڊ اٿس ۽ منهن ڪُتي جهڙو سنهڙو. شايد فنڪار کي چِٽي شينهن جي چترڪاريءَ جو پورو تجربو نه هو. ان منظر ۾ هڪ پيٽ اگهاڙي ماڻهوءَ وٽ جامڪي/ڍاڍري بندوق آهي، جيڪا پٽ تي ويهي شينهن تي ڇوڙي اٿس. گولي لڳڻ سبب شينهن جي پوئين ڄنگهه مان رت ٺينڍيون ڪري وهي رهيو آهي. پر شينهن هڪ ٻئي ماڻهوءَ سان مقابل آهي. ان شخص کي مٿي تي تاج ۽ جسم تي مغليه لباس آهي. ان جي هٿ ۾ تلوار آهي، چيلهه سان مياڻ ٻڌل اٿس. ٻيو هٿيار به تلوار جهڙو اٿس، ان تاجدار شخص شينهن جي مٿي تي تلوار جو وار ڪيو آهي، جنهن ڪري شينهن جي مٿي مان رت جون لارون جاري آهن. ساڳئي چِٽ ۾ هڪ گهوڙيسوار شهزادي جي هٿ ۾ تلوار آهي ۽ چيلهه سان مياڻ به ٻڌل اٿس، ٻئي هٿ ۾ واڳ جهليل آهيس. هن پينٽنگ ۾ جامڪي ۽ تلوار کان سواءِ ڪو ٽيون هٿيار نظر نٿو اچي.
مقبري ۾ اتر پاسي تصوير ۾ هڪ اُٺ تي ٻه شهزادا سوار آهن. ٻنهي کي چيلهه سان تلوارون ٻڌل آهن. اهي شتربان ڪنڌ موڙي پويان بيٺل هڪ ٻڪرار عورت سان ڳالهائي رهيا آهن. عورت کي ٿري راجستاني لباس پهريل آهي. ڳاڙهو پَڙو، هيڊي پوتي ۽ ٻنهي ٻانهن جي مٿئين حصي ۾ ٻانهيون اٿس. عورت سان گڏ ٽن ٻڪرين جي وچ ۾ هڪ ٻڪرار به آهي، تصوير ڪجهه ڊٺل ڊٺل آهي پر ان ماڻهوءَ جي پٺيءَ تي رکيل ڳنڍ چٽي آهي ۽ هٿ ۾ ڏاس جو ڍيرو ڪَتيندو پيو وڃي. لباس صدري ۽ پاجامو اٿس. شُتربانن ۽ ٻڪرارن جي وچ ۾ مٿڀري جاءِ تي هڪ مور ۽ نانگ جي ويڙهه جو منظر آهي.
اولهه طرف به هڪ گهڻ منظري (composite) تصوير آهي. تصوير جي هيٺئين حصي ۾ هڪ هرڻ کي هڪ شڪاري بندوق تڪيو ويٺو آهي، ۽ هرڻ کي گولي لڳي آهي، جنهن جي زخم مان رت پيو ٽمي، هرڻ ڪنڌ ورائي شڪاريءَ ڏانهن ڏسي رهيو آهي. ان ئي پينٽنگ جي مٿئين حصي ۾ هڪ عورت گهوڙي جون واڳون جهلي بيٺي آهي ۽ هوءَ آڏو وڻ جي هيٺان ويٺل هڪ جوڳي فقير سان ڳالهائي رهي آهي. فقير کي لنگوٽ ٻڌل آهي ۽ مٿي تي جٽائون ويڙهي رکيل اٿس. ايئن ٿو لڳي ته گهوڙي تي چڙهي آيل عورت هن سنياسي فقير وٽ دعا لاءِ آئي آهي. وڻ تي طوطو ويهاريو ويو آهي، ڄڻ فقير ڪنهن باغ يا نخلستان ۾ هجي.
ان ئي مقبري ۾ هڪ پاسي ڄڻ ته گهر جي اڱڻ جو منظر آهي، جنهن ۾ هڪ مرد ۽ عورت کٽ تي ويٺا آهن. عورت کي ٻانهيون پاتل آهن۽ مرد جي مٿي تي تاج يا اوچي ٽوپي رکيل آهي. کٽ جنڊي ٿيل آهي. کٽ جي هيٺان تلوارون ، ڍال ۽ جامڪي بندوق رکيل آهي. چؤطرف مال ٻڌل آهي. اهي ٻه ڪُنڍيون مينهون ۽ انهن جا ڦَر آهن.
مقبري جي محرابي طاقچن ۾ ڪمان ڪُلهي تي پاڻيءَ جا پکي خاص طور تي چٽيل آهن، ڪن پکن تي مور هجڻ جو گمان ٿئي ٿو.