فوجي بغاوت لاءِ اُڀارڻ ڏوهه ناهي؟

9 فيبروري 1996ع
فوجي بغاوت لاءِ اُڀارڻ ڏوهه ناهي؟

مسٽر رسول بخش پليجو جڏهن ايئن ٿو چوي ته ڪراچيءَ جي مخصوص پريس دهشتگردن جي حمايت ڪري خون جي ڏوهن ۾ ڀاڱي ڀائيوار ٿي رهي آهي، ته هو ڪهڙي غلط ڳالهه چوي ٿو؟ هڪ سال اندر 2000 خون ڪندڙ وحشي قاتل مخصوص پريس جي نظر ۾ ”ناراض نوجوان“ آهن ته پوءِ آدمخور بگهاڙ ڇا کي چئبو آهي؟ 2000 بيگناهه انسانن جي قاتلن جي حمايت ۾ عام راءِ تيار ڪرڻ ڪيڏو وڏو سنگين اخلاقي ۽ قانوني ڏوهه آهي؟ مخصوص پريس کي ان ڏوهه جو شايد ئي احساس هجي. اها پريس قاتلن کي همٿائي رهي آهي، کين بيگناهه قرار ڏيئي رهي آهي. سندن بربريت جي حق ۾ هٿ ٺوڪيا جواز پيش ڪري رهي آهي ۽ کين قانون جي گرفت کان بچائڻ لاءِ ”هيرو“ جي درجي تي پهچائڻ جي ڪوشش ڪري رهي آهي. پليجي صاحب جي نظر ۾ اهو قلم 302 هيٺ ڏوهه آهي.
اخبارون ته ٺهيو، دهشتگردن جي حمايت ۾ نواز شريف، اجمل خٽڪ، ولي خان ۽ اصغر خان جهڙا ماڻهو جيڪي پاڻ کي قومي قد بت جا سياستدان سمجهن ٿا، هيٺ لهي اچن ٿا ۽ قاتلن سان گڏ بيهي سندن پٺي ٺپرين ٿا،... ۽ جيڪي لاش ڌوڙ ڌڌڙ ۾ لٽجي ويا اهي ته شايد محض وڪيٽون هيون جيڪي ”ناراض نوجوانن“ ڪرڪيٽ جي ميدان ۾ ڪيرايون! نواز شريف ته حد ڪري ڇڏي جنهن ڪراچيءَ ۾ مئل دهشتگردن جي حمايت ۾ پنهنجي ساٿين سان گڏ اسيمبليءَ مان واڪ آئوٽ ڪيو! دهشتگردن جي حق ۾ واڪ آئوٽ! سو به اهڙي اڳواڻ هٿان جنهن جي سياسي حيثيت ايوان ۾ ايتري ئي آهي جيتري قائد ايوان جي! سياستدانن کي دهشتگردن جي موت تي ايوان ۾ احتجاج ڪندي ضمير چهنڊڙي نه پاتي پر عوام کي سندن ان رويي تي ڏاڍو شرم آيو! عوام کي افسوس ۽ ڳڻتي ان ڳالهه تي ٿي ته هنن هي ڪهڙا اڳواڻ چونڊي مٿي اماڻيا آهن جن کي دهشتگردن جي حمايت ڪندي سڪون ملي ٿو.
مخالف ڌر 23 مارچ کان حڪومت جي خلاف ”فيصله ڪن“ جدوجهد شروع ڪرڻ جو فيصلو ڪيو آهي. حڪومت خلاف ان تحريڪ ۾ مسلم ليگ نواز گروپ، عوامي نيشنل پارٽي ۽ ايم ڪيو ايم گڏ هونديون. تحريڪ جي ابتدا ڪراچي کان ڪئي پئي وڃي پراصولي طور تي ان اتفاق ڪيو ويو آهي ته مسلم ليگ پنجاب ۾ ، ع ن پ سرحد ۾ ۽ ايم ڪيو ايم سنڌ ۾ پنهنجو پنهنجو زور هڻنديون. ٻين اکرن ۾ ٽنهي ڌرين گهٽ ۾ گهٽ اها ڳالهه شعوري يا لا شعوري طور قبول ڪري ورتي آهي ته سندن اصل قد بت بس ايترو ئي آهي جو اهو هڪ هڪ صوبي ۾ وڳوڙ ڪري سگهن ٿا. في الحال ٽي ڌريون هڪ هنڌ گڏ ٿينديون نظر آيون آهن جيڪي اصل ۾ ”مهاجر پنجابي پٺاڻ متحده محاذ“ جي نئين صورت آهن.
