مـان مـڙد

ن زائفون تہ ھيئن چونديون ھيون تہ اسان ٻَنِي آھيون ۽ اسان کي حق آھي تہ پنھنجي پسند جو سٺو ۽ سھڻو ٻِج وٺون. منھنجي ملڪ جي مَـڙدن کي ڪھڙو عذر ھو؟ منھنجو ڪنڌ ھيٺ ٿي ويو!

ھڪ منڊڙيءَ گابو ڏئي مون کي خريد ڪيو. کيس سَڱ نٿي مليو. سدائين مون کي چوندي ھئي تہ ، ”ڏس تہ مان ڪھڙي نہ پھلوان آھيان ... مون ھيئن ڪيو، مون ھونئن ڪيو!“ مون کي بہ ھمت نہ ٿئي جو کڻي چوانس تہ ڪَسيرو بہ ڪونہ لھين، يا کڻي سندس وِڏ جو ذڪر ڇيڙيان. پاڻ ڀيري مون کي اٿي ويٺي پئي لوئيندي ھئي، چي، ڪو کر نہ اٿيئي، ڪو لڇڻ ئي نہ اٿئي! ڄڻ تہ مون کي نڪا دل ھئي، نڪا پنھنجي عزت.

ٻيھر ڀڳس. ساڳي ڪار، جنھن جي ھٿ چڙھان، سو چار ڏينھن رھائي وڪڻيو ڇڏيم. انڌير ننگري ھئي. ڌڪا ٿاٻا کائيندو، ڍورن وانگر وِڪامندو اچي ھڪ نئين قبيلي ۾ نڪتس. اتي جي سردارڻ جان تان چڱيري ننڍي نيٽي ھئي. ھن کي مان وڻي ويس. کڻي نڪاح ۾ آندائين. مان نہ رلي رلي ٿَڪو ھئس، بغاوت ۽ ڪشمڪش ڇڙھيون ھڻي مري ويئي. مٿي ڇانوَ ڪري ويھي رھيس.

ھوريان ھوريان منھنجي بہ دل ساڻس ٻجھي ويئي. ھيترين سارين ڪارين ڀوتڻين ۾ ھوءَ مور ھئي. مون کيس خوش رکڻ جي ھر ڪا ڪوشش ڪئي، ڪين گهٽايم. ماني پچائڻ، ڇنڊ ڦوڪ ڪرڻ، پاڻي ڀرڻ، جوءِ جا پگهر ھاڻا سِنگهن لڳل ڪپڙا ڌوئڻ، رات جو کيس زور ڏيڻ. سڄو ڏينهن هڏ هڻندو هوس. تڏهن بہ هُوءَ مهڻو ڏيئي ڪڍندي هئي، چي ”گهر ويٺي کائو!“ اندر ۾ وَڍ پئجي ويندا ھئم. پيار جو اھو قدر ڏسي روئي ويھندو ھوس.

ڪڏھن کڻي ناز ڪيم تہ مون کي بہ شڪار تي وٺي ساڻ ھل! تہ نٽائي ڇڏيندي، مورڳو ڇڙٻ ڏيئي ڪڍندي. بس! ان مھل دل ٽڪر ٿيندي ھئم. ڀلا ڪيئن سمجهان تہ ھن جو پيار سچو ھو.

