ٻه ڍُنگ ڳالهيون

�ب به آهي. آثارن جي صورت ۾ مختلف هنڌن تي ٿوري ٿڪي ڦيرگهير، سنڌ جي مختلف ڀاڱن ۾ ڪن شين لاءِ اتان جي مقامي / مڪاني لهجي موجب الڳ لفظ. بهرحال، تحقيق جو تويرل تڪيل ڪم ڪرڻ لاءِ لفظ ۽ انهن جون وصفون تمام ضروري آهن. اهو ڪم عالم، ماهر لسانيات، يا ماهر خصوصي (specialists) ڪن ٻين ٻولين مان لفظ کڻي يا لفظ ٻوليءَ جي قانون موجب گهڙي پورو ڪري سگهن ٿا. انهي ڏس ۾ ليکڪ جي ڪيل پوري پني محنت به قابل قدر آهي.
بدر ابڙي جو ’کيرٿر جو سفر‘ سلسلي جو تازو ڪتاب ’منڇر گورک گاج دنيا‘ به ساڳي نموني جو پورهيو آهي، جنهن ۾ هن سنڌ جي قديم آثارن جي حوالي سان ڪافي سارا نوان ماڳ بلڪ موضوع پڻ متعارف ڪرايا آهن. هِن ڪتاب ۾ هن کيرٿر ۾ مختلف جاين تي قديم لوڪن جي هٿان ٿيل نقاشي ڳولي، انهن جو ذڪر ڪيو آهي. ان ريت هن سنڌ جي آرڪيالاجيءَ ۾ هڪ نئون ۽ اهم باب کوليو آهي. آئون ذاتي طور تي ڄاڻان ٿو ته هُو ان موضوع تي اڃا به تفصيلي ڪم ڪري رهيو آهي، جنهن تي هڪ جدا ڪتاب لکي مڪمل ڪري چڪو آهي، جيڪو اميد ته جلد ئي پڙهندڙن جي هٿ ۾ اچي ويندو.
منڇر، گورک ۽ گاج اسان ماڻهن لاءِ هميشهه اتساهه ۽ اسرار جو سبب پئي رهيا آهن. بدر ابڙو هن علائقي ۾ گهٽ ۾ گهٽ 25 سال چڪر هڻندو رهيو آهي ۽ چڱو خاصو مواد يڪجاءِ ڪري پنهنجي خاص انداز سان بيان ڪيو اٿس. ان طرح هي ڪم هن علائقي تي هڪ جامع ۽ رهنما ڪتاب جي حيثيت رکي ٿو.
آخر ۾ هن ڪتاب جي ليکڪ ۽ منهنجي پاران هڪ ضروري گذارش آهي ته اديب، عالم، محقق ۽ مختص حضرات جيڪي اهڙن يا انهن جهڙن ٻين مضمونن لکڻ دوران ڄاڻي واڻي ڪوشش ڪري اهڙا لفظ ۽ محاورا جن جي معنوي ۽ مفهومي ڇنڊ ڇاڻ ٿيل نه آهي يا عام پر منجهائيندڙ آهي، تن کي مفصل نموني سمجهاڻي لکندا رهندا ته سنڌ جي ٻين ۽ رهيل ڀاڱن تي به اهڙي قسم جو ڪم ٿي ويندو، جو شايد اسان جي لکيل تاريخ کي اسان کان اڳ لکڻ وارن جي تاريخ جو وڌيڪ ڪارگر ضميمو بلڪه هڪ سڌريل باب بڻائي سگهي.
خادم العلم
2007-11-12 سيد حاڪم علي شاهه بخاري
دادو سنڌ