ٻوساٽ ڪھاڻي

�ه ڏئيس،چوي، ”جانوءَ سان نه مِل!“ مسين مسين موڪل مليس. ماءُ جي دل ڀري ته وري وڃي نوڪريءَ تي چڙهيو. پورهيت ته ان ڪڙم مان آهي جو هٿ هلائي ته سڀني کي کارائي، مالڪ کي به ڪمائي کارائي ته ٽڪر عيال کي به ڏي ۽ ڀور پاڻ کڻي. گهر ۾ گهڻا ڏينهن ٻئي جي ڪمائيءَ ۾ پلجي ها!
پوءِ الائي ڇا ٿيو ! ملڪ ۾ ٽاڪوڙ پئجي ويو، پھرين جهاز اغوا ٿيو، پوءِ وٺ وٺان ٿي وئي. وڏا وڏا سياسي ليڊر ٻڌجي ويا، شهرن مان اِلاهي نوجوان ٻڌا، ڳوٺ مان وڏيري جو ڇوڪرو به ٻڌو پر وري ڇڏي ڏنائونس. پيرل چپ چاپ ڏسندو رهيو. چؤ طرف خوف ۽ هراس پکڙبو ٿي ويو. ماڻهو پنهنجي پاڇي کان به پيا ڀو کائن! ايئن پيو لڳندو ڄڻ هر ڪو جنات جي اک ۾ آهي ... سي آءِ ڊي آئي ڪو آئي. پيرل پنهنجي اندر ۾ ڀؤ سان گڏ ڪاوڙ محسوس ڪئي .. اهڙي ڪاوڙ جيڪا اَهنڊُ ڌاڙيل تي چڙهندي آهي جنهن جو بي سبب دڙڪو پھتو هجي ته، ”نه ڇڏيندو مانءِ!“ پوءِ کڻي هو لچائيءَ تي لهي، يا نه لهي، في الحال ته ننڊون حرام!
جتي ڪٿي اهڙي ماٺ هئي جنهن ۾ ماٺ ئي ته ڪونه هئي. هاڻي هو گهڻيون ڳالهيون سمجهڻ لڳو هو. جنهن مونجهاري جون ڳنڍيون نه ٿي کُليس، سي وقت سان پاڻهي سمجهي ٿي ويو. ماڻهو جيڪي ڪتابن ۾ پڙهندا هئا، سو وقت ۽ ماڻهن مان ٿي پڙهيائين.
پوءِ ماٺ ٿي وئي، اهڙي ماٺ جنهن ۾ پن به ناهي چرندو. ٻه سال پن به نه چريو. ٻوساٽ وئي وڌندي. چؤ طرف چڙ ئي چڙ ڀرجندي ٿي وئي. شهرن ۽ ڳوٺن ۾ پاڇولا وڌي ويا. هڪڙا پاڇولا اڳيان ٿي ويا، ته انهن جي ڪڍ ٻيا پاڇولا ٿي ويا. ماٺ ۾ ڪيڏيون تبديليون اينديون آهن، اها پيرل لاءِ نئين ڳالهه هئي. ايئن ٿي لڳس ڄڻ ڳوٺ ۾ نه ڪو ٻار آهي، نه پوڙهو .. نه عورت، نه مرد ... بس ڪجهه هو. ڇا هو؟ ڪو عجيب احساس. ڪو تاءُ ! ... نه ان احساس جي ڪا معنيٰ ٿي نڪتي، نه ئي ان تاءُ جي ڪا چٽي شڪل هئي. بس ڪجهه ايئن جو جئين ٻورو لڳل برف کي ويڙهيل ڳوڻ مان ڪڍي اُس تي رکي ڇڏجي ۽ اها تپش ۾ رجڻ لڳي.