چنڊال چوڪڙيءَ ۾ چار هوندا آهن. چوٿين ڪهڙي ڌر ان تحريڪ ۾ داخل ٿيندي؟ اهو اڃا ڏسڻو آهي. ميان نواز شريف هڪ چال هليو آهي، جڏهن کان چيف آف آرمي اسٽاف جي عهدي تي هڪ نئون جنرل آيو آهي، نواز شريف جي حڪمت عملي بدلجي وئي آهي. اڳي هو صدر پاڪستان جي خلاف روزانو هڪ بي حساب سان سنگين الزام پريس آڏو پيش ڪندو هو پر هاڻي چوي ٿو ”صدر نه، بينظير ئي ٽارگيٽ رهندي ۽ صدر تي آئيني ڪردار ادا ڪرڻ لاءِ دٻاءُ وڌايو ويندو.“
نئين جنرل جي آمد سان پاڪستان جي حزب اختلاف جون اکيون ڇو چمڪڻ لڳيون آهن؟ اها ڳالهه عام ماڻهوءَ کي سمجهه ۾ نٿي اچي. جيتوڻيڪ نئين جنرل جي ”سياسي ارادن“ جو ڪو به حوالو يا بيان سامهون ڪو نه آيو آهي ۽ چيو وڃي ٿو ته هن جو ڪو به سياسي ارادو ڪو نه آهي، ان هوندي به پاڪستان جو عوام ايڏي سولائيءَ سان بي اونو ٿي ويهي نٿو سگهي. ايم ڪيو ايم پاران فوج کي مداخلت جا سڏ اڃا جاري آهن ۽ اهي سڏ ايم ڪيو ايم جي ترجمان اخبارن ۾ ايئن ٿا ڇپجن ڄڻ ڪنهن وڏي سياسي پارٽيءَ انتخابي منشور ۽ پاليسي پڌري ڪئي هجي.
نواز شريف پاران صدر مملڪت تي پنهنجو ”آئيني ڪردار“ ادا ڪرڻ جي دٻاءُ سان گڏ الطاف حسين جنرل ڪرامت کي سڏ ڪيا آهن ته اهو اچي ”مهاجرن جو قتلام“ بند ڪرائي! مخصوص پريس ۽ ايم ڪيو ايم لفظ ”مهاجر“ ۽ بيگناهه ماڻهن کي ماريندڙ ”دهشتگردن“ کي ايئن ملائي هڪ ڪري ڇڏيو آهي جو هاڻي هو پاڻ ئي ”نظر جي دوکي“ واري بيماري ۾ وڪوڙجي ويا آهن. هاڻي کين هر دهشتگرد ”مهاجر“ نظر اچي ٿو، ڀلي کڻي اهو ڪنهن ٻي مافيا جو رڪن هجي! الطاف حسين جنرل ڪرامت کي سياسي ميدان ۾ ڪڏڻ لاءِ چيڙائڻ جا سڀ گر استعمال پيو ڪري. مثال طور هن چيو ته ”بينظير حڪومت مهاجرن جي نسل ڪشيءَ لاءِ فوجي آفيسرن جي نگرانيءَ ۾ رينجرز کي استعمال پئي ڪري، محب وطن مهاجر ملڪ ۽ فوج جي خلاف نه آهن. مهاجر قوم ۽ فوج جي وچ ۾ ويڇو پيدا ڪرڻ جي ڪوشش جو نوٽيس ورتو وڃي. صدر لغاري ظالمن جي خلاف ڪم ڪرڻ لاءِ تيار ناهي.“
