عيد: دليون ڌوپجن پر ڪيئن؟

20 فيبروري 1996ع
عيد: دليون ڌوپجن پر ڪيئن؟

عيد جو موقعو آهي ۽ ڪراچيءَ شهر سميت سڄي ملڪ بلڪه سڄو پاڪستان هن سال به گذريل سال وانگر غم کان نڍال آهي. ظاهر آهي ته جڏهن رت جون نديون وهي رهيون هجن تڏهن ڪهڙيون عيدون ٿينديون؟ الطاف حسين اهو درست چيو آهي ته ماڻهو عيد جي خريداريءَ بدران ڪفن خريد ڪرڻ تي مجبور ٿيا آهن پر الطاف حسين ”ماڻهو“ چوڻ بدران ”مهاجر“ جو لفظ ڪتب آندو آهي. سندس خيال ۾ فقط ”مهاجرن“ جي گهرن ۾ ئي ماتم آهي ۽ باقي خلق مٺايون ۽ پتاشا ورهائي رهي آهي!
ايم ڪيو ايم جي دهشتگردن جيترا لاش سنڌ جي ٻهراڙين، پنجاب توڻي سرحد اماڻيا آهن ڇا هن انهن جو به ڪو حساب ڪيو آهي؟ جيترا بلوچ ۽ ڪڇي برادريءَ جي ماڻهو ماريا ويا آهن ڇا الطاف حسين انهن جو ڪو حساب ڪيو آهي؟ ڪيترا سپاهي، فوجي ۽ رينجرز ماريا ويا آهن، انهن جو ڪو حساب ڪيو آهي؟ جيڪڏهن ڪو به حساب نه ڪيو ويو آهي ته پوءِ رڳو ”مهاجرن“ کي ڪفن جي خريداري ڪندڙ ڪيئن ٿو چيو وڇي؟ سچ ته اهو آهي ته ايم ڪيو ايم ڪفن وڪڻڻ جو دڪان کوليو آهي ۽ سنڌي، مهاجر، پنجابي، پٺاڻ، بلوچ، عام شهري توڻي ورديءَ وارا سڀ جا سڀ سال 1995ع ۾ ٻن هزارن کان وڌيڪ ڪفن خريد ڪري چڪا آهن ۽ ايم ڪيو ايم جي دڪان وڏي سياسي ڪمائي ڪئي آهي.
هٿيار ايم ڪيو ايم کنيا ۽ لاشن جا ڍير لڳائي ڇڏيا. هڪ پاسي ايم ڪيو ايم (الطاف) ٻئي پاسي ايم ڪيو ايم (حقيقي) هڪٻئي کي ڳڀا ڳڀا ڪري ڇڏيو. ان ويڙهه ۾ جڏهن عام ماڻهو مرڻ لڳا تڏهن رياستي قوت ڪاهي پئي ۽ دهشتگردن جو زور ٽٽڻ لڳو. هاڻي جڏهن دهشتگرد ٻرن ۾ لڪي ويا آهن ته شوشو ڇڏيو ويو آهي ته ”جيالن کي هٿيار ڏيئي مهاجرن جي قتل عام جو اشارو ڏنو ويو آهي، ان ڪري عوام هوشيار رهي!“ اول تي جيالن کي سرڪاري طور هٿيار ڏيڻ جي ڳالهه يا اهڙو ڪو اعلان منظر عام تي ڪو نه آيو آهي، ٻيو ته جيڪڏهن اهڙو ڪو اعلان ڪيو ويو آهي ته ان جي مخالفت هر امن پسند ڪندو ۽ زوردار نمونو ڪندو پر سوال فقط اهو آهي ته ايم ڪيو ايم ۽ ان جون حامي/ترجمان ڌريون ڪهڙي منهن سان اهو مطالبو ڪن ٿيون ته معاشري ۾ رهندڙ بين ڌرين وٽ هٿيار نه هئڻ گهرجن جڏهن ته هو پاڻ ڪلاشنڪوفن، راڪيٽ لانچرن ۽ الائي ته ڪهڙن ڪهڙن خودڪار هٿيارن سان هيٿاربند آهن.
