ولي خان ۽ ايم ڪيو ايم

13 فيبروري 1996ع
ولي خان ۽ ايم ڪيو ايم

پاڪستان ۾ ”افغانستان ڪارڊ“ استعمال ڪندڙ اڳواڻ ڪراچيءَ تي حق واسطا قائم ڪرڻ جي ڳالهه اڻسڌيءَ طرح ڪري ٿو ۽ سنڌ جي امن امان جو نقاد ٿي ايم ڪيو ايم جي حق ۾ ڳالهائي ٿو. سوال اهو آهي ته ولي خان جي زبان سنڌي ماڻهن جي حق ۾ ڇو نه ٿي وري؟ سنڌ دوست هجڻ جي دعويٰ ڪندڙ ولي خان جڏهن سنڌ جي بزرگ اڳواڻ جي ايم سيد جي وفات کانپوءِ عذر خواهيءَ لاءِ سن پهتو ۽ ان چکڻ کان اهو چئي انڪار ڪيو هئائين ته ”سندن روايتن ۾ تڏي جي موقعي تي ان نه کائبو آهي!“
ولي خان چوي ٿو ته پوءِ ايئن ئي هوندو پر سنڌ جر وايت ۾ ايئن نه آهي. جيڪو مهمان ان کان انڪار ڪري، ان جي نيت ۾ کوٽ سمجهي ويندي آهي. جي ايم سيد جي حياتيءَ ۾ ۽ هن کانپوءِ ڪو به دوست يا دشمن سن مان بکئي پيٽ واپس نه ويو هوندو. اهو فقط عوامي نيشنل پارٽي جو ”سياسي وفد“ هو جنهن ايئن ڪيو، نه ته سنڌ واسين ڪيئي پٺاڻ ڏٺا جن ولي خان واري روايت جو ذڪر نه ڪيو. ڀلي ته اهو پراڻو قبائلي تصور هجي ۽ نئين زماني ۾ ان کي ڪنهن ٻي نظر سان ڏٺو ويندو هجي، سنڌ ۽ پشتون علائقا اڃا تائين اهڙين بيشمار روايتن تي هلي رهيا اهن جيڪي نه رڳو سٺيون آهن پر انهن کي واقعي اهميت به ڏني وڃي ٿي. پاسڪتان جي ڪنهن به صوبي ۾ جيڪڏهن ڪو مهمان دسترخوان تي نه اچي ته هن تي شڪ ڪبو آهي ته هو پنهنجي اندر ۾ ويٺل دشمنيون ساڻ کڻي آيو آهي.
ولي خان جو سنڌ ڏانهن رويو ان شڪ جي تصديق ڪري ٿو، جنهن جو بنياد هن سن ۾ پنهنجي رويي سان وڌو. ولي خان ظاهر ظهور سنڌ دشمن ٿي بيٺو آهي. هڪ طرف سنڌ جا قومپرست ۽ جمهوريت پسند ڪچڙي اتحاد سان يا ڪنهن اڌوري هم خياليءَ سان گڏجي ايم ڪيو ايم جي دهشتگرديءَ کي منهن ڏيئي رهيا آهن ته ٻئي طرف ولي خان چوي ٿو، ”پيپلز پارٽيءَ جي حڪومت مان فقط اهي ماڻهو خوش آهن جن کي وات ۾ هڏي ڏني وئي آهي!“
وات ۾ هڏي ڪتي کي ڏني ويندي آهي ۽ سنڌ توڻي پنجاب ۾ عوام جي اڪثريت پيپلز پارٽيءَ سان گڏ آهي. ولي خان ڇا ٿو چوڻ چاهي؟ ڇا هو سنڌ، پنجاب ۽ باقي صوبن جي انهن سڀني ڪارڪنن کي وات ۾ هڏي ڏنل جانور سمجهي ٿو؟ سنڌ ۽ باقي ملڪ جا ماڻهو پيپلز پارٽيءَ مان خوش آهن يا ناهن؟ اهو هڪ جدا سوال آهي پر اها حقيقت آهي ته ملڪ ۾ سڀ کان گهڻا ووٽ کڻندڙ پارٽيءَ جو نالو پيپلز پارٽي اهي. جڏهن ولي خان پيپلز پارٽيءَ جي همدردن کي ”وات ۾ هڏي ڏنل“ سڏي ٿو ته اصل ۾ هو ملڪ جي اڪثريت کي انسان جي پد تان لاهي ”جانور“ سڏي ٿو. هڪ اڳواڻ جي حيثيت ۾ ولي خان کي پنهنجي لفظن تي هڪ ڀيرو ضرور سوچڻ گهرجي ۽ توري تڪي ڳالهائڻ گهرجي.
اها ڳالهه رڳو خان صاحب ڪو نه ٿو چوي، هر عام ماڻهو تسليم ڪندو ته پيپلز پارٽي قوم کي پٽڪا ڪو نه ٻڌايا آهن پر ولي خان سان سندس ان موقف تي ڪو به سهمت ڪو نه ٿيندو ته ”پيپلز پارٽيءَ جي حڪومت مان صرف اهي خوش آهن جن کي وات ۾ هڏي ڏني وئي آهي.“ شايد اها گستاخي سمجهي وڃي جيڪڏهن اهي ئي لفظ موٽايا وڃن ۽ ايئن چيو وڃي ته ڇا سڄي ڪاوڙ ان ڳالهه تي آهي ته ”هڏي“ ٻين کي ڇو ملي!؟ ولي خان جي ان غير پارليامينٽري تبصري تي ان کان وڌيڪ ڳالهائڻ شايد مناسب نه ٿئي!
ولي خان جو چوڻ آهي ته ”مسئلو بندوق سان حل نه ٿيندو، ان ڪري ايم ڪيو ايم کي اعتماد ۾ ورتو وڃي!“ اها ئي ڳالهه شروع کان هر ڪنهن ڪئي. هر ڀيري ڳالهيون ٿيون پر صاف نظر آيو ته ڳالهين جي نيت ئي ڪو نه هئي. ايم ڪيو ايم ڳالهين سان گڏ لاش ڪيرائي پنهنجي سوديڪار پوزيشن ٺاهيندي رهي... ۽ نيٺ عوام ڏٺو ته ڪراچيءَ ۾ ٿوري گهڻي نظر ايندڙ بهتر صورتحال صرف ان ڪري ممڪن ٿي ته حڪومت رياست جي طاقت استعمال ڪئي. جيڪڏهن ايئن نه ٿئي ها ته پوءِ اڄ لنڊن مان جاري ٿيندڙ ”فيڪس هدايتون“ روپوش ٿيڻ لاءِ نه چون ها بلڪ اڳي وانگر ”هڙتال“ ڪرڻ جي هدايت ڏني وڃي ها! سنڌ جا سڀ سياسي حلقا اڄ به چون ٿا ته ڳالهيون ٿيڻ گهرجن پر جن ماڻهن بندوق کنئي آهي، اهي ڪير آهن؟ اعتماد ته رياست ۽ قانون کي ڏيارڻ ضروري ٿي پيو آهي. حڪومت ايم ڪيو ايم کي ڪيئن اعتماد ۾ وٺي؟ اعتماد ته ايم ڪيو ايم کي ڏيارڻو آهي ته هو بندوقون ڦٽي ڪري رهيا آهن.