هيم ڪوٽ

هيم ڪوٽ



جهمپير ريلوي اسٽيشن به آهي ۽ قديم شهر به. روايت موجب سڪندر اعظم توڙي محمد بن قاسم هن هنڌ ترسيا هئا. جهمپير اصل ۾ ٻه لفظ آهن. جهم = هيٺانهين زمين + پِير = درويش. جهِم پير معنيٰ ڍنڍ ڪناري ويٺل درويش. ڇاڪاڻ ته جهِم (هيٺانهين زمين) تي پاڻي گڏ ٿي ڍنڍ ٺهي پئي هئي تنهن ڪري ان جي ڪنڌين سان انساني آباديون به قائم ٿيون.

جهم پير جي ڪهاڻيءَ هيٺ، هيم ڪوٽ دفن آهي. چچنامي ۾ جهم جو ذڪر آهي تحفة الڪرام مير علي شير قانع (صفحو: 454) تي لکي ٿو ته، ”هيءُ هڪ مشهور ڳوٺ آهي، سندس ويجهو هيم ڪوٽ نالي پراڻو قلعو هوندو هو، هاڻي اتي هندن جو تيرٿ آهي ... اتي هڪ پٿر پوڄا لاءِ کوڙيل آهي.“

جهمپير ۾ رهندڙ محترم رسول بخش درس جي اطلاعن موجب (هلال پاڪستان_ 16_ ڊسمبر 1989ع) تازو ان قديم ڪوٽ جا نشان ان مهل ظاهر ٿي پيا جڏهن اتي قبرستان ۾ نئين قبر کوٽي پئي وئي. هڪ راءِ موجب ڪينجهر ڍنڍ، ڪنهن وقت ۾ سنڌوءَ جو پيٽ هئي. اڄ به ان قديم قبرستان جي کوٽائيءَ مهل هيٺان درياهه جي واري نڪري ايندي آهي.

تازو لڌل آثارن ۾ هيم ڪوٽ جي ڊٺل ديوار ۽ شاهي دروازي جا نشان مليا آهن. زمين اندران اوساري ٿيل پٿر ۽ سرون ملن ٿيون، سرن ۽ پٿر تي چن يا جپسم جو پلستر ٿيل آهي. پراڻيون تلوارون ۽ خنجر به لڀجن ٿا، هن وقت شو مندر ۽ هڪ درگاهه حسين شاهه جي آهي. جتي جتي به ڪو قديم آثار هوندو آهي، سنڌي ماڻهو ان پٺيان ڪا نه ڪا ڪٿا جوڙي وٺندا آهن. هتي به هڪ ڪٿا ٻڌڻ ۾ اچي ٿي.

”جهم هندو بادشاهه هو. سندس ڌيءَ ڏاڍي سهڻي هئي. حسين شاهه نالي هڪ مسلمان درويش مٿس عاشق ٿي پيو. بادشاهه سڱ ڏيڻ لاءِ شرط رکيو ته هتي پاڻي پيدا ڪري ڏي ته پوءِ سڱ ڏيانءِ. پوءِ درويش زمين ۾ بڙڇيون هڻڻ شروع ڪيون. جتي جتي بڙڇي هنيائين، اتان پاڻي نڪري آيو. پوءِ بادشاهه سڱ ڏنس. ان کانپوءِ شهر جو نالو جهمپير پئجي ويو.“

اصل ۾، حسين شاهه عرب فوج جي ڪنهن فوجي دستي جو اڳواڻ هو، جيڪو هتي شهيد ٿيو. مرزا قليچ بيگ لکيو آهي ته، جڏهن عرب سيوهڻ فتح ڪرڻ کان پوءِ پوئتي وريا تڏهن، ڏاهر جو پٽ جئسينه پنهنجن ساٿين سميت هيم ڪوٽ ۾ لڪل هو. عرب فوج جي اُتي ساڻس جهڙپ ٿي. حسين شاهه ان ويڙهه ۾ مارجي ويو ۽ جئسينه درياهه ٽپي راوڻ جي قلعي طرف هليو ويو. حسين شاهه ۽ سندس ساٿين کي پوءِ هتي ئي دفن ڪيو ويو، جڏهن پوءِ هوريان هوريان ماڻهن کيس ’پير‘ جي حيثيت ڏيئي ڇڏي.