قديم تحرير جي ناڪام ڳولا

قديم تحرير جي ناڪام ڳولا
جڏهن کان بگا شير جي غلام محمد نوحاڻيءَ بٺي ٿل جي ڀر پاسي ۾ ڪن پٿرن تي جنهن قديم تحرير جو ڏس ڏنو هو، منهنجي ننڊ ڦِٽي وئي هئي. نوحاڻي پاڻ سونهون ٿئي ها ته اسان گهڻو اڳ اهو ماڳ ڏسي چڪا هجون ها. ان کان پوءِ مون جُوءِ جي ڪافي ماڻهن کان ان بابت پڇيو، ڪٿان به ڪو ڏس پتو نه مليو. اصل ۾، هاڻي سفر جا رستا بدلجي ويا آهن، اڳوڻا رستا متروڪ ٿي ويا آهن. اڳي ماڻهو پنڌ يا اٺن تي سفر ڪندا هئا، هاڻي روڊ پئجي ويا آهن ته سواريون ۽ رستن سان گڏ نظارا به بدلجي ويا آهن. نئين نسل پراڻن رستن تي هلڻ، گهمڻ ڦِرڻ ڇڏي ڏنو آهي، انڪري هنن وٽ خود پنهنجي علائقي بابت تمام محدود معلومات آهي.
هن ڀيري اسان جوهيءَ مان جيپ ڪئي ۽ بٺي ٿل ويجهو انهن اهڃاڻن جي ڳولا ۾ نڪتاسين. اسان کي ڪو سونهون کپندو هو، منڇر جي ڪنڌيءَ تي واقع شاهه حسڻ ۾ هڪ ماستر صاحب کي عرض ڪيوسين،
”متان توهان کي خبر هجي ته جنهن واٽ کان بگا شير جا قافلا بٺي ٿل ايندا هئا، ان گَس تي بٺي ٿل جي ويجهو ڪنهن هنڌ ڪن ڇِپن تي قديم زماني جا اکر لکيل آهن!“
”نه! اسان کي اهڙي خبر نه آهي، پر آئون توهان کي هڪ ڇوڪرو ساڻ ڪري ٿو ڏيان جيڪو توهان کي ان پراڻي واٽ تان وٺي ويندو، متان توهان ڪجهه ڳولي وٺو!“ ماستر صاحب ڪنهن ڏانهن نياپو اماڻيو. ان دوران اسان منڇر جي ڪنڌيءَ تي پسار ڪرڻ لڳاسون.
گذريل ڀيري، هتي وڏو ڏڪار هو، وڏي وحشناڪ مايوسي منڇر واسين تي پنهنجا پر پکيڙي ويٺي هئي. هن ڀيري منڇر جوڀن تي هئي. ڍنڍ جي ڪپ تي ڪُنڍيون پسار ڪري رهيون هيون ۽ منڇر جا مهاڻا امداد لاءِ اسان ڏانهن هٿ ڊگهيري ڪونه ڊوڙيا، اهي پنهنجين پنهجين ٻيڙين کي ونجهن سان ڌِڪي رهيا هئا. هر ڪو پنهنجي ڪرت ۾ مصروف هو، ڪنهن به ڪنڌ ورائي ڪونه ڏٺو ته ڪي اجنبي آيا آهن.
ٿوريءَ دير کان پوءِ اسان بٺي ٿل کان بگا شير ويندڙ واٽ تي وڃي رهيا هئاسون. بخاري صاحب، عزيز رانجهاڻي ۽ عباس جنگواڻي به هڪ هڪ ٽَڪري ۽ ان جي پٿرن کي غور سان ڏسندا ٿي ويا. نيٺ جيپ جي واٽ به ختم ٿي وئي. هاڻي پنڌ کان سواءِ ڪو به چارو نه هو. هيل تائين اسان کي ڪا وڏي ٽڪري نظر نه آئي هئي ۽ نه وري ڪٿي اهڙيون جنبون نظر آيون جن تي ڪا تحرير اڪيرڻ ممڪن هئي. سامهون ڪلوميٽر کن جي پنڌ تي ڪي وڏيون ٽڪريون هيون. آئون شوق ۾ هلندو ويس، منهنجو رخ اولهه طرف هو، ’اُکري مهري‘ ٽڪر منهنجي ڏکڻ کان هو. آئون اڃا به اڳتي نڪري ويس، وڏيون ٽڪريون ٽپي اڃا به اڳتي هليو ويس، اڳتي ٻيون ٽڪريون هيون، انهن کي به ڦيرو ڏيئي آيس، پر خبر نه آهي ته اها ڪهڙي واٽ هئي جنهن تان غلام محمد نوحاڻي اٺن تي لنگهيو هو.
”ٺيڪ آهي! اڄ شڪار نه لڳو، وري ڪنهن ٻئي ڀيري، يا وري مون کان پوءِ ڪو نوجوان اها واٽ وٺي اڃا اڳتي ويندو ۽ اها قديم تحرير ڳولي هٿ ڪندو!“ مون سوچيو ۽ اميد جو اهو ڏيئو ٻاري واپس موٽي آيس. هتي اٽڪل ٻه ڪلاڪ لڳي ويا هئا. اسان کي مِٺو ڪَلوئي دڙو به ڏسڻو هو.
شاهه حسڻ کان اسان مٺو ڪلوئيءَ جو رخ ڪيو. واٽ ۾ ڳوٺ علي مراد شاهاڻي لڳ هيبت خان (پيءُ) ۽ علي مراد (پُٽ) جا مقبرا آهن. اسان مقبرن کي ساڄي پاسي ڇڏي اڳتي نڪري وياسون