نواز شريف ۽ خالي بوتل جو نشو

29 آڪٽوبر 1995ع
نواز شريف ۽ خالي بوتل جو نشو

... ۽ پوءِ ايئن ئي ٿيو ته ميان نواز شريف شراڪتي اقتدار جي آڇ ٿڏي ڇڏي. عوام اها اڳڪٿي ان ئي مهل ڪري ڇڏي هئي، جڏهن وزيراعظم ڀٽو وائس آف آمريڪا تان حزب اختلاف کي اهڙي آڇ ڏني هئي. عوام پنهنجن اڳواڻن جي نفسيات ۽ ڪردار کي چڱيءَ طرح سمجهي ورتو آهي. هي سڌو سنئون ذاتي انائن جو مسئلو آهي. مسلم ليگ (ن) جو سربراهه چڱيءَ طرح ڄاڻي ٿو ته هن ۾ ايتري لياقت آهي ئي ڪو نه جو ڳالهين جي ميز تي ويهي پيپلز پارٽيءَ جي قيادت سان معاملا طئه ڪري سگهي، ڪو به ماڻهو اها راءِ قائم ڪري سگهي ٿو ته ميان نواز شريف ۾ احساس ڪمتري آهي ۽ هن کي پاڻ تي اعتماد نه آهي. جيڪڏهن اها راءِ غلط آهي ته پوءِ ميان صاحب کي ڳالهيون ڪرڻ ۾ ڪهڙو عار هو؟
ڳالهين کان ڀڄي نواز شريف اهو ئي فرمايو جيڪو ماڻهن جي خيال ۾ کيس فرمائڻو هو. هن چيو ته ”اسان ناڪام حڪومت جي غلط ۽ ملڪي مفادن جي خلاف پاليسين، قومي مفادن تي سودي بازي، ڦرلٽ، هارس ٽريڊنگ، مار ڌاڙ م شريڪ ٿي نٿا سگهون. هن آڇ جو مقصد غير مقبول حڪومت کي بچائڻ جي ڪوشش آهي ۽ وزيراعظم پرڏيهه ۾ اپوزيشن سان مفاهمت جو تاثر ڏيڻ چاهي ٿي، جڏهن ته اسان جو ملڪ انتقامي ڪاررواين ۾ وڪوڙيل آهي.“ هو اهو به فرمائي ٿو ته، ”راجيو گانڌيءَ جي مددگار حڪومت جي تجويز اسان کي قبول نه آهي، غريبن جا چلها وسامڻ تي پاور شيئر ڪيئن ڪجي؟“ سندس ڳالهيون ته ڏاڍيون جذباتي آهن پر دليل ڪو به ڪونهي. ڀلي ته کڻي حڪومت پرڏيهه ۾ ڪو تاثر ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي هجي، ان تاثر کي هڪدم رد ڪرڻ بدران ڇو نه ڳالهيون ڪرڻ کانپوءِ پنهنجي ڳالهه ٿابت ڪجي ها؟ ميان صاحب شراڪتي اقتدار جي آڇ اٿندي ئي ٿڏي ڇڏي، شايد کيس اها غلط فهمي ٿي پئي آهي ته هو اوچتو ڏاڍو مقبول ٿي ويو آهي ۽ سندس مقبوليت جا رڪارڊ جيڪي ڪالهه تائين فقط اتر پنجاب ۾ وڪامجي رهيا هئا، هاڻي سنڌ ۾ به وڄڻ لڳا آهن.
