ٻيو وڏو وڪڙ

ٻيو وڏو وڪڙ

جيئن جيئن وادي ويڪري ٿئي ٿي، تيئن تيئن پاڻيءَ جي تک گهٽجي ٿي ۽ جيڏي مهل ڪو سوڙهو لنگهه يا رنڊڪ آڏو اچي ٿي، پهريائين پاڻي ڦٿڪڻ لڳي ٿو ۽ پوءِ پنهنجي رفتار وڌائي گڙندو، گجندو ۽ ڌوڪيندو اڳتي وڃي ٿو. ان کان سواءِ جنهن هنڌ پاڻي اونهو آهي اتي به سنڌوءَ جي تک ايڏي خوفائتي ناهي پر جتي پاڻيءَ ۾ تِک آهي ۽ وادي به ويڪري آهي، اتي اها ڳالهه سمجهڻ ۾ دير نه ٿي لڳي ته اتي پاڻي گهڻو اونهو ناهي.
هنن جبلن تي ڪو ٻيو نالو رکيل ٻڌڻ ۾ نه آيو، سواءِ ان جي ته انهن کي پوٺوهار جا جبل پئي سڏيائون، يعني پوٺوهار جون ٽڪريون ڪوهاٽ ۽ پشاور ضلعن جي اڀرندي حد ۾ به آهن. “نه سائين هي جبل ناهن هيءَ ته ٽڪريون آهن.” طوطي خان هنن جبلن کي جبل مڃڻ لاءِ تيار نه هو. هُن جبل کي اسان سنڌي ماڻهن جي اکين سان نه پئي ڏٺو جن وٽ هزار فٽ جي ٽڪري به جبل آهي. اسان ته ڪارونجهر کي به جبل چوندا آهيون جنهن جي اوچائي هزار فٽن کان مٿي ناهي. طوطي خان، جبلن بابت اسان جي تصور کي رد ڪري، اسان جون اکيون هيٺ ڪرائي ڇڏيون. طوطي خان هڪ حد تائين صحيح به آهي ڇاڪاڻ ته هن هنڌ (عزيزي شڪاريءَ جي قبر وٽ) جبل جي اوچائي سچ پچ ته 300 ميٽرن جي لڳ ڀڳ آهي.
ٻيڙين ڪپر ڇڏيا ۽ سنڌوءَ جي کليل ماٿريءَ ۾ سفر شروع ٿيو. اڌ ڪلاڪ کن کانپوءِ وري هڪ ڀوائتو منظرآڏو هو. آڏو هڪ اوچو جبل ڪر کنيو بيٺو هو ۽ سنڌوءَ جي سطح تي بيچيني هئي، پاڻيءَ ۾ زبردست ڇڪ هئي، پاڻيءَ جو وهڪرو سامهون واري جبل ڏانهن ٻيڙين کي ڌڪي رهيو هو.
“سنڀالجو! ٻيڙيون وڏي وهڪري مان ڪڍي کاٻي ڪپ ڏانهن ڪريو ۽ ڪناري ڪناري هلو ...!” طوطي خان ٻانهون هڻي هڻي اشارا ڪيا. درياهه جي گوڙ ۽ انجڻين جي گهوگهٽن ۾ سندس آواز دٻجي دٻجي ٿي ويو.