پاڻ ڀيري ين ڪندي، ڳالهہ ڪندي، ”فلاڻو تہ ڏس ڪھڙو نہ ٺاھوڪو جوان آھي!“ ڪڏھن وري پنھنجي ننڍي ھوندي جي عشق جو ذڪر ڪندي ھئي. ھاءِ الله! نٿي ڄاتائين تہ منھنجي پيار ڀريءَ دل تي ڪيڏا نہ زخم ٿي ڪيائين. مان گگدام ڀلا ڇا ٿي چئي سگهيس! منھنجي جذبن جو وٽس ڪسيرو بہ قدر ڪونہ ھو. جنسي مُـڱ ٿي ڏريائين. ساڙ ۾ پڄرندي مون بہ ھڪ لڱا چئي ڏنو مانس تہ ،” تنھنجي فلاڻي ساھيڙي ڪھڙي نہ ٺاھوڪڙي آھي!“ ڪاوڙ ۾ ڪاراٽجي ويئي، لٺ کڻي اچي ورتائينم. ڏاڍا ويڻ ڪڍيائين ۽ ڍيڪ ڏنائين. روئي، روئي کڻي چپ ڪيم. ڪيئن نہ پنھنجي ملڪ ۾ اسين مڪمل آزاديءَ سان زالن جي زخمن تي ائين لوڻ ٻُرڪيندا ھئاسين.

سال گذري ويا، ڪئين ٻار ڄاوم. کٿو نٿي پڳس. ڏينھن جو ھڏ هڻڻ، رات جو اوجاڳو ٻارن جو روڄ ۽ راڙو. مٿان بيگم صاحبہ جو مزاج رکو ٿيڻ لڳو. ڳالهہ ڳالهہ تي چِڙڻ، کھرو ڳالهائڻ، گهر ڇڏي وڃڻ، مان تہ منجھي پيس. تيئن ڪم تي زور رکيم. وقتي زال جي دل وٺڻ جا جتن ڪيان تہ ٽوڪ ھڻيم. چي ”ھن عمر ۾ نخرا!“ ڄڻ تہ پاڻ مون کان ننڍي ھئي.

پتو تڏھن پيو جڏھن ھڪ ننڍي نيٽي نينگر سان شادي ڪري آئي. بس اھا رات مون لاءِ قيامت ھئي. ماندو ماندو پي ٿيس. اکين آڏو منھنجي دل گهري زال ٻئي سان سيج تي ويٺي آھي!

مٿان ٿي ڪِريس. پاڻي وجھي ٿي ڏندڻ ڀَڳائون ۽ سھرا بہ ڳائيندا ٿي آيا. ھُجي ھا پنھنجو ملڪ تہ سيج تي گلن بجاءِ ٻہ لاشا ھجن ھا!

ڏينھن اھو ٿيو، مان نئين نينگر جو مُلھہ ڳڌو نوڪر ٿي پيس. ھئو تہ ھڪ ٿڦڙ جو کاڄ، پر منھنجو اندر کاڌو پيو ھو، روح ۽ جذبن کي ڪنڍا لڳل ھئم، ھٿ سان سينگار ڪرائي وڃي کيس زال اڳيان ويھاريندو هوس.

منھنجي ٻارن لاءِ بہ آزار مچي ويو، سارو ڏينھن موچڙن ۾. کين ڌارئي ھٿان ڪُٽبو ڏسي ھنيانءُ پيو گهٽبو ھئم، ڇوڪرا نوڪر بڻجي ويا. ڇوريون پاڻ زوريون لوفرن وانگر رُلنديون ٿي وتيون. مان بہ اچي پوڙھو ٿيس. ٿُڪ لعنت پئي وسيم. ھيڻا ھَڏ، ڪم نہ اچيم تہ ٽُڪر نہ مليم. ڇوريون ٻہ ٻہ مُـڙس ڪري ھليون ويون، مون کان پڇيائون بہ ڪونہ. باقي ويچارا ٻہ ڇوڪرا، منھنجي حال تي ڳوڙھا ڳاڙي بس ڪيو ويھن. چيم تہ ڪنھن چڱي ھنڌ سندن سَڱ ڪيان، پر منھنجي زال کڻي اکيون ڦوٽاريون. چي، ”مان سردار، اھو منھنجي شان وٽان آھي، جو مان نينگرن کي اٿاريان!“ منھنجا تہ تاڪ لڳي ويا. رت جو ڍُڪ ڀري ماٺ ڪري ويٺس.