مقبوليت جو نشو ته ”قاتل“ هوندو ئي آهي پر ڪن ڪن ماڻهن کي محض خالي بوتل ڏسڻ سان ئي نشو ٿي ويندو آهي. هڪ طرف مقبول هجڻ جو احساس ۽ ٻئي طرف غلط فهميءَ جي لاحد! سندس ذهني عياشيءَ تي افسوس کانسواءِ ٻيو ڇا ٿو ڪري سگهجي؟ سنڌ ۾ مقبوليت حاصل ڪرڻ لاءِ مشاهد حسين جي معرفت ميان صاحب سنڌ جي دانشورن ۾ جاءِ ٺاهڻ جي ڪوشش برابر ڪئي هئي ۽ سنڌ جي دانشورن نواز شريف سان ”ڊائلاگ“ جي حق ۾ راءِ عامه به ٺاهي هئي پر نڀاڳو پنهنجي ڀاڳ کي پاڻ پٺي ڏيندو آهي، ميان صاحب پاڻ ئي وڃي ايم ڪيو ايم جي دهشتي ڍونڍ ۾ پلٿي هڻي ويهي رهيو ۽ سنڌي دانشور اهو سوچڻ تي مجبور ٿي ويا ته شڪر جو هنن اڃا ”ڊائلاگ“ نه ڪيو هو، اها ته ”ڪتو کائڻ ۽ ڪک به نه ڀرجڻ“ جهڙي ڪا ڳالهه هئي.
ٻه ڏينهن اڳ جون خبرون هيون ته نواز شريف مسل ليگ لاءِ سنڌ مان سنڌي سياستدانن جي ڀرتي ڪرڻ نڪتو هو. هن ساک وڃايل سنڌي سياستدانن جي ڀري ٻڌي خوش فهميءَ ۾ اچي چيو ته، ”هاڻي سنڌ ۾ مسلم ليگ کٽندي، قوم کي مايوس ٿيڻ جي ضرورت نه آهي.“ ساک وڃايل سياستدان مسلم ليگ ۾ ڇو ويا؟ ظاهر آهي ته هنن کي عوام ٿڏي ڇڏيو هو، ٻيو ته ٺهيو هو پيپلز پارٽيءَ منجهان به مايوس ٿي گهر ويهي چڪا هئا، کين مسلم ليگ مان وزارتن جي اميد ٿي هئي. اکيون چمڪي اٿيون هيون ۽ هاڻ محسوس ڪيو هو ته اڃا به سندن ”مارڪيٽ ويليو“ آهي. هنن صاحبن نه ڪنهن کان صلاح ورتي ۽ نه ڪجهه سوچيو، نه ڪيائون هم نه تم، ٽپو ڏيئي مسلم ليگ جي گهوڙي تي سوار ٿي ويا، جنهن جو منهن رنجيت سنگيهه جي گاديءَ واري شهر لاهور ڏانهن آهي.
ساک وڃايل سياستدانن تڪڙ صرف ان ڪري ڪئي ته متان کانئن اڳ ڪو ٻيو ”شهسوار“ نه لانگ ورائي! سندن خيال ۾ ڀرتين جي پهرين کيپ وزارت تائين پهرين پهچندي آهي. پهرين کيپ جي سنڌي سياستدانن جا نالا تاريخ جي رڪارڊ تي ضرور چڙهڻ گهجن ته جيئن سنڌ جي ماڻهن کي ياد رکڻ سولو ٿئي ته جڏهن ايم ڪيو ايم سنڌ کي ورهائڻي عملي ڪوشش ۾ آخري هد تائين اڳتي نڪري وئي هئي ۽ نواز شريف ايم ڪيو ايم جو سڀ کان وڏو ساٿاري هو، تڏهن سنڌي سياستدان قربان علي ساهه، علي نواز ٽالپر، اسماعيل راهو، منظور پنهور، اصغرعلي شاهه، شاهه محمد شاهه، قبول شاهه ۽ مير حسن کوسو سنڌ ۾ نواز شريف جا پير مضبوط ڪري رهيا هئا.
ميان نواز شريف کي به حق آهي ته هو سنڌ ۾ به پنهنجي قسمت آزمائي، جيڪا هو بار بار آزمائي چڪو آهي پر کيس عوامي پذيرائي ان ڪري نٿي ملي جو هو الطاف حسين جو ساٿاري ٿيو بيٺو آهي. سنڌ جي ماڻهن ته جيئي سنڌ، عوامي تحريڪ ۽ هاري ڪميٽي جهڙين عوامي تنظيمن کي به صرف ان ڪري عوامي موٽ ڪو نه ڏني جو پيپلز پارٽي ميدان ۾ لٿل آهي.
