ابڙو اڪيڊمي Abro Academy
2020-11-04
داخلا نمبر 886
عنوان ماڙي کڙ/ غازي شاهه سائٽ
شاخ منڇر گورک گاج دنيا
پڙهيو ويو 1216
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
ماڙي کڙ/ غازي شاهه سائٽ
پياري کوسي جي نالي سان منسوب دڙو هڪ شاندار آرڪيالاجيڪل سائٽ آهي جيڪو گاجي شاهه جي مزار کان تقريباً ڏيڍ ڪلوميٽر ۽ ٽنڊي رحيم کان ڏکڻ اوڀر طرف 6 ڪلوميٽر ۽ لوهڙي کان 13 ڪلوميٽر پري آهي. هن ماڳ تان آمري ۽ سنڌو تهذيب جهڙيون ٺڪريون لڌيون ويون آهن. زمين کان 35 فٽ اوچو آهي. دڙي جي پاسي ۾ هڪ کڏ جا آثار هئا، ان ڪري هن سائٽ کي (پياري جي) ماڙي ۽ کڏ جي مرڪب لفظ سان ماڙي کڏ ۽ پوءِ ’ماڙي کڙ‘ چيو ويو. هن جي کوٽائي جو ڪم لوئس فلم صاحب مارچ 1975ع کان شروع ڪيو جنهن جو اندازو آهي ته هي ماڳ 3500 قبل مسيح جو ٿي سگهي ٿو.
هي ماڳ مجمدار صاحب 31-1930ع ۾ دريافت ڪيو هو جنهن دوران هن ڇهه ابتدائي کوٽايون ڪرايون هيون. پهرين کوٽائيءَ مان ٽي تهه ظاهر ٿيا هئا جن ۾ ڪا به اڏاوتي پاڇي ڪو نه هئي. هتان هٿ آيل ٺڪراٽي تي جانور، پکي ۽ جاميٽريائي شڪليون چٽيل آهن. ٺڪر جا رانديڪا، پتلا، مڻڪا، ڪنگڻ، چوڙيون، چانديءَ جي منڊي، ٽامي ۽ پٿر جا اوزار به مليا آهن. هتان ٽامي جي آر ۽ تير جي اَڻي به ملي آهي. هتان مڻڪا ايتري گهڻي تعداد ۾ مليا آهن جو گمان ٿئي ٿو ته هتي مڻڪا يا ڳهه ٺاهڻ جو ڪارخانو هو.
’پياري جي دڙي‛ تي ڇھن مختلف جاين تي کڏون ھنيون ويون. کوٽائيءَ مان نڪتل ٺڪراٽو آمري ۽ سنڌو تھذيب جو ھو. ھتان چِٽيل ٺِڪراٽو وڏي تعداد ۾ مليو آھي. مجمدار ان ٺِڪراٽي تي ڪافي تفصيل سان بحث ڪيو آھي ڇاڪاڻ ته سندس خيال ۾ اھي تصويرون ئي ڪنھن ثقافت کي سمجھڻ ۾ گھڻيون مددگار ٿين ٿيون. ھُو چوي ٿو ته، ”ھن علائقي ۾ ڏاند ۽ وڻ ئي شايد سڀ کان آڳاٽي ثقافت جون نشانيون آھن. انھن مان ڪي ڊزائنون ته مُھن جي دڙي ۾ موجود ئي نه آھن‟.