ٻنهي ڪپن کان جبل اوچا ٿي ويا هئا. ۽ آڏو ٽڪر ٽرڻ لاءِ تيار نه هو. سنڌوءَ جوش ۾ ڀرجي آڏو ٽڪر کي ٽڪر هنيو ۽ زخمي ٿي کاٻي پاسي کان نڪري ”يُو ٽرن“ وٺي پوئتي مڙي ويو. آڏو ٻيو جبل هو ... سنڌوءَ ان کي به زوردار ٽڪر هنيو ۽ ساڄي پاسي کان ٻيو”يُوٽرن“ هڻي تيزيءَ سان اڳتي نڪري ويو. هنن موڙن ۾ سنڌوءَ جون لُوهون ڏاڍيون خوفائتيون آهن، ٻيڙيون سامهون وارن اُڀن جبلن سان ٽڪر کائيندي کائيندي بچيون. ٻيڙياتا پگهرجي ويا. سنڌوءَ پنهنجي وٿي ڪڍي هڪ لاهيءَ ڏانهن ڊوڙ وڌي ۽ پوري قوت سان راڪاس جهڙي جبل کي پوئتي ڇڏڻ جي ڪوشش ڪيائين. سنڌوءَ، انگريزي لفظ “S” جهڙو موڙ ڪٽي ٿي ته ٻيڙياتن ڪنارو جهلڻ جي ڪوشش ڪئي. مورڙي کي ڪنارو جهٽ ملي ويو پر نوري نماڻي ڪنارو جهلي نه سگهي. ناکئي وڏي مهارت سان نوريءَ کي موڙيو ۽ اوڀارو چڙهڻ جي ڪوشش ڪئي اٽڪل پنجن منٽن جي ٿڪائيندڙ ڪوشش ۾ فقط پنج يا ڏهه فٽ طئه ڪري سگهي ۽ نيٺ ويجهي ڪناري ۾ هٿ وڌائين. نوريءَ جا مسافر باقي پنڌ ڪنارو ڏيئي آيا.
سنڌوءَ جي قوت جو هيءُ مظاهرو اسان لاءِ نئون هو. اسان کي اهو اندازو هڻڻ ۾ دير نه لڳي ته هنن موٽرن جي قوت سان ڪالاباغ کان مٿي سنڌوءَ ۾ اوڀارو سفر ممڪن ڪونهي. اهائي وڏي ڳالهه هئي جو طاقتور سنڌوءَ مهرباني ڪري نوريءَ کي اوڀارو هلڻ جي سزا ۾ اونڌو نه ڪيو، جنهن جو شديد خطرو هو.
چانهه پاڻيءَ کان پوءِ ٻيڙين تي سوار ٿيڻ جو حڪم مليو.
”ترسو!“ ليڊر جو آواز آيو. ”هيءَ ڦلهيار، هي اڌ سڙيل ڪاٺيون، ميون جون کلون ۽ سگريٽن جا پاڪيٽ کڏ کوٽي پوري وڃو!“ ڪليم لاشاريءَ جو نڪ چڙهيل هو. نوجوانن حڪم جي تعميل ڪئي ۽ پوءِ پڇيو ته کڏ کوٽي پورڻ جو ڪم ڪهڙي ڪتاب ۾ لکيل آهي!
”ناراض نه ٿيو نوجوانو! ايڪسپيڊيشن جو هڪ اهم اصول اهو آهي ته توهان جنهن سهڻي ماڳ تي پهچو، ان کي ان کان وڌيڪ سٺي حالت ۾ ڇڏيو، جهڙي توهان ڏٺي هئي ... جيڪڏهن ائين نٿا ڪري سگهو ته گهٽ ۾گهٽ اهڙو ڇڏيو، جهڙو توهان جي اچڻ کان اڳ هو ...“ ڪليم ننڍڙو ليڪچر ڇنڊيو.
”يعني ... توهان جو خيال آهي ته ماحولياتي آلودگي نه پکڙجي!“ ساڳئي نوجوان ڳالهه دل سان هنڊائي.
”پر ٻيا ماڻهو ...“ نوجوان وري سوال ڪرڻ گهريو پر ڪليم سندس ڳالهه اڌ ۾ ڪٽي،
”ڇا توهان به ٻين ماڻهن وانگر ڪندؤ ...؟“
ٻيڙيون سنڌوءَ جي تيز وهڪري ۾ لاهيءَ تان لهنديون هليون ويون. هي پنجاهه کان سؤ کن فٽن جي لاهي (drop) هوندي.