سنڌ جا ماڻهو دهشتگردن جي ”ميڊيا واويلا“ کان چڱيءَ طرح واقف ٿي چڪا آهن ۽ عالمي ميڊيا سان ڳنڍيل پاڪستاني اهو چڱيءَ طرح ڄاڻن ٿا ته اڳرائي ڪندڙ ڌر (دهشتگرد) ڪڏهن به ڳالهين تي نه ايندي آهي. ان کي منهن ڏيڻ جو خوفناڪ، دردناڪ، بي رحم پر ڪامياب طريقو فقط هڪ ئي هوندو آهي، ”گولي جو جواب سختي!“ مارشل لا جي دور تائين، جيستائين ايم ڪيو ايم کي گوليءَ جو جواب گوليءَ ۾ نه مليو، ان مهل تائين اها طاقتور ٿيندي وئي هئي، تان جو جڏهن محترمه ۽ پوءَ ميان نواز شريف وزيراعظم ٿيا ته رياست جي گولي به بي وس ٿي چڪي هئي. هڪ ڊگهي جنگ کانپوءِ هاڻي ايم ڪيو ايم جي دهشتگرد حصي جي چيلهه ٽٽي چڪي آهي ته جيالن لاءِ هٿيارن جو شو شو ڇڏي ڪوڙ تي همدرديون هٿ ڪرڻ جو ناٽڪ رچائڻ جي ڪوشش ٿي آهي.
ظالم جڏهن ڀاڄ کائيندو آهي ته معصومن جي پويان لڪڻ جي ڪوشش ڪندو آهي. هاڻي ايم ڪيو ايم جي واويلا آهي ته ”سحريءَ جي وقت گهرن تي ڇاپا لڳن ٿا...“ ”حيدرآباد ۾ درگاهه سخي عبدالوهاب جو محاصرو ڪري 30 مهاجر جهلي وڃن ٿا... زائرين جي تلاشي ورتي وڇي ٿي...“ ”مسجدن م اعتڪاف ۾ ويٺل ماڻهن کي تنگ ڪيو وڃي ٿو ۽ کين سڃاڻپ پريد لاءِ ڪڍيو وڃي ٿو...“ دهشتگرديءَ جو شڪار ٿيل عوام ئي ٻڌائي ته ان صورت ۾ ڇا ڪجي ته ”لڪي وڃو اهڙي طرح جو سج جو ڪرڻو به توهان کي ڳولي نه سگهي!“ اها ٻي ڳالهه آهي ته اهڙي جاءِ ته فقط قبر ئي ٿي سگهي ٿي!“
سج جي ڪرڻن کان ڪير لڪندو؟ آدمخور اونداهين ۾ ڪيترو لڪندو؟ نيٺ ته ٻاهر ايندو ۽ هڪومت نيٺ ته هر اها جاءِ ڏسندي جتي دهشتگرد لڪڻ جو بندوبست ڪري سگهي ٿو. ڇا ان وحشيءَ کي معاف ڪري سگهجي ٿو جنهن بيگناهه ماڻهن کي بيدرديءَ سان قتل ڪيو هجي ۽ پوءِ روزو رکڻ لاءِ سحري ڪرڻ ويهي يا مٿي تي ٽوپي رکي تراويحون پرهڻ بيهي يا اعتڪاف ۾ ويهي رهي! دهشتگرد پڇاڙيءَ ۾ ايئن ئي ڪندا آهن، اها ڪا نئين ڳالهه نه آهي. اڃا ڪالهه ئي خبر آئي آهي ته ڪولمبو جي ٻڌ خانقاهه مان بمن ۽ بارود جو وڏو ذخيرو لڌو ويو آهي جيڪو تامل ٽائيگرن وقت سر ڪم اچڻ لاءِ لڪائي رکيو آهي. ڪٿي رهي مهاتما گوتم ٻڌ جي اهنسا واري عظيم شخصيت!... ۽ ڪٿي رهيا ايل ٽي ٽي اي جا بم ۽ بارود!