الطاف حسين جنرل ڪرامت آڏو جيڪي دليل پيش ڪيا، انهن جي صرف هڪ ئي معنيٰ آهي ته فوج بغاوت ڪري يا گهٽ ۾ گهٽ ايترو ڪري ته سياسي حڪومت تي دٻاءُ وجهي! ايم ڪيو ايم فوج جي خلاف نه آهي ته پوءِ اهي ڪير هئا جن چيو هو ته ”فوج ڇا ٿيندي آهي؟“ لانڍيءَ ۾ فوج جي ماڻهن سان ڪنهن جٺيون ڪيون هيون؟ قانون نافذ ڪندڙ ادارن جا ماڻهو ڪير پيو ماري؟ ايم ڪيو ايم ملڪ جي خلاف نه آهي ته پوءِ ملڪ جي بيگناهه ماڻهن جا لاش ٻورين ۾ ڪير پيو بند ڪري؟ حقيقت اها آهي ته پاڪستان ”مهاجرن“ جي خلاف آهي، نه ڪو پاڪستاني ”مهاجرن“ جي خلاف اهي ۽ نه وري فوج يا ڪو انتظامي ادارو ”مهاجرن“ جو دشمن آهي. ملڪ ۾ دهشتگردن جي خلاف هڪ ويڙهه هلي رهي آهي جنهن ۾ انتظاميا دهشتگردن کي سوڙهو ڪري روپوش ٿيڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو آهي ۽ ٻن چئن کانسواءِ سڀ وڏا نامي گرامي دهشتگرد مارجي چڪا آهن ۽ ايم ڪيو ايم هر نامي گرامي دهشتگرد کي پنهنجو ڪارڪن قبول ڪيو اهي. جنهن تنظيم دهشتگردن کي پنهنجو ڪارڪن تسليم ڪيو هجي، ان کي ملڪ جي ماڻهن جو ڪيترو همدرد سمجهجي؟ ملڪ ماڻهن سان هوندو آهي، الطاف حسين جي اها دعويٰ ڪيڏي نه کوکلي اهي جنهن ۾ پاڻ کي محب وطن قرار ڏنو ويو پر ملڪ جي لاتعداد ماڻهن کي ايئن ڪٺو ويو جيئن دشمن سان به نه ڪجي!
آئين ۾ فوج جو ڪردار طئه ٿيل آهي. فوج کي بغاوت لاءِ اڀارڻ خوف هڪ غداراڻو عمل آهي. مسٽر پليجو ته فقط قلم 302 هيٺ ٿيندڙ ڏوهه جي نشاندهي ڪري ٿو، هاڻي اهو سوال به اٿي بيٺو آهي ته فوج کي بغاوت لاءِ اڀارڻ جي سزا ڇا آهي؟ ۽ جيڪڏهن ڪا اخبار فوج کي بغاوت لاءِ اڀارڻ جي سڏ طور استعمال ٿئي ته ان جي سزا يا جزا ڇا آهي؟
پاڪستان ۾ اڄڪلهه فوجي بغاوت جو هڪ ڪيس به هلي رهيو آهي. ڪيس جا تفصيل ۽ قانوني نڪتا عدالت ڄاڻي، هن وقت سياستدان ان ڳالهه کي ”مسئلو“ بڻائي رهيا آهن ته فوجي بعاوت جو ڪيس ڪورٽ مارشل طور هلايو وڃي يا عام کليل عدالت ۾؟ ان سوال کي هڪ سياسي مسئلو بڻائي کرو ڪيو پيو وڃي. باغين جا ”مذهبي“ لاڙا بيان ڪري بغاوت ڪيس کي ”هٿرادو!“ ڪوٺڻ شروع ڪيو ويو آهي. فوجي بغاوت لاءِ سياستدانن جي همدرديءَ قوم کي سچ پچ ته ڏاڍو مايوس ڪيو آهي.
فوجي بغاوت جو ڪيس ڪٿي هلڻ گهرجي؟ هاڻي اهو سوال اٿاريو ويو آهي ته ڀلي سپريم ڪورٽ پنهنجو فيصلو هڪ ڀيرو صادو فرمائي ۽ اهو سوال هميشه هميشه لاءِ نبري وڃي پر اسان کي حير