لوهي ڄاريون

لوهي ڄاريون
هو ٿورو گهڻو پڙهيل هو، ڪجهه مذهبي بنديون، ڪتابڙا ۽ روحاني پمفليٽ ... ۽ تن جي تاڃي پيٽي تي سندس ذهن اُڻبو ٿي ويو ... پھرين ڇڊو ڇڊو، پوءِ ڳتبو ويو، وڌيڪ، اڃا وڌيڪ! . هڪ ڏينهن، ڪنهن ڪتابڙي ۾ سمرقند جي عالم جو ليک پئي پڙهيائين، ”مذهب ڪوهيڙو آهي ۽ سائنس سج آهي. جڏهن سج اُڀرندو ڪوهيڙو گم ٿي ويندو ...“ بس پڙهڻ جي دير هئي، آپي مان نڪري ويو. امالڪ ڪتاب کڻي ڀت سان ڦهڪايائين، ”پڻس جي سائنس! هن جو سج اڀرندو ۽ نعوذ بالله خدا گم ٿي ويندو ... هونهه ! خدا جا منڪر!! “ ڪچن ڌاڳن جو تاڃي پيٽو هوريان هوريان لوهي تارن جو بڻجي ويو هو، جنهن ذهن ۽ وجود کي لوهي ڄار وانگر وڪوڙي ڇڏيس.
هي ڪو پھريون ڀيرو نه هو جو هن اهو خواب ڏٺو هجي. هن کان اڳ به ٽي چار ڀيرا هوبهو ساڳيو خواب ڏسي چڪو هو. هونئن هر خواب جو ذڪر پھرين گهر واريءَ سان ۽ پوءِ جڳ سان ڪندو هو. پر هن جو ذڪر ڪنهن سان به نه ڪيائين. ڪري ته ڪيئن؟ خواب ئي اهڙو هو،. ڀلا! ٻن معصوم پٽن کي ذبح ڪرڻ ڪو اهڙو ڪم آهي جو ٻين کي ٻڌائجي ۽ تعبير پڇجي؟ ــ پر راتوڪو خواب ڪجهه وڌيڪ ئي چٽو ۽ واضح هو. هن ڏٺو ته هو صاف سٿري سفيد لباس ۾ آهي ۽ هو ٻنهي پٽن کي ڪنهن بزرگ جي مزار تي ڪُهي رهيو آهي. وچ شهر ۾ پهاڙيءَ تي هڪ سفيد سنگ مرمري مزار! پھرين ته تعبير ئي سمجهه ۾ نه آيس... ”آئون پنهنجا پٽ ڇو پيو ڪُـهان؟؟“
پر پوءِ، جڏهن هو اڪيلو هو، اوچتو هن کي ڪجهه ياد آيو ، ... هي ڄڻ ته اونداھيءَ ۾ چمڪاٽ هو! هڪ مهينو اڳ گذريل عيد جو ڏينهن ... امام صاحب واعظ ۾ اهو ئي قصو ته ٻڌايو هو، هر سال ٻڌائيندو آهي ... حضرت ابراهيم عليه السلام جو! پنهنجي رب جي حڪم تي پنهنجي سڀ کان پياري شيءِ جي قربانيءَ جو قصو. خدا پنهنجن پيارن ٻانهن کان امتحان وٺندو آهي. ”مان به ته خدا کي پيارو ٿي سگهان ٿو، مان به ته سچي دل سان عبادت گذار ۽ زاهد انسان آهيان، هو مون کان به آزمائش وٺي سگهي ٿو ... ها! هو مون کي آزمائي رهيو آهي، مان به هن کي پيارو آهيان!“ مٿس وجد طاري ٿيڻ لڳو.
اهو قصو ته هو ننڍي هوندي کان ٻڌندو آيو هو، پر هن ڀيري ڳالهه ئي ڪا ٻي هئي. اڳي هو لاپرواهه هو، گنهگار هو، ۽ عبادت گذار ڪونه هو. پر هاڻي، هن جي گهر ۾ ڪا به شيطاني شيءِ نه آهي، ايستائين جو ڪو به غير مذهبي ڪتاب نه آهي، ٽيليويزن به نه آهي جنهن وسيلي غير ديني ڳالهيون گهر ۾ اچن ٿيون.