منھنجو وڏو ڇوڪر تہ جواني کائي ويو. اچي پريا پيس. ننڍي تہ ھڪ ڏينھن روئي اچي ڳراٽڙي پاتم. دل جو حال ڪري ڏنائينم تہ فلاڻِي مون کي ڇڪي پيئي. مون بہ کيس ڀڄائي ڪڍيو. منھنجي زال اچي ڪاوڙي تہ منھنجو نڪ وڍجي ويو. مون کي پئي کِل اچي تہ ڇوڪرو جواڻ جماڻ، وڃي شادي ڪيائين، ھن پوڙهيءَ رن جو ڪھڙو نڪ وڍيو! چڱو ڪيائين، وڃي گهر ٺاھيائين. ھا البت، اسان جي ملڪ جي ڪا ڇوڪري ڀڄي وڃي تہ ... واقعي نڪ ڪپجي وڃي... مان ڪياڙي کنھڻ لڳس.

ھڪ ڏيھن منھنجو وڏو نينگر رئندو اچي پيرن کي چنبڙيم. چي ”ابا سيگهہ ڪر ڀڄ! امڙ کي خبر پئجي ويئي آھي تہ تو ادي کي ڀَڄايو آھي. ڪھاڙي کنيو ٿي اچيئي!“ منھنجو من جهڄي پيو. پُٽڙي کي نرڙ تي چمي ڏيئي کائنس ھميشہ لاءِ جدا ٿيس.

پوڙھو کک ٿي ويو آھيان، ستر سالن جو. چمڙو پيو لڙڪيم. ڳل پيھي ويا اٿم، ڀرون اڇا، در در جون ٺوڪرون کائيندو وتان. پنھنجي اولاد کان جدا. ڳوڙھا بہ سُڪي ويا اٿم. پيشانيءَ تي ھٿ رکيو، لٺ کنيو دور دور ڪنھن کي پيو ڳولھيان. پاروٿو ساروٿو پِن جو ٽُڪر ڪڏھن ميلم ڪڏھن نہ ... اھو آھي پڇاڙيءَ ۾ حال. ٽُڪر ڳڀي لاءِ دڙڪا، ٿاٻا ۽ ڌڪا. جنھن ٻار پيدا ڪيا ۽ پاليا؛ جنھن سڄي عمر پيار ۽ خلوص سان خدمت ڪئي؛ جنھن پنھنجي سونھن ۽ عصمت ڏني؛ جنھن ڏک سک ۾ ڳوڙھا ڳاڙي صبر ۽ شڪر ڪيو؛ جنھن پنھنجو خون انساني گُلڙن کي پياريو؛ ڇا ان لاءِ سندس پنھنجي ملڪ ۾ ۽ پنھنجي جيون ساٿيءَ وٽ بہ جاءِ ڪانھي! ... ملڪ جي مٽيءَ جو ذرو ذرو سندس خدمت ڪري تہ بہ ھن جي ڳڻن جو بار لاھي نہ سگهي.

ملڪ جو خيال ايندي، منھنجي دماغ ۾ جوالا ڦاٽي پيو. نہ نه! منھنجو مٺڙو ملڪ اھڙو ڳڻ چور نہ آھي، ستر ورھين ۾ ضرور مَـٽيو ھوندو. ڪو جھنگلي ڀوتن جو ملڪ نہ آھي. منھنجي جي ملڪ جي مڻيادار ماڻهن ضرور ڪوپن وانگر ڪنڌ بہ ڪپائي پنهنجين گگدام مائرن، ڀينرن ۽ نياڻين جا نير ٽوڙيا ھوندا. پر جي نه، تہ ... منھنجون پوڙھيون نسون ڦُنڊ جي پيون. ھزارن ڪوھن تان ٻيو ڇا ٿي ڪري سگهيس! نشتر ھڻي رت ڪڍيم. رت جي ڌار سان ھيءُ پيغام لکيم. ”جي توھان تائين پھچي وڃي تہ پوڙهي جي رت جو قدر ڪجو! مڙس ٿجو! “