ميان نواز شريف ايم ڪيو ايم جي اتحادي بڻجي الائي ڪيئن سنڌين مان توقع رکي آهي ته اهي سندس حمايتي بڻبا!؟ شاهه محمد شاهه ۽ اسماعيل راهو جهڙا سنڌي جوڌا به ڀلي پنهنجو ٻل ڏيکارين ۽ پنهنجو ”تاريخي ڪردار“ ادا ڪري ڏسن. سنڌي ماڻهو انهن جي لسٽ به ڏسڻ چاهين ٿا، جيڪي جلد ئي نواز شريف ۽ الطاف حسين جي اتحاد جا ساٿاري ٿيڻ جي تيارين ۾ آهن. سنڌ جا ماڻهو سمجهن ٿا ته هو صاحب سنڌ جي محبت ۾ گرفتار ٿي نه، انهن وزارتن جي محبت ۾ ڇڪيا پيا وڃن، جن جون ڪجليون اکيون نواز شريف کين ڏيکاريون آهن ۽ آسرو ڏنو آهي ته جلد ٿيندڙ چونڊن لاءِ کين ٽڪيٽون ڏنيون وينديون ۽ جيئن ئي هنن ملهه ماري وزارتون سندن عقد ۾ ڏنيون وينديون.
جڏهن ميان نواز شريف کي سنڌ مان مير جعفر، مير صادق ۽ نائو مل ملي ويا، تڏهن هن رڃ ۾ مئل اٺ جي هڏائين ڍانچي کي اقتدار جي مومل جي ماڙي سمجهي پنجاب ۾ پارٽي ڪارڪنن آڏو دعوا ڪئي، ”هاڻي ڪا به جماعت مسلم ليگ تي غالب ٿي نٿي سگهي. 1988ع ۾ سنڌ ۾ ڪٿي به مسلم ليگ جو جهنڊو نظر نه ايندو هو پر اڄ ها مقبول ترين پارٽي آهي!“ شايد اها ئي غلط فهمي آهي جو ميان صاحب محترمه جي آڇ کي ٿڏي ويهي رهيو آهي ۽ ايئن سمجهڻ لڳو آهي ته پيپلز پارٽي اصل ۾ مسلم ليگ جي سنڌ ۾ ”عظيم مقبوليت“ کان ڇرڪي شراڪتي اقتدار جي آڇ ڏيئي رهي آهي.
سنڌ جي انهن سياستدانن سان ملاقات لاءِ ميان نواز شريف سيڙجي ڪراچي آيو هو. سنڌ جي سياستدانن سندس آڏو ڪجهه شرط به رکيا هئا. شرط ڪهڙا ٿي سگهن ٿا؟ پهرين ته اهو تاثر هو ته سنڌ جي سياستدانن ڪنهن نه ڪنهن حد تائين حب الوطنيءَ جو مظاهرو ڪري نواز شريف کي چيو هوندو ته هو ايم ڪيو ايم سان سنگت ڇڏي پر اهو ٻڌي ماٺ لڳي وئي ته قربان علي شاهه جو مطالبو هو ته نواز شريف مستقبل ۾ پيرپاڳاري سان اتحاد نه ڪندو! مير هسن کوسي ضمانت گهري ته سيد غوث علي شاهه ٻيهر ساڻس زيادتي نه ڪندو! ڪجهه صاحبن الاهي بخش سومري جي ڀاءُ افتخار سومري کان وڌيڪ سينيارٽي طلبي، اڃا به حيرت جي ڳالهه اها هئي ته کين اهي ضمانتون به ڪو نه مليون. ڇا ته سنڌ جي عوام جي ويڙهاند آهي ۽ ڇا آهي سنڌ جي سياستدانن جي سوچ؟! هيڪر ته ميان نواز شريف کي به ماٺ لڳي وئي هوندي ته جنهن خطي کي رنجيت سنگهه فتح ڪري نه سگهيو هو، اهو اندر ۾ ايترو کوکلو آهي!
ا