کيس پنهنجي ۽ حضرت ابراهيم عليه السلام جي خواب ۾ ڪو به فرق نظر نه آيو هو. پاڻ به ته پنهنجي رب جي آڏو پنج وقت گوڏا ۽ تريون کوڙي سجدو ڪندو هو. ڪيڏو نه سڪون ملندو هيس! هر وقت ايئن پيو ڀائيندو ڄڻ انهيءَ عبادت جي موٽ ۾ ڪا غيبي سگهه پئي کيس بچائيندي هئي! تنهن ڏينهن به ٻوٽن جي پاڙن ۾ گُڏ ڪندي ڏٺو هئائين ته ڪارو وڇون ڏنگ ورائي سندس هٿن تان ٿيندو ٻانهن تي چڙهي رهيو هو، جنهن کي پوءِ ڇنڊي رنبيءَ سان چٿي ڇڏيو هئائين. ڪير هو جنهن وڇونءَ کي ڏنگڻ کان جهليو؟ اهڙن موقعن تي هڪدم اٿي کڙو ٿيندو. ڪم ڪاريون ڦٽي ڪري ٻه رڪعتون شڪراني جون ضرور پڙهندو.
خبر ناهي نالو ڇا هئس پر سڄو جڳ کيس مالهي بابا سڏيندو هو. قد جو ڊگهڙو، وار کچڻي ڊگها ۽ ڇڊڙا. جن کي هر پندرهين ڏينهن ميندي هڻي ڳاڙهو پيو ڪندو هو، وچان سينڌ، سنهڙي کنڀ کنڀ ڏاڙهي، ڳاڙهي ۽ ڊگهي. هلڪيون مڇون، نڪ مِنو. رنگ لوساٽيل. يقيناً، جوانيءَ ۾ مضبوط هڏ ڪاٺ هوندس، جيڪو هاڻي جهرندو پئي ويو. ڪپڙا سدائين اڇا، سٿڻ مرن کان مٿي. چمپل رٻڙ جي ٻه پٽي.هونئن طبيعت جو نهٺو پر جي چڙي پيو ته رنگ بدلجي ڪوئلو ٿي ويندس. جنهن جي اک ۾ نهاريندو تنهن جي پٺيءَ جي ڪنڊي مان ٿڌي لهر ڊوڙي ويندي. ڪڏهن ڪنهن سان هٿ ڳنڍڻو نه پيس، بس اڳلو ئي اکيون هيٺ ڪري چپ چاپ کسڪي ويندو. چڙندو فقط ٻن ڳالهين تي: هڪ جڏهن ڪا بدعت ڏسندو، ٻيو تڏهن جڏهن ڪير ڪرامتن کان انڪار ڪري. چوندو، ”هڙئي مرتد!“ ڪنهن خاص فرقي جو ڪونه هو، جيئن پاڻ سوچيندو هو، ان ئي خيال کي ٺيڪ سمجهندو هو. ٻيا سڀ ڀٽڪيل هئا!
هر جمعي رات ڪنهن نه ڪنهن ولي الله جي درگاهه تي ٽڪندو هو. درگاهن تي وڃڻ کي بدعت نه سمجهندو هو. چوندو ”اهي خدا جا پيارا ٻانها ۽ ڇٽل روح آهن!“ ڪھڙو بزرگ هو جنهن جي درگاهه تي حاضري نه ڀري هئس! سندن ئي دُعائن سان ٻئي پٽ عطا ٿيا هئس. چلا به خوب ڪڍيا هئائين. پھرين تعويذ ڦيڻا ٻين کان گهرندو هو، پوءِ سنها ٿلها پاڻ ڏيڻ شروع ڪيائين.