الطاف حسين جڏهن عيد جي موقعي تي ڪفن جي خريداريءَ جو حوالو ڏنو آهي ته کيس انسان هجڻ جو ٿورڙو ثبوت ڏيئي سنڌ، پنجابي، بلوچ ۽ پٺاڻ لوڪن لاءِ ٻه لڙڪ ڳاڙڻ کپندا هئا. دل جي درد سان نه سهي، واڳونءَ واريءَ اک مان ئي سهي! اسان ته ايترو ئي چئي سگهون ٿا ته عيد جو هي موقعو به سنڌ جي عوام لاءِ ايئن ئي آيو آهي جيئن هميشه ايندو آهي. ”جا عمر تو مل عيد سان اسان سوءِ ورتي سومرا، ويئي ويچارن وسري خوشي ۽ خريد...!“ واري صورتحال اڳ به هئي، هاڻي به آهي. هن عيد ڪيترائي سنڌي، پنجابي، مهاجر، پٺاڻ ۽ بلوچ ڪٽنب پنهنجي وچ ۾ پنهنجا پيارا نه ڏسي سڏڪا ڀريندا ۽ هڪٻئي جون آليون اکيون اگهندا ۽ هٿ مٿي کڻي دهشتگردن کي پاراتا ڏيئي چپ ٿي ويندا.
عيد کان اڳ ۾ سنڌي قوم پرستن تنظيمن سنڌ جي مفادن لاءِ جنهن گڏيل جدوجهد هلائڻ لاءِ ابتدائي ڳالهيون ڪيون آهن، انهن ڪراچيءَ جي زرد صحافت کي اهو چوڻ جو موقعو ٺاهي ڏنو آهي ته ”سڀ سنڌي قومپرست ڌريون ايم ڪيو ايم جي خلاف متحد ٿي ويون آهن!“ خدا جي پناهه! خبرون ايئن ڇاپيون ويون ڄڻ سڄي سنڌ جا ماڻهو ڪهاڙيون کڻي ڪراچيءَ ڏانهن ڪاهه ڪرڻ لاءِ نڪري پيا آهن. مسٽر ممتاز ڀٽي اها وضاحت اڳواٽ ئي ڪري ڇڏي ته ”ڪو به نئون اتحاد ڪو نه پيو ٺهي“ تنهنڪري اجايون اميدون نه ٻڌجن“ ۽ نه وري عوام کي ڪا خوشخبري ٻڌائي سگهجي ٿي.“ قومپرست اڳواڻن به جيڪو گڏيل بيان جاري ڪيو آهي ان ۾ به چٽن لفظن ۾ اهو چيو ويو آهي ته ”سنڌي عوام کانسواءِ سنڌ جو ڪو به ڌڻي نه آهي ۽ سنڌ جي قومي اڳواڻن جي شرڪت کانسواءِ ٿيندڙ ڪو به ٺاهه قبولڻ جوڳو نه ٿيندو.“ قومپرستن جي اها چٽي پٽي وضاحت سئو سيڪڙو سچ تي ٻڌل آهي.
قومپرست اڳواڻن جون ڳالهيون پنهنجي جاءِ تي سچيون، کريون ۽ درست آهن ۽ هو اڃا به هڪ هڪ ڪري مختلف سوالن کي پنهنجي گڏيل جدوجهد (جيڪا خدا ڪري ته محض اخباري سينگار تائين محدود نه هجي) ۾ شامل ڪري رهيا آهن. هن موقعي تي سندن ڌيان انهن غير ملڪي ۽ ملڪي مافيائن جي اڏن طرف به وڃڻ گهرجي جيڪي هنڌ هنڌ قائم آهن ۽ ظاهري طور تي اهي محض هيروئن ۽ چرس جي وڪري جا ننڍا وڏا مرڪز آهن پر اتان اصل ۾ ايم ڪيو ايم جي دهشتگردن کي هٿيار سپلاءِ ڪيا وڃن ٿا. ڪير نٿو ڄاڻي ته انهن اڏن کي پوليس جي سرپرستي حاصل آهي بلڪه ڪن حالتن ۾ ته انهن ۾ پوليس جي ڪجهه عملدارن جون حصيداريون به آهن. قومپرستن جي جدوجهد ۾ اهو مطالبو هئڻ به ضروري هو ته �