نيرا نيڻ، ريٽو رت

از کڻي هنج ۾ ڏيندس. جڏهن ٿڪبا ته فراسي ويڙهي چوندا، ”خداءِ په امان!“
زربت خان کي گل جان ڄڻ هانءَ ۾ سوئو ٽبي ڇڏيو. اهو سڌو سنئون زخم هڻي لوڻ ٻرڪڻ هو. سيني تي مڱ پيا ڏرجنس. دل چويس هڙني کي ٻيرا ڪري ڪتن کي کارائي. سردار حاجي جان جا ڪن کائي ويو. چوي، ”بدگمانيون وڌي ويون آهن، ضرورت آهي ... ماڻهو بدظن پيا ٿين، قبيلو ٿا ڇڏن، بلو ڪر ... پنهجا تختا نڪري ويندا ... حڪم ڪر!“ ڇا ڇا نه چيائينس؟ سردار ڳالهين ۾ اچي ويو، ديوار ڊهي پئي. تصور ۾ مڇريل بگهڙن وانگر هڙني جون ٻوٽيون چٻاڙيائين.
دير ئي نه ڪيائين. سٺ ستر ماڻهو گڏ ڪري وٺي تقرير ڪيائين. ماڻهن جا جذبا کير وانگر اُڀامي ويا. هاهوڪار ٿي وئي. پوءِ مڇريل انبوهه کي ساڻ ڪري نڪتو، سڌو گل جان جي ٿڳڙيون ٿڳڙيون خيمي ڏانهن!
نيمڪئي گلباز کي ڇاتيءَ سان لائي پاڻ ڏانهن وڌندڙ انبوهه کي ڏٺو. تنبوءَ ۾ اندر گهڙڻ لاءِ جهڪي ته زربت خان واڪو ڪيو، ”حساب ڏي رنڊي! ... ڀڄين ڪيڏانهن ٿي؟“
نيمڪئيءَ جو اندر کاڄي ويو. ماڻهو ڏسي هيسجي ته وئي هئي. ”سنڀالي ڳالهاءِ زربت خان!“ هن ڌرتيءَ تي پير کپائي چيو هو پر آواز! درد، بيوسي، ڪاوڙ ۽ ڊپ کان وانجهيل نه هو.
”گهڻا ڏينهن اجنبين جا پاسا ڪوسا ڪيا اٿئي هاڻي برداشت کان ٻاهر ٿي ويو آهي، ڪُتي!“ زربت خان جي وات مان گڦ نڪري پئي. انبوهه جا جذبا اڀامي ڪُنيءَ جي ڪنن تائين کڄي آيا.
شور اٿيو، بلڪل چيلاٽن جي ڀون ڀون جھڙو! هر آواز شور ۾ دٻجي ويو. گل جان اڇل ڏيئي ٻاهر نڪتو. ماڻهن جون ڇُوهه ڀريون اکيون ڏسي دل ويهي رهيس. دل ڪڙي ڪري زربت خان سان اکيون اٽڪايائين. ”ڇا آهي؟ ... ڇا تي ٿو وڦلين...؟“
”بدڪار لاءِ ٿو اکيون ڪڍين ... دلا!“ زربت خان ڇتو ڪُتو ٿي پيو.
” ڪوڙ نه هڻ، خدا کان ڊڄ!!!“ نيمڪئي پوريءَ سگهه سان مٺيون ڀڪوڙي انبوهه ڏانهن منهن ڪري رڙ ڪئي. آواز گگهو ٿي ويو هئس، وار وار ۾ ڪاوڙ ۽ ڊپ ڀرجي ويس. بت ايئن پيو ڏڪيس جئين ڪا تاڻيل تار ڦٿڪي،
بڪواس بند ڪر رن...! تون بدڪار آهين“ زربت خان رڇ جيان رنڀون ٿي ڪيون. قبيلي ڏانهن منهن ڪري چيائين، ”قبيلي وارو! هن حرام جي ڄائيءَ پوري قبيلي جي عزت نيلام ڪئي آهي ... هن کي قيمت ڏيڻي پوندي ...“ هن تتل لوهه تي ٻي ضرب هنئي.
”سنگسار ڪيو پليت کي!!“ ڪنهن انبوهه مان رڙ ڪئي.
”اهو بهتان آهي...! سڄي حرفت زربت جي آهي ...“ قبيلي کي سمجهائڻ جي ڪوشش ۾ گل جان کان دانهن نڪري وئي. ڏک ۽ جوش مان رڳون ڇڪجي ويون هئس.
”زال جو دلال آهي، حرامي ...! جهليوس ڪميڻي کي!“ زربت خان موقعو نه وڃايو. سڄي راند سندس هٿ ۾ هئي، جذبا ڪنين کان اٿلي پيا. مڇريل انبوهه جو حملو ڇا هو! الامان! ... منٽن ۾ خيمو تار تار ٿي صفحه هستي تان ميسارجي ويو. گلباز جون رڙيون ڌوڙ ۽ هنڀوڇين ۾ دٻجي ويون. نيمڪئي ۽ گل جان رتو رت ٿي ويا. ڌوڙ ويٺي ته اوڀر کان ٻي ڌوڙ اٿي. هيءُ علي دوست هو جنهن کي زربت خان کڻايو هو. چؤکنڀو! وڏيون اکيون خوف کان ڦاٽل، زبان گونگي. ڇا چوي؟ ڪنهن کي چوي؟
ٽنهي کي گڏو گڏ موڪري وڻ جي ٿڙ سان ٻڌائون. پھريون پٿر سردار حاجي جان هنيو، ٻيو زربت خان ۽ پوءِ وسڪارو ٿي ويو. گل جان مُٺيون ڀڪوڙيون، نيمڪئي انبوهه کي گهوريو، ڪنهن به نه ٻاڏايو. ڪنهن جي اڳيان ٻاڏايائين؟ ڪٺور ماڻهو، ڪٺور جذبا، ڪٺور سماج!
رت ٽميو ٺِنڍيون ڪيائين. جيئن جيئن پٿر اُٺا تيئن تيئن جوش وڌيڪ! وڻ سان ٻڌل بت ساڻا ٿي ڍرڪيا ته وسڪارو تيئن وڏا ڦڙا. جسم چٿجي ويا، پٿر نه کٽا. جذبا اڀامي اڀامي ٺريا ته زربت خان نراڙ تان پگهر اگهيو. چئني پاسي لالي پکڙجي چڪي هئي، لال پٿر، لال ڌرتي، وڏي جهرڻي جي ڀر ۾ رت جا ٽي ننڍڙا دُٻا ... لال گوشت جا ٽي لوٿڙا، چٿجي قيمون ٿيل...!
ٺيڪ تنهن وقت سج هندوڪُش جي هن پار سڏڪندو لٿو ۽ آسمان جي نيرين اکين ۾ رت لهي آيو.