ٻه اکر

ٻه اکر

منهنجو ارادو هو ته کيرٿر جو سفر جي عنوان سان آئون اهو سڀڪجهه قلمبند ڪري وٺان، جنهن جو مون اکين ڏٺو مشاهدو ڪيو آهي يا انهن ماڳن بابت ڪي دستاويز منهنجين نظرن مان گذريا آهن. ان سفر دوران منهنجو واسطو جهنگلي جيوت سان به پيو. اها هڪ جدا، وسيع ۽ منهنجي لاءِ بلڪل نئين دنيا هئي. ڏينهون ڏينهن سفرن دوران مون وٽ مختلف پکين، جانورن، نانگن بلائن ۽ جهنگلي ڪِرڙين بابت معلومات جمع ٿيندي وئي، پر اها بلڪل ناڪافي هئي. بهتر معلومات لاءِ مونکي جهنگلي جيوت تي کوڙ سارا ڪتاب ۽ انٽرنيٽ تي مضمون ڳولڻا پيا. اهو معلومات جو هڪ ڏکيو ۽ تمام دلچسپ جهان هو ڇاڪاڻ ته اها هڪ مڪمل سائنس آهي، خود ان موضوع جا ماهر جانورن ۽ پکين تي تمام محتاط انداز ۾ راءِ ڏيندا آهن.
هيءَ معلومات جمع ڪندي مون محسوس ڪيو ته اسانجي ٻهراڙين ۾ عام ماڻهن، چِڙي مارن، شڪارين ۽ جوڳين وٽ جهنگلي جيوت جي باري ۾ معلومات تمام گهٽ ۽ منجهيل آهي. اڪثر ماڻهن کي عام پکين، جانورن ۽ بلائن جا نالا به نٿا اچن. ان صورت ۾ هن موضوع تي سنڌيءَ ۾ ڪو مواد سهيڙڻ ضروري ٿي پيو ته جيئن عام ماڻهو پنهنجي ماحول ۾ موجود ٻين جاندارن کي لاتعلقي ۽ دشمن واري اک سان ڏسڻ بداران توجهه، دوستي ۽ پيار سان ڏسن.
هن ڪتاب ۾ جهنگلي جيوت جو ڪُل 280 جنسون شامل آهن، جيڪا منهنجي ان شوق جي تڪميل طرف پهرين وک آهي ته ’سنڌ انسائيڪلوپيڊيا‘ مڪمل ڪجي. هي ڪم مڪمل نه سهي، هن کي ان انسائڪلوپيڊيا جو واليوم اول سمجهڻ گهرجي. منهنجي ذهن ۾ مختلف موضوعن تي اهڙا 25 واليوم آهن.
هتي ڪوشش ڪئي وئي آهي ته جانورن ۽ پکين وغيره جا مقامي سنڌي نالا، انگريزي نالا ۽ سائنسي نالا يڪجاءِ ڪيا وڃن ۽ انهن جانورن پکين وغيره جون تصويرون به هٿ ڪيون وڃن ته جيئن عام ماڻهو روزاني زندگيءَ ۾ ڏٺل ڪو پکي، نانگ، بلا يا جهنگلي جانور هڪدم سڃاڻي سگهن، ۽ ان جي عادتن ۽ ماحول کان آگاهه ٿي سگهن. انهن کي خطرناڪ سمجهڻ جي غلطي نه ڪن، ۽ انهن کي اجائي خوف ۽ اڻڄاڻائيءَ ۾ ماري نه وجهن.
هيءَ معلومات جمع ڪرڻ دوران مون جهنگلي جيوت کاتي جي صاحبن ۽ کاتي جي لائبرريءَ مان به مدد ورتي. نانگن بابت ڊاڪٽر شريف خان صاحب گهڻي رهنمائي ڪئي. ڳچ شڪارين، جوڳين ۽ چِڙي مارن سان ملاقاتون ڪيون ويون، ۽ نيٺ ڪتابن۽ انٽرنيٽ تي موجود مواد مان حتمي مدد ورتي وئي. هن ڪم ۾ سڀ کان مشڪل مرحلو اهو ئي هو ته هر هڪ جنس جو ٺيڪ ٺيڪ سنڌي نالو معلوم ڪري سگهجي.
سنڌ مان جهنگلي جيوت تمام تيزيءَ سان ختم ٿي رهي آهي، انسانن هٿان جانورن جو رهائشي ماحول بريءَ طرح تباهه پيو ٿئي. بندوق جي اچڻ کان پوءِ ته جانورن ۽ پکين جو وڏو قتلام ٿيو آهي. شڪاري هنن معصوم جانورن خلاف وڏي بي رحميءَ سان ڪاهه ڪن ٿا جنهن سان نه رڳو سڌيءَ طرح جانورن جي نسل ڪُشي ٿي رهي آهي پر حياتياتي چڪر به ڦِٽي پيو آهي. وڏي قد بت جا جهنگلي جانور جهڙوڪ هاٿي، گينڊا، رڇ ۽ شينهن ته اڳ ئي سنڌ مان غائب ٿي ويا آهن، هاڻي وچولي قد بت جي جانورن جي آبادي به گهٽجندي پئي وڃي.
آئون اها دعويٰ نٿو ڪريان ته سنڌ يا کيرٿر جي جهنگلي جيوت تي هيءَ مڪمل معلومات آهي، پر ايترو ضرور سمجهان ٿو ته هي ڪتاب ان طرز تي ڪم اڳتي وڌائڻ لاءِ بنيادي مواد هوندو. هن ڪم ۾ جهنگلي جيوت جي ماهرن کي يقيناً ڪوتاهيون ۽ علمي ڪمي نظر ايندي، مون ته هڪ ادنيٰ ۽ ابتدائي ڪوشش ڪئي آهي. مون کي اميد آهي ته هن موضوع جا ماهر انهن ڪوتاهين کي ذهن ۾ رکي، هن معلومات کي اڃا به بهتر ڪندا.
آئون سنڌ واسين جو ٿورائتو رهندس، جيڪڏهن هو هن موضوع تي منهنجيون ڪوتاهيون نظر انداز ڪري، منهنجي رهنمائي ڪندا. پيار جو هي پورهيو قبول پوي!
بـدر ابـڙو