پر هيءُ خواب! هن لاءِ ڄڻ ولايت جو پيام هو. هن لاءِ اهو احساس ئي ڪافي هو ته هو پنهنجي رب کي ويجهو ٿيو آهي ۽ هن کان به زندگي کان پيارين شين جي قرباني گهري وئي آهي. کيس يقين ٿي ويو ته سندس سڄي عمر جي عبادت ۽ قربانين ۾ هيءَ آخري ۽ اتم آهي ... بس پوءِ ... هو باري تعاليٰ جي سڀ کان پيارن ٻانهن ۾ شامل ٿي ويندو ۽ دوزخ جي رجائيندڙ باهه مٿس ۽ سندس پٽن تي حرام ٿي ويندي. جيئن جيئن ٿي سوچيائين تيئن تيئن هڪ عجيب ڪيفيت وئي کيس گهيريندي، وڪوڙيندي. پنهنجي ئي بت منجهان آڳ اُلا ڪري نڪرندي محسوس پئي ٿيس ته ڪنهن مهل رڳن ۾ جنسي باهه ٿي ڊوڙيس. ڪنهن ويل پاڻ کي روحاني سگهه جي ڪري ڪنهن اوچي جبل جي چوٽيءَ تي بيٺل پئي ڏٺائين ته ڪنهن مهل باقي انسان گمراهه ۽ حقير ڪِولين جيان ٿي لڳس. ايئن ٿي سمجهيائين ڄڻ ڪائنات جا سمورا راز مٿس پلٽجڻ لڳا آهن.
صبح سان اٿي ڪاتي تکي ڪيائين. ڪاتي تکي ڪندي ور ور ڪري ڌار تي اڱر رکي پئي ڏٺائين. تصور ئي تصور ۾ انهيءَ ڌار سان لخت جگرن جو نڙگهٽ وڍيائين ته جهرجهري اچي ويس. ڪاتي هٿن ۾ ڪنبي وئي. پر هڪڙي گهڙي،، فقط هڪڙي گهڙي! ياد آيس ته حضرت ابراهيم عليه السلام کي شيطان ٽي ڀيرا ورغلايو هو. ڪنڌ ڌوڻي ”لا حول...“ پڙهيائين ۽ ٻيهر ڌار چمڪائڻ ۾ لڳي ويو. جوڻس پڇيس ته ڇڙٻي ڇڏيائين. ڪنهن ڪنهن مهل عورت ذات جو وجود به شيطاني لڳندو هئس.
ٻئي ڏينهن صبح ساڻ ٻنهي پٽن کي ڌوتل سٺا ڪپڙا ڍڪايائين. چيائين، ”هلو ته گهمائي اچانوَ!“ ٻنهي کي ساڻ ڪري رڪشا تي سوار ٿي قوم جي ابي جي مزار تي پھتو. وچ شهر ۾ سفيد سنگمرمري مزار! ننڍو ڇوڪرو ڏهن سالن جو، وڏو ٻارهن سالن جو. قائد جي مزار ڏسي ٻارن جي دل خوشيءَ ۾ ٽپا ڏنا ... هر ڪو پنهنجي ڪرت ۾ رڌل هو.
مزار تي اڃا ماڻهو اچڻ شروع نه ٿيا هئا. بس ڪو ايڪڙ ٻيڪڙ محافظ يا باغبان موجود هو. مالهي بابا هيڏانهن هوڏانهن نهاريو: سفيد سنگ مرمر سان جڙيل هيڏي ساري مزار، چلڪندڙ اڇو قبو ۽ ديوارون ... چئني پاسي وڏا ٿَلها، ڦوهارا، وڻ ۽ پکڙيل جهنگلي ٻُوڙا ...
مالهي بابا پھرين ننڍڙي پٽ کي ليٽايو ــ ڪُک تي گوڏو کوڙي وارن کان جهلي، سٽ ڏيئي ڪنڌ پوئتي ڇڪيائينس. ڪاتي ڪڍيائين ته ٻار ڊڄي ويو. ڦٿڪي ڇڏايڻ جي ڪيائين ته گرفت مضبوط ٿي وئي. رڙ ڪيائين ته اڌ ۾ رهجي ويس ... نڙگهٽ مان ”خر خر ... “ جا آواز نڪتا. رت ڦوهار ڪري نڪتو ... هر شيءِ ڳاڙهي ٿي وئي. وڏي ڇوڪري ننڍي جو حشر ڏٺو ته هانءَ ڏاريندڙ رڙيون نڪري ويس. مالهي بابا ننڍي کي ڦٿڪندو ڇڏي وڏي ڏانهن وڌ