سنگ، نٽهڻ اُس ۾ پچندا آهن ۽ ذهن ڏکن جي کوري ۾. کورو تپڻ تي هو. اندر سيڪ پھتو ته تاءَ سياسي لاڙو ورتو. ماڻهن جون اکيون بدلجي ويون، ڪجهه ٿيڻ وارو هو!! جتي ڪٿي سرگوشيون هيون. سڀني جا ڪن سرلا ۽ نگاهون عقاب ٿي ويون هيون. حاجيءَ جي هوٽل دير تائين هلڻ لڳي هئي. جيجيءَ به سڀ ٿي ڏٺو. هوءَ ميرل جي گهڻي رولاڪيءَ کان به ڪڪ اچي وئي هئي. ٻي واهه نه ڏسي پيرل کي دانهن ڏنائين ”جهلين نه ٿو ڀاڻئين کي! الائي ڪٿي ڪٿي ٿو ٿاٻا کائي!“
”ڇا جهليانس جيجي!“ پيرل بس ايترو چئي ماٺ ٿي ويو. ڳالهه پاڻ کي به نه ٿي وڻيس پر جهلڻ ان کان به بڇڙو لڳس. شام ٿيندي هئي ته هر شيءِ سرٻاٽن ۾ ڳالهائيندي نظر ايندي هئس، هر شيءِ! وڻ هوائن جي جهوٽن تي جهڪندا هئا ته لڳندو هئس پاڻ ۾ سرگوشيون ٿا ڪن، ۽ گُهٽ ۾ چپ هوندا هئا ته سوچ ۾ ٻڏل لڳندا هئا. اهڙي حال ۾ ڪنهن کي ڇا روڪي؟
وڏيرو اسماعيل خان به ايندڙ اليڪشن ۾ ٽڪيٽ پڪي ڪرڻ لاءِ ميدان ۾ لهي پيو. چيائين، ”شهيد لاءِ سر به حاضر آهي!“ هيٺيان مٿيان طبقا گڏجي پيا، ويڇا پاسيرا ٿي ويا. اسماعيل خان ڇڙي ٽيڪ ڏني، پٽهنس کائنس ٻه وکون اڳتي ... ڳوٺ جي نوجوانن لاءِ ڄڻ رستو کلي پيو. غريب کي ڇا گهرجي؟ ڇَڙي پٺ! هاڻ فقط ان سڏ واري ڏينهن جو انتظار هو جو هاري تحريڪ وارن ٻڌايو هو، سڀني پارٽين ٻڌايو هو.
اهو ڏينهن به آيو. سڄو ڳوٺ مِڙي آيو. ٻه ميل ڪري مين روڊ تي پھتا. پھرين ڏينهن وڏيري جي پٽ تقرير ڪئي، ٻئي ڏينهن جانوءَ پوري سگهه سان نعرا لڳا. روڊن تي گاڏين جا شيشا پکڙجي ويا. پيرل منجهيل هو. هڪ دل چويس وڃ، ٻي چويس نه. پر تڏهن به ٻئي ڏينهن ويو. ڪيائين ڪجهه ڪونه، پري کان بيهي ڏٺائين.
ٽئين ڏينهن سڀني ٻڌو ته ديس ۾ ڄڻ باهه لڳي وئي هئي. هر شيءِ باهه ۽ دز جي واچوڙي ۾ لَٽجي وئي هئي. پوليس ماڻهن سان ملي وئي. ڪٿي گوليون هليون، ڪٿي گوليون هلائڻ کان انڪار. جيل ڀڳا، فوجي ۽ خانگي ٽرڪون سڙيون، ريل جون پٽڙيون اکڙجي ويون، بينڪون سڙي ويون.
پوليس ناڪام ٿي وئي. مليشيا موٽي وئي. هاڻ فوج ئي فوج هئي. فوجن جا ڪٽڪ ۽ ماڻهن جا مڇريل انبوهه! هيليڪاپٽرن گوليون وسايون، مشين گنن جا برسٽ لڳا ۽ جلوس مان قطارن جون قطارون ڪرنديون ۽ وڌنديون ويون. فصل سڙي ويا، دونهن ۽ ڌڌڙ ۾ ڳيرن جا ساهه ٻوساٽجي ويا ... شيطان جُهمِر وڌي. ماڻهن جا لڙڪ سڪي ويا. اکين ۽ جسمن مان رت ٺِنڍيون ڪري وهڻ لڳو ... ... پر ماڻهو! ستل شينهن جاڳي پيا هئا. ڳوٺ، واهڻ ۽ ٻيلا زخمي شينهن جي گجگوڙن سان ڪنبڻ لڳا. جيجي ڊڄي وئي. آڱر آسمان ڏانهن ڪري لخت جگرن کي قسم وڌائين. چئي، ”روڊ تي ويا آهيو ته ڏينهن قيامت جي ٿڃ نه بخشينديسانوَ!“
تنهن ڏينهن، صبح ساڻ انبوهه مين روڊ تي مليٽريءَ جون ٻه پيلي رنگ جون ڊگهيون ٽرڪون روڪيون. هڪ مشين گن نوجوانن جي هٿ لڳي، پر هلائي ڪير؟ ڪنهن ڪڏهن ڏٺي هجي ته هلائي! نيٺ ڀڃي ٻوڙن ڏي اڇلائي ڇڏيائون. چاچي مراد عليءَ چلڪندڙ ڪھاڙيءَ سان ٽرڪ جي ڦيٿن تي وار ڪيو. چئي، ”انهيءَ بندوق کان هيءَ چڱي!“ هڪ نوجوان گاسليٽ هاريو، ٻئي باهه ڏني. گهَڙيءَ ۾ اُلا آسمان تائين اٿي ويا. ٻه ڪلاڪ ئي نه لنگهيا هوندا، خاڪي گاڏين ۽ وردين وارن جو اٽالو مشين گنون تاڻي پھچي ويو ... نه ڪيائون هُم نه تُم، لاشن جا ڍير لڳي ويا، ڪنهن چيو سئو، ڪنهن چيو سٺ!
پوءِ ته ڳوٺن جو گهيراءُ ٿي ويو. پنج ڳوٺ گهيريائون. هر گهر ۾ ڌوڪي پيا. اڱڻ لتاڙجي ويا، هر شيءِ اٿلائي پٿلائي ڇڏيائون، نه ڇڏيائون ٿانوَ، نه ٻارن جا رانديڪا، مرد چونڊي چونڊي ٻڌائون. ٻار زائفون ۽ ننگ بنا پوتين ۽ پيرن اگهاڙين، سنگينن جي نوڪ تي ڪاڙهي ۾ اڀا بيهجي ويا. مردن جي اکين مان چڻگون اٿڻ لڳيون. ڪي وڌيا ته گولين جو بک ٿي ويا. جيجيءَ ميرل کي به ڪرندي ڏٺو. زائفن جون رڙيون نڪري ويون، هيسيل مائرن ٻچڙن کي سٽ ڏيئي ڀاڪر ۾ کنيو ۽ سيني ۾ سموئي ڇڏيو.
پيرل زخمي جيجل ڏانهن ڏٺو. هن ڏک کان نڍال ٿي ڀر ۾ بيٺل سڪينه جو سهارو وٺڻ جي ڪوشش ڪئي هئي پر بيجان ڳنڍ وانگر ڪري پئي، پيرل سھي نه سگهيو، اڳتي وڌڻ جي ڪيائين ته جانوءَ پنهنجين سگهارين ٻانهن ۾ جڪڙي ڇڏيس.
ڏکن جو کورو تپي چڪو هو، هر ذهن ٽانڊن جيان ٻري رهيو هو ۽ هر دل آلي ڪاٺيءَ جيان ٿي سڙي. کيت ٽڙڪا ڏئي سڙي رهيا هئا.
۽ تنهن ويل اوڙي پاڙي جي جهڳن جهوپن ۽ وڻن ٽڻن مان باهه ۽ بارود جي گڏيل ٻوساٽ ۽ ٺڪائن جا پڙاڏا ٻڌي ڪيئي پيرل ۽ پکي، نفرتن جا ٻج پنهنجن ذهنن ۾ کڻي ، ٻيهر موٽڻ لئه آکيرا ڇڏي اڏامندا ٿي